در سیستمهای سقف سازهای، تیرچه بتنی یکی از اجزای کلیدی برای انتقال بار به تیرها و ستونهاست. تیرچهها باعث کاهش وزن سقف و بهینهسازی مصرف مصالح میشوند. اما مهم است بدانیم که تیرچههای بتنی تنها یک نوع ندارند. در این مقاله، دو نوع پرکاربرد تیرچه خرپایی و تیرچه پیشتنیده بتنی را بررسی میکنیم و تفاوتها و مزایای هرکدام را توضیح میدهیم.
1. تیرچه بتنی خرپایی
این نوع تیرچه، رایجترین نوع در ایران است و از سه بخش اصلی تشکیل شده:
پاشنه بتنی
میلگرد کششی
خرپای فولادی (میلگردهای عرضی و قطری)
پس از نصب تیرچهها در سقف، بین آنها بلوک (سفال، یونولیت یا پلیاستایرن) قرار میگیرد و سپس بتن پوششی (بتن درجا) ریخته میشود.
مزایای تیرچه خرپایی:
هزینه پایینتر
تولید ساده در کارگاه
مناسب برای دهانههای کوتاه تا متوسط (تا حدود ۷ متر)
اجرای راحت و سریع
معایب:
محدودیت در دهانه
امکان ترکخوردگی بیشتر در دهانههای بلند
نیاز به شمعبندی در طول اجرا
2. تیرچه پیشتنیده بتنی
در تیرچه پیشتنیده، کابلها یا میلگردهای فولادی تحت تنش کششی قرار میگیرند قبل از بتنریزی، و سپس بتن روی آنها ریخته میشود. پس از سخت شدن بتن، کشش رها میشود و بتن تحت فشار قرار میگیرد. این فشار داخلی باعث افزایش ظرفیت تحمل بار میشود.
مزایای تیرچه پیشتنیده:
مناسب برای دهانههای بلندتر (تا حدود 12 متر یا بیشتر)
کاهش ترک خوردگی و تغییر شکل (خیز)
حذف یا کاهش نیاز به شمعگذاری
مقاومت بالا در برابر بارهای سنگین
معایب:
قیمت بالاتر
نیاز به تجهیزات خاص برای کشش کابلها
ساخت محدود به کارخانههای مجهز
📏 حداکثر طول مجاز تیرچه بتنی چقدر است؟
یکی از سوالات رایج در طراحی سقف این است که حداکثر طول مجاز برای تیرچه بتنی چقدر است؟ این طول به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله:
نوع تیرچه (خرپایی یا پیشتنیده)
نوع سقف (بلوک سیمانی، یونولیت، دال بتنی و...)
میزان بار مرده و زنده سقف
کیفیت بتن و فولاد مصرفی
شرایط اجرایی پروژه (وجود شمع یا نبود آن)
🔹 حداکثر طول تیرچه خرپایی:
معمولاً بین ۴ تا ۷ متر
با طراحی خاص و استفاده از شمع، گاهی تا ۸ متر قابل اجراست، ولی توصیه نمیشود بدون بررسی مهندسی انجام شود.
🔹 حداکثر طول تیرچه پیشتنیده:
معمولاً بین ۸ تا ۱۲ متر
به دلیل پیشتنیدگی، میتواند بدون خیز یا ترکخوردگی در دهانههای بزرگ اجرا شود.
📌 نکته مهم:
همیشه قبل از انتخاب طول تیرچه، با مهندس سازه یا محاسب پروژه مشورت کنید. استفاده نادرست از تیرچه در دهانههای بلند میتواند باعث افتادگی سقف، ترک خوردن گچکاری و حتی آسیبهای سازهای شود.
جمعبندی:
اگر پروژهای با دهانههای معمولی و بودجه محدود دارید، تیرچه خرپایی گزینهای مناسب و اقتصادی است. اما در پروژههای بزرگ یا دهانههای بلند، تیرچه پیشتنیده بتنی با وجود هزینه بیشتر، عملکرد فنی بهتری ارائه میدهد.
انتخاب صحیح تیرچه بتنی، تاثیر مستقیمی بر ایمنی، سرعت اجرا و هزینه نهایی پروژه دارد. حتماً با مهندس سازه مشورت کنید تا بهترین گزینه را برای پروژه خود انتخاب کنید.
