سالها پیش از آنکه برندهای ژاپنی و آلمانی به ساخت هاچبکهای جوانپسند بپردازند، میلیونها دستگاه مینی در انگلستان فروخته میشد. این برند، همچنان وفادار به طرح اولیه با محصولات متنوع در بازار جهانی حضور دارد.
داستان مینی، مشابه لندرور با تولید یک خودرو آغاز شد؛ اما به دلیل محبوبیت و فروش بالا، جایگاهی تاریخی و برند مستقل پدید آورد. این شرکت، یک دهه بعد از رونمایی نخستین مدل، تأسیس شد و مشابه بسیاری دیگر خودروسازان بریتانیا با تأکید بر اصالت اولین محصول خود، به فعالیت ادامه داد.
شرکت مینی، با خودروی مینی در جهان شناخته میشود. محصولات این خانواده، با گذشت بیش از ۵۰ سال، کمترین تغییر ظاهری را نسبت به دیگر خودروهای ساخت انگلستان داشتهاند و به نوعی، اصیلترین مدلهای بریتانیایی دنیا هستند که هنوز با تیراژ بالا در خط تولید وجود دارند. مینی همچنین، سبک طراحی خاصی را بنیان نهاد که منجر به تحول در خودروهای شهری و کلاس هاچبک شد. مسلما استقبال عامهی مردم از نسل اول مینی ساخت ۱۹۵۹، نقش مهمی در ظهور فولکسواگن گلف و هاچبکهای ۴ نفره در سراسر جهان داشت.
مینی در ابتدا، محصول شرکت بریتیش موتور بود و حتی بعد از تأسیس برند اختصاصی خود، تا مدتی طولانی زیرمجموعهی بریتیش لیلاند باقی ماند. تغییرات ساختاری و ادغام گروههای خودروسازی در انگلستان، دگرگونیهای زیادی در مالکیت کارخانههای مینی بهوجود آورد. این شرکت، امروزه یکی از زیرمجموعههای بیامو محسوب میشود و مدیرعاملی آلمانی دارد. طی ۵ دهه از تأسیس مینی، این برند همواره بخشی از یک گروه خودروسازی بزرگتر بوده و هرگز مستقل از دیگر شرکتها، فعالیت نکرده است.
در سال ۱۹۹۹، پس از انجام ماهها تحقیق و طی رایگیری از ۱۳۳ خبرنگار و کارشناس بینالمللی صنعت خودرو، مینی کلاسیک توانست عنوان دومین وسیله نقلیه مهم و تاریخساز قرن بیستم را تصاحب کند. رتبهی اول در این ردهبندی به فورد مدل T رسید. جایگاههای سوم تا پنجم نیز بهترتیب، برای سیتروئن DS، فولکس واگن بیتل و پورشه 911 درنظر گرفته شد.
مینی در دنیای سینما و تلویزیون با سریال طنز مستر بین شناخته میشود. همچنین، فیلم سینمایی شغل ایتالیایی ساخت ۱۹۶۳ که بازیگران مطرحی مثل مایکل کین در اختیار داشت و از مینی کلاسیک بهعنوان عاملی مهم در فیلمنامه استفاده میکرد با فروش بسیار خوب در سراسر جهان روبهرو شد و شهرت این خودرو انگلیسی را افزایش داد. باز تولید فیلم سینمایی شغل ایتالیایی در نسخهی سال ۲۰۰۳ نیز، همراهبا حضور پررنگ نسل جدید مینی انجام شد و البته، پرفروش بود.
اولین مینی که سال ۱۹۵۹ رونمایی شده بود، در سال ۱۹۶۵ به آمار فروش باورنکردنی یک میلیون دستگاه رسید و سال ۱۹۶۹، برای تولید ۲ میلیون دستگاه، شهرت جهانی پیدا کرد. تنها ۳ سال بعد در ۱۹۷۲، عدد ۳ میلیون و در سال ۱۹۷۶، مجموعا تعداد ۴ میلیون مینی به سراسر جهان فرستاده شدند. تعدادی از خطوط تولید مینی از سال ۱۹۸۰ به خودروهای جدیدتر، مثل آستین مترو اختصاص یافت. مجموع تیراژ تولید مینی کلاسیک که در سال ۱۹۸۶ به ۵ میلیون دستگاه رسیده بود تا پاییز سال ۲۰۰۰ و پایان عرضه، با رسیدن به عدد ۵,۳۸۷,۸۶۲ پایان یافت.
تیراژ تولید مینی، امروزه حدود ۳۵۰ هزار دستگاه در سال برآورد میشود. کارخانهی آکسفورد، از سال ۲۰۰۰ مهمترین عرضهکنندهی محصولات مینی محسوب میشود و با حضور ۸ هزار پرسنل، تقریبا ۸۰۰ دستگاه تولید روزانه دارد. مینی در هلند، اتریش، اندونزی، هند و مالزی نیز، با خطوط مونتاژ متعدد فعالیت میکند. از سال ۲۰۱۲، تقاضا برای خودروهای مینی در آمریکا نسبت به بریتانیا پیشی گرفته است و طی سالهای گذشته، حدود نیمی از کل ظرفیت تولید در کشورهای امریکا و انگلیس عرضه میشود. امروزه حدود ۳۰ درصد از کل فروش جهانی مینی، به بزرگترین محصول شرکت سازنده، مدل کانتریمن اختصاص دارد.
مینی حضوری فعال در دنیای موتوراسپرت دارد. نسل اول مینی کلاسیک، تنها ۳ سال پس از رونمایی توانست به مقام قهرمانی رالی مونت کارلو برسد. مینی کلاسیک در دههی ۶۰ میلادی، پرافتخارترین خودرو اروپا در مسابقات داخل و خارج پیست بود. بسیاری از رانندگان افسانهای فرمول یک، مثل نیکی لائودا، گراهام هیل، جکی استوارت و جیمز هانت، اولین موفقیت حرفهای خود در پیست را با خودروهای مینی به دست آوردند.مینی با حودروهای مختلف، بارها در رالی جهانی (WRC) و بسیاری دیگر رقابتهای سرعت شرکت داشته است؛ اما بزرگترین افتخار آن، ۴ قهرمانی پیاپی در رالی داکار، بین سالهای ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵ است.
نسخهی اولیه از مینی، تقریبا بدون تغییر در ظاهر بدنه به مدت ۴۱ سال تولید شد. این محصول، با طبع لوکس و اشرافپسند مردم بریتانیا در تناقض بود؛ اما به دلایل مختلف با استقبال مردم این منطقه در دههی ۶۰ میلادی روبهرو شد.
بحران کانال سوئز در سال ۱۹۵۶، قیمت سوخت در اروپا و انگلستان را بهشدت افزایش داد. در این دوران، رژیم اشغالگر قدس با همراهی ارتش بریتانیا و فرانسه به مصر لشگرکشی کردند. این واقعه با مخالفت شدید آمریکا و شوروی روبهرو شد و چندماه بعد، ضمن مشارکت سازمان ملل متحد، اشغالگران ملزم به خروج از خاک مصر شدند؛ اما کانال سوئز (مهمترین راه آبی بین اروپا و افریقا) برای چند ماه بسته ماند و بنزین در انگلستان جیرهبندی شد. افزایش قیمت سوخت در سالهای بعد نیز ادامه یافت و مردم بریتانیا را به خرید خودروهای کوچک و کممصرف آلمانی تشویق کرد. این شرایط، مدیران شرکت بریتیش موتور را به فکر تولید محصولی مشابه در انگلستان انداخت. لئونارد لرد، یکی از مدیران اصلی بریتیش موتور در اواخر دههی ۵۰ میلادی، تصمیم گرفت بازار انگلستان را با محصولی ساخت داخل و البته بهتر از نمونههای خارجی، فتح کند.
طراحی مینی، تاحدودی الهامگرفته از فیات 500 بهنظر میرسد؛ چراکه خودروی پرفروش ایتالیایی، سال ۱۹۵۷ و تقریبا ۲ سال قبل از مینی رونمایی شده بود. البته مورخان انگلیسی معتقدند که طراحی بدنهی مینی در سال ۱۹۵۶ نهایی شد و شباهت آن به فیات 500، باتوجه به نیاز بازار اتفاق افتاده است. الکساندر ایزیگونیس، مهندس و طراح خودرو متولد یونان که سال ۱۹۵۵ به بریتیش موتور پیوسته بود، طرح نهایی مینی را مطابق خواستههای لئونارد لرد به سرانجام رساند. اولین مدل، بهار سال ۱۹۵۹ تولید شد و خیلی زود، مورد استقبال مردم قرار گرفت. به لطف برنامهریزی بسیار خوب شرکت سازنده، طی چند ماه هزاران دستگاه مینی به مصرفکننده رسید. کمتر از یک سال بعد، مینی در ۱۰۰ کشور دنیا به نمایش گذاشته شد و فروش جهانی خود را آغاز کرد. الکساندر ایزیگونیس نیز در سال ۱۹۶۹ به جهت طراحی خودروی مینی و خدمات مهندسی خود به بریتانیا، از ملکه انگلستان مدال افتخار، نشان شوالیه و لقب سر (Sir) دریافت کرد.
کارخانهی موریس بهعنوان یکی از زیرمجموعههای بریتیش موتور برای تولید مینی برگزیده شد. به همین دلیل، نسل اول در ابتدا موریس مینی ماینر نام داشت. استقبال چشمگیر از این خودرو، مدیران بریتیش موتور را متقاعد کرد که چند خط تولید از کارخانهی آستین (متفاوت از استون مارتین) دیگر زیرمجموعهی خود را به مینی اختصاص دهند. نسل اول تا سال ۱۹۶۹، با ۲ برند موریس و آستین تولید میشد و به همین دلیل، تحت نامهای موریس مینی ماینر و آستین مینی قابل خرید بود. بعدها، مدلهای متنوع در سراسر جهان با پیشرانههای ۸۵۰ تا ۱۱۰۰ سیسی تولید شدند.
حدود یک دهه پس از معرفی اولین خودروی مینی، شرکتی اختصاصی برای آن تشکیل شد تا مستقل از موریس و آستین، یک برند مخصوص به خود داشته باشد. این شرایط، فرصت مناسبی ایجاد کرد تا روی پلتفرم مینی، خودروهایی متنوع ساخته شوند. البته نباید فراموش کنیم که هیچکدام از محصولات زیرمجموعهی مینی تا سال ۲۰۰۰، محبوبیت و فروش بسیار خوب نسخهی اصلی (هاچبک ۳در) را نداشتند.
مینی کلاسیک، از سال ۱۹۵۹ تا ۲۰۰۰ با ۷ سری تولید شد که اصطلاحا بهنامهای مارک یک (Mk I) تا مارک ۷ (Mk VII) شناخته میشود. این خودرو، یک هاچبک ۳در ۴ نفره بود؛ اما با بدنههای متنوع و تولید محدود نیز عرضه شد. مثلا موریس مینی تراولر (مخصوص سفر) و آستین مینی ون با بدنهی کشیدهتر و صندوق بار بزرگتر نیز تولید شدند. حتی مینی وانت پیکاپ ۲در و مینی صندوقدار نیز طی سالهای ۱۹۶۹ تا ۱۹۸۰ وجود داشتند. تعدادی از محصولات فرعی مینی در گالری تصاویر ادامهی مطلب، قابل مشاهده هستند.
مینی از اولین نسخه، خودرویی اقتصادی و مناسب خانوادههای سطح متوسط محسوب میشد. به همین دلیل، همکاری شرکت سازنده با یک تیم فرمول یک برای تولید محصولی اسپرت و قدرتمند، در سال ۱۹۶۱ عجیب و بیسابقه بود.
ارتباط دوستی بین الکساندر ایزیگونیس (طراح مینی) و جان کوپر (John Cooper) منجر به اتفاقی تاریخساز برای کارخانهی مینی شد. در آن زمان، شرکت کوپر به طراحی خودروهای مسابقه و رقابت در فرمول یک میپرداخت. مدتی بعد از رونمایی اولین خودروی مینی و فروش بسیار خوب آن، جان کوپر متوجه تواناییهای مینی برای حضور در مسابقات شد.
تنها ۲ سال پس از رونمایی اولین نسخهی مینی، مدل جدیدی با نام مینی کوپر معرفی شد که براساس کارخانهی سازنده، آستین مینی کوپر یا موریس مینی کوپر نام داشت. بهجای پیشرانهی استاندارد با حجم ۸۵۰ سیسی، نمونهای یک لیتری نصب شد که قدرت مینی را از ۳۴ به ۵۵ اسببخار افزایش میداد. استقبال از مینی کوپر، مشوق سازندگان شد تا نسخهی S را با پیشرانهی ۱٫۲۷۵ سیسی تولید کنند. عرضهی مینی کوپر و مینی کوپر S تا سال ۱۹۷۱ ادامه داشت و بعد از آن به مدت نزدیک به ۲ دهه، متوقف شد. این خودروها، علاوهبر پیشرانهی قویتر، ظاهر متفاوتی نسبت به مدل استاندارد داشتند و با ادوات کروم در سپر و جلوپنجره، شناخته میشدند.
اواخر دههی ۱۹۶۰، دولت بریتانیا و شرکتهای مهم خودروسازی انگلستان، تصمیم به ادغام گروههای مختلف گرفتند. این قرارداد بزرگ، باهدف کاهش هزینههای تولید و تسهیل رقابت با دیگر برندهای مطرح دنیا انجام شد؛ اما در عمل کاهش توسعهی فنی و مهندسی خودروسازان انگلیسی را در پی داشت. ادغام این شرکتها، تقریبا تمامی برندهای بریتانیایی فعال در خودروسازی و صنعت حملونقل جادهای را تا اواسط دههی ۸۰ و ۹۰ میلادی، به تعطیلی و بحران مالی رساند. با تغییرات ساختاری در گروه صنعتی برتیش موتور و ادغام آن با لیلاند در سال ۱۹۶۸، شرکت مینی نیز زیرمجموعهی بریتیش لیلاند شد. رابطهی این مجموعه به واسطهی استخدام مهندسان انگلیسی شاغل در فورد مثل روی هاینس (Roy Haynes)، طراحی محصول جدید مینی را تغییر داد.
نسل اول مینی کلابمن، سال ۱۹۶۹ رونمایی شد. این محصول در مقایسه با مینی مارک ۲ که سال ۱۹۶۷معرفی شده بود، تفاوتهای ظاهری داشت و شدیدا تحت تأثیر سبک طراحی فورد بود. اواخر دههی ۶۰ میلادی، خودروهای فورد در انگلستان محبوبیت داشتند و کارخانههای فورد اروپا (Ford Europ) در این کشور، محصولات متنوعی تولید میکردند. مینی کلابمن توسط روی هاینس طراحی شد تا ظاهری جوانپسند و مدرن برای مینی کلاسیک فراهم کند. این خودرو، جلوپنجرهی کوچکتر با سپرهای براق کروم داشت تا هماهنگ با سبک طراحی زمان خود باشد. پیشرانههای مورد استفاده در کلابمن، مشابه مینی سنتی و از انواع، یک و ۱/۱ و ۱/۳ لیتری بود تا در قدرتمندترین نسخه، سرعتگیری صفر تا ۱۰۰ کیلومتربرساعت ۱۳ ثانیه فراهم کند. طی یازده سال تولید، نزدیک به ۶۰۰ هزار دستگاه مینی کلابمن عرضه شد.
پافشاری بر حفظ اصالت طراحی مینی، تقاضا برای این خودرو را به مرور زمان، کاهش داد. البته شرایط اقتصادی مردم بریتانیا و دیگر کشورهای غرب اروپا نیز، با رسیدن به دههی ۸۰ میلادی بهبود یافت. این دوران، فرصت مناسبی برای برندهای آلمانی بود تا محصولات چشمگیر خود را برای علاقهمندان مدلهای اسپرت عرضه کرده و البته، بازار فروش مینی را تصاحب کنند.
مدیران بریتیش لیلاند در سالهای دههی ۸۰ میلادی، تولید مینی مارک ۳ و مارک ۴ را با ظاهر قدیمی ادامه دادند؛ اما تلاش کردند تا این خودرو را به محصولی لوکس و کلکسیونی برای افراد خاص تبدیل کنند. دیگر عاملی مهمی که فروش مینی را کاهش داد، رونمایی از یک هاچبک مدرن انگلیسی با نام مترو (Metro) توسط بریتیش لیلاند و شرکت آستین بود که با بدنهی بزرگتر، شباهت زیادی به فولکس واگن گلف داشت.
تنها محصول شاخص این دوران، عرضهی مینی توربو توسط شرکت ERA بود. پیشرانهی توربوشارژ ۱/۳ لیتری برای این نسخه از مینی، قدرت ۹۵ اسببخار و نهایت سرعت ۱۸۵ کیلومتربرساعت فراهم میکرد. مینی اِرا، تا سال ۱۹۹۱ به تعداد ۴۳۶ دستگاه تولید شد و به جهت توانایی فنی بالا، همراه کیت بدنهی اسپرت و تایرهای ویژه، شهرت پیدا کرد. بخش زیادی از تیراژ تولید این خودرو به مشتریان ژاپنی اختصاص داشت.
فروپاشی اتحاد بریتیش لیلاند، منجر به واگذاری شرکت به مینی به خودروسازی رُوِر (Rover) در سال ۱۹۸۸ شد. این اقدام شتابزده هم، گرهای از مشکلات مالی صنعت خودرو برتانیا نگشود تا رُوِر هم در سالهای دههی ۹۰ میلادی به ورشکستگی نزدیک شود.
در سال ۱۹۹۴، بیامو برای خرید گروه خودروسازی رُوِر ابراز تمایل کرد و با تصاحب ۸۰ درصد از کل سهام، مالکیت برندهای لندرور، امجی (MG)، آستین و مینی را به دست آورد. طی سالهای بعد تا اوایل قرن ۲۱، مدیران بیامو تمامی سهام خود از زیرمجموعههای رُوِر، را واگذار کردند؛ اما حاضر به فروش سهم خود از مینی نشدند. با رسیدن به سال ۲۰۲۰ این شرایط همچنان ادامه یافته است تا مینی و رولزرویس، خودروسازان انگلیسی تحت مالکیت بیامو باقی بمانند.
آخرین نسخه از مینی کلاسیک (Mini Original)، اواخر سال ۲۰۰۰ میلادی عرضه شد. مدیران بیامو از سال ۱۹۹۵ سرمایهگذاری ۱۴۰ میلیون دلاری بر بهینهسازی کارخانهی قدیمی خود در آکسفورد انگاستان را شروع کرده بودند. به همین دلیل، بازتولید مینی با ظاهری جدید و محصولی مدرن، تنها چندهفته مانده به شروع سال ۲۰۰۱، آغاز شد.
اولین خودروی مدرن مینی، در ابتدا مینی هَچ (Hatch) نام داشت اما کمی بعد به اختصار، مینی خطاب شد. فرانک استیونسن، با سابقهی درخشان در طراحی فیات 500 جدید و فراری F430، تحول ظاهری در مینی را به سرانجام رساند. این طراح برجستهی انگلیسی، بعدها به مکلارن پیوست و خودروهای مدرن این شرکت، نظیر MP4-12C و 570S و P1 را خلق کرد.
نسل اول از مینی جدید، تا سال ۲۰۰۹ تولید شد. استقبال از این خودرو با بدنههای ۳در و ۵در، عرضهی نسخههای قویتر با نامهای کوپر و کوپر S را بهدنبال داشت. ارزانترین مدل، پیشرانهی ۱/۲ لیتری ۷۵ اسببخار داشت و ۱۳/۵ ثانیه بعد از شروع حرکت به سرعت ۱۰۰ کیلومتربرساعت میرسید؛ درحالیکه کوپر S مجهز به موتور ۲ لیتری، قدرت ۲۰۰ اسببخار و سرعتگیری صفر تا ۱۰۰ کیلومتربرساعت ۶/۸ ثانیه فراهم میکرد. از سال ۲۰۱۵ تا زمان نگارش این مطلب، نسل سوم مینی مدرن جایگزین مدلهای قبلی شده است.
مدل جدید مینی کلابمن با هدف جذب علاقهمندان به سفر و صندوق بار جادار، سال ۲۰۰۷ رونمایی شد. این محصول نیز از سال ۲۰۱۵ با نسل دوم عرضه میشود. مینی کلابمن و مینی اصلی در نمای روبهرو، شباهت زیادی به یکدیگر دارند. مهمترین تفاوت آنها، چراغهای بزرگ عقب و درهای دوگانه با محور لولاهای عمودی برای کلابمن است. این خودرو، تقریبا ۳۰ سانتیمتر در طول و ۸ سانتیمتر طول در عرض، بزرگتر از مینی ۴در استاندارد تولید میشود؛ اما پیشرانههای مشابه و حتی نسخهی کوپر دارد. امکان خرید با سیستم ۲ دیفرانسیل، دیگر برتری کلابمن نسبت به مینی اصلی است.
برند JCW مخفف John Cooper Works در سال ۲۰۰۲ توسط مایکل کوپر، فرزند جان کوپر خلق شد. بیامو در سال ۲۰۰۸ توانست سهام این شرکت را تصاحب کند تا نسخههای ویژه از مینی با این نام، عرضه شوند. امروزه تقریبا تمامی تولیدات مینی، با امکانات ویژه از سری JCW نیز قابل خرید هستند تا قدرت ۳۰۰ اسببخار و سرعتگیری صفر تا ۱۰۰ کیلومتربرساعت کمتر از ۶ ثانیه فراهم کنند.
استقبال بازار از کلابمن، منجر به عرضهی کانتریمن در سال ۲۰۱۰ شد تا محصولی بزرگتر و نزدیک به کراساورهای شهری، در سبد مینی وجود داشته باشد. کلابمن برخلاف کانتریمن، در نمای روبهرو متفاوت از مینی اصلی است اما از پشت، تقریبا مشابه بهنظر میرسد و تنها یک در با لولاهای افقی نزدیک سقف دارد. کلابمن از سال ۲۰۱۷ با نسل دوم و امکان تولید با سیستم ۲ دیفرانسیل تولید میشود. پلتفرم و پیشرانههای این مدل با خوردوهای بیامو سری X۱ و X۲ مشابه است. شرکت مینی با نسخهی ویژهای از کلابمن در مسابقات رالی از جمله داکار حضور دارد.
مشابه سالهای اخیر، مینی در سال ۲۰۲۰ هم ۳ محصول اصلی (از نظر نوع بدنه) دارد که شامل مدل اصلی، کانتریمن و کلابمن میشود. مینی هاچبک، با بدنهی ۲در یا ۴در سقف فلزی یا ۲در کانورتیبل (سقف پارچهای) وجود دارد؛ درحالی که خودروهای کانتریمن و کلابمن از این نظر، تفاوتی ندارند و صرفا با بدنهی ۴در سقف فلزی عرضه میشوند.
ارزانترین محصول مینی در سال ۲۰۲۰، مدل هاچبک با بدنهی ۲در، پیشرانهی ۱/۵ لیتری ۷۵ اسببخار و جعبهدندهی ۶ سرعته دستی است. این محصول، ۱۲/۵ ثانیه بعد از شروع حرکت به سرعت ۱۰۰ کیلومتربرساعت میرسد و میانگین مصرف سوخت ۵/۵ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر دارد. آستانه قیمت برای این نسخه از مینی هاچبک، ۲۴ هزار دلار است.
عضو تازه در سبد خودروساز اصیل انگلیسی، مینی الکتریک SE نام دارد. این محصول با آستانه قیمت ۲۹ هزار دلار، قدرت ۱۸۰ اسببخار و سرعتگیری صفر تا ۱۰۰ کیلومتربرساعت ۷ ثانیه فراهم میکند. مینی برقی که فعلا با بدنهی ۲در سقف فلزی تولید میشود، شعاع حرکتی ۱۸۰ کیلومتر با شارژ کامل دارد و حدود ۳۶ دقیقه پس از اتصال به جایگاه شارژ ویژه، ۸۰ درصد ظرفیت باتریهای ۳۳ کیلووات ساعتی را تکمیل میکند.
همزمان با توسعهی خودروهای هیبریدی بیامو، محصولات مینی نیز در آیندهی نزدیک تغییر خواهند کرد. کانتریمن پلاگین هیبرید، بهعنوان نخستین مدل ساخت مینی با این فناوری، از سال ۲۰۱۸ تولید میشود. میانگین مصرف سوخت ۲/۳ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر، قدرت ۲۲۵ اسببخار، سرعتگیری صفر تا ۱۰۰ کیلومتربرساعت ۶/۸ ثانیه و آستانه قیمت ۳۷ هزار دلار، مهمترین مشخصات کانتریمن پلاگین هیبرید هستند.