اجرا و اصول آرماتور بندی با نکاتی همراه است که باید به آنها توجه کنید. آیا تفاوت بین آرماتور و میلگرد را می دانید؟ بسیاری از افرادی که با ساخت و ساز سر و کار دارند، کلمه آرماتور را با میلگرد جایگزین می کنند یا به جای هم از آن استفاده می کنند. به نظر شما آیا می توان این دو را به جای هم استفاده کرد؟ آیا از نکات فنی اجرایی آرماتوربندی آگاهی و اطلاعات کافی دارید؟ برای این منظور در این مقاله نکات فنی هنگام اجرایی آرماتوربندی باید بدانیم را شرح می دهیم.
آرماتوربندی یکی از مهم ترین قسمت های ساختمان های دارای اسکلت بتنی و فلزی است، زیرا تحمل تمامی نیروهای کششی بر عهده آرماتور است، زیرا بتن شکننده است. بنابراین اگرچه در برابر نیروهای فشاری بسیار مقاوم است، اما در برابر نیروهای کششی مقاومت کمی دارد. بنابراین در تقویت آن باید نهایت دقت را داشت.
قطعاً در کشور ما اجرایی آرماتوربندی آن گونه که باید از اهمیت ویژه ای برخوردار است. حال بهتر است بدانید که میلگرد تا زمانی که در بتن قرار نگیرد و برای تقویت بتن از آن استفاده نشود همنام میلگرد خواهد بود. اما به محض استفاده از آن در بتن برای تقویت مقاومت آن، آرماتور نامیده می شود.
آرماتور ساختمانی به این معنی است که میلگرد یا سایر مقاطع طولانی آهن و فولاد با اصول آرماتور بندی و نظم مهندسی در کنار هم قرار می گیرند. تیرآهن و میلگرد اهمیت ویژه ای دراین فرآیند دارند. بخش عمده ای از هزینه آرماتورها مربوط به آهن ها یعنی میله ها و تیرآهن ها می باشد. در آرماتور اتصال فلزات توسط بست های فلزی یا جوش سرد انجام می شود. بنابراین قیمت میلگرد و تیرآهن از عوامل مهم در تعیین هزینه آرماتور خواهد بود.
در یک بیان مهندسی می توان گفت که آرماتور نوعی سازه مرکب بر پایه بتن است. واژه کامپوزیت که بیشتر در علوم مهندسی کاربرد دارد، استفاده از دو یا چند ماده مختلف برای دستیابی به خواص مطلوب و رفع ضعف ماده اصلی یا پایه است.
بنابراین با توجه به اینکه فلزات به ویژه میلگردهای کششی دارای استحکام کششی مناسب و مقاومت فشاری پایینی بوده و در مقایسه با بتن از مقاومت فشاری مناسبی برخوردار بوده و نقطه ضعف آن مقاومت کششی می باشد، از ترکیب این دو ماده برای رسیدن به خواص مکانیکی مطلوب استفاده می شود به دست آمدند. بتن به تنهایی به باد و زلزله پاسخ نمی دهد، بنابراین در سازه های مهندسی تسلیحات الزامی است.
تقویت به روش های مختلف انجام می شود. به عنوان مثال، آرماتور سقف با ستون متفاوت است. در سقف، میلگردها روی هم قرار می گیرند، اما در ستون ها، داخل بافته می شوند. به طور کلی این فرآیند باید بر اساس اصول مهندسی انجام شود تا از ایمنی بالایی در برابر آسیب های احتمالی برخوردار باشد. از نکات مهم مهندسی می توان به قطر میلگرد و تعداد مش های آرماتور اشاره کرد و به جدول آرماتور لیستوفر اشاره کرد.
انتخاب میلگرد مناسب یکی دیگر از اصول مهم آرماتوربندی است که معمولا در سازه های مهندسی از میلگردهایی با قطرهای 13، 16 و 20 استفاده می شود. بهترین نوع میلگرد توسط مهندس سازه انجام می شود. مسئولان و مهندسین این منطقه موظفند قبل از بتن ریزی از آرماتور بازدید و تایید کنند. لازم به ذکر است بازدید از آرماتور تا پایان بتن ریزی انجام شود.
یکی از نکات مهم در فرآیند مقاوم سازی ساختمان، اطمینان از سالم و تمیز بودن میلگرد است. در صورت وجود هرگونه آلودگی مانند زنگ زدگی، روغن یا رنگ، این فرآیند با مشکل مواجه خواهد شد.
نکته مهم دیگر در این فرآیند، فاصله آرماتورهای عرضی است. لنگرها وظیفه حفظ آرماتورهای طولی را بر عهده دارند و اندازه آنها نباید از 20 سانتی متر بیشتر باشد.
برش میلگرد با قیچی و همچنین خم شدن میلگرد به صورت اصولی از دیگر موارد مهم در تقویت می باشد.
ابتدا باید یک پلان کلی از جزییات ساختمان طراحی کنیم و سپس با تهیه مصالح مورد نیاز شروع به ساخت کنیم. بسته به نوع کاربری ساختمان می توانیم از میلگردهای مختلفی استفاده کنیم. به عنوان مثال میلگردهای آجدار را می توان برای پروژه های کوچک استفاده کرد. و برای پروژه های بزرگ مانند مجتمع های مسکونی بزرگ باید نوع خاصی از میلگرد تهیه شود.
پس از بررسی نقشه ساختمان و خرید میلگرد مناسب با نظر طراح ساختمان باید با مهندس ناظر در مورد نحوه صحیح آرماتوربندی مشورت نمایید. در واقع کار او تجزیه و تحلیل و بررسی انواع میلگردها و اندازه آنها با نقشه ساختمان و رسیدن به سطح بهینه آرماتور است. برای پروژه های پیچیده، مهندسان ناظر معمولاً فرآیند تقویت را با حساسیت بیشتری دنبال می کنند.
میلگرد را می توان به روش های مختلفی خم کرد و هر کدام شرایط خاص خود را دارند. از جمله این روش ها می توان به روش کراواتی و منظم اشاره کرد. لازم به ذکر است که نمی توانیم از جوشکارها برای آرماتور استفاده کنیم. زیرا جوشکاری در میلگردها باعث کاهش انعطاف پذیری در نقطه مورد نظر می شود که باعث ایجاد نقص در میلگرد می شود. و در صورت اعمال فشار می شکند.
میلگردها را به دو صورت می توان به هم متصل کرد: روش ضربدری و روش بستن از کنار با سیم. در روش ضربدری دو میلگرد روی هم قرار گرفته و توسط سیم بسته می شود. در روش بستن از پهلو که به روش کراوات نیز معروف است، مفتول را از زیر سیم پایین رد می کنند و از کنار میلگرد بالایی عبور می کنند و به هم می بندند.
قرار دادن آرماتور و میلگرد نیز نقش مهمی در نفوذ بتن دارد. برای ستون های بزرگ که بیشتر تحت تاثیر فشار قرار می گیرند، از میلگردهای ضخیم استفاده می شود و فضای بیشتری برای بتن در نظر گرفته می شود.
یکی از مواردی که مهندسان ناظر باید همیشه به آن توجه داشته باشند، بررسی چندگانه آرماتورها است. به عنوان مثال، در طول فعالیت های ساختمانی، سیم اتصال میلگردها ممکن است بدون اینکه کسی متوجه شود بشکند. اما با بررسی آن تا پایان مرحله بتن ریزی می توان این عیب را شناسایی و نسبت به رفع آن اقدام کرد.
در نهایت پس از بررسی های فراوان و رفع تمامی عیوب احتمالی در فرآیند آرماتوربندی، قالبی با یک سری قوانین خاص در اطراف میلگرد قرار می گیرد و دور آن بتن ریخته می شود. معمولا از قالب های چوبی و فلزی استفاده می کنند. مهندسان ناظر معمولاً فرم های فلزی را ترجیح می دهند، زیرا از خروج آب سیمان از بتن جلوگیری می کند.
در پروژه های ساختمانی ابتدا باید فونداسیون مجموعه ای از آرماتورها ساخته شود که روش و اصول خاص خود را دارد. تقویت فونداسیون معمولا به دو صورت انجام می شود که عبارتند از: فونداسیون نواری و پهن یا حصیر.
از این نوع آرماتورها در ساختمان های آجری استفاده می شود. حداکثر عمق فونداسیون در این روش 50 سانتی متر و عرض پی کمی بیشتر از عرض دیوار است.
برای مقاومت بیشتر میلگردها در آرماتور در برابر نیروهای وارده، از میلگردها به صورت شبکه ای و کلاف یکپارچه استفاده می شود. در این حالت میلگردها تا 90 درجه خم می شوند که باعث انتقال مناسب نیرو بین بتن و فولاد می شود.
طبق آیین نامه نحوه میلگرد فونداسیون حداقل میلگرد مصرفی در بتن درجه 6 می باشد.میلگردها معمولاً توسط کارخانه ها به طول 12 متر تولید می شوند. در آرماتوربندی فونداسیون گاهی به طول های بیشتر از 12 متر نیاز است. در کارگاه ها برای اتصال میلگردها روی هم قرار می گیرند و با سیم به هم گره می خورند. روش های دیگری نیز وجود دارد که مهندس ناظر باید در این مورد با توجه به نوع میلگرد و کاربرد آن تصمیم گیری کند. یکی از این روش ها سفارش طول مورد نیاز میلگرد به کارخانه ها می باشد. نکته مهم دیگر این است که در اجرای آرماتور باید فاصله میلگرد و فاصله لنگرها در فونداسیون دقیقا مطابق نقشه باشد. استفاده از میلگرد صاف در این قسمت مجاز نمی باشد. زیرا چسبندگی مناسبی بین میلگرد و بتن وجود ندارد.
لازم به ذکر است که مهمترین قسمت یک ساختمان برای مقاومت در برابر نیروهای استاتیکی و دینامیکی، تقویت پی آن است، زیرا این قسمت ساختمان را در برابر خطرات مختلف مانند باد و زلزله مقاوم می کند. فونداسیون که به آن فونداسیون نیز می گویند باید به درستی مهندسی شود. میلگردهای موجود در فونداسیون به دو نوع اصلی و میلگردهای تقویت کننده فونداسیون تقسیم می شوند. میله تقویت کننده فونداسیون توسط مهندس ناظر با محاسبات انجام شده خم و بریده می شود.
