مالیات امنیت

النّاس معادن کمعادن الذّهب و الفضّة

نامحدود بودن نیازهای انسان و محدود بودن منابع باعث شکل گیری علم اقتصاد شد. از همین جهت تخصیص منابع مهترین مسئله علم اقتصاد است . و به این معنی است که انسان چگونه از منابع محدود ( سرمایه، نیروی کار و زمین ) استفاده کند که حداکثر نیاز های خود را رفع کند. تامین امنیت کشور نیز یکی از مهمترین نیازهای هر حکومتی است که باید توسط همان کشور برطرف شود. لذا لازم است حداقل برای یک بار با نگاه صرفا اقتصادی مسئله تامین امنیت و راهکار آن یعنی سربازی را مورد تحلیل قرار دهیم و راجع به تخصیص منابع، هزینه های پنهان اقتصادی، مالیات امنیت و نقطه شروع اصلاح قانون سربازی و خرید خدمت سربازی نکاتی را رو مورد تحلیل قرار دهیم.

انسان ها به واقع سرمایه هایی بالقوه هستند و منابع انسانی با ارزش ترین منبع هر سازمان است. در مقام تشبیه می توان گفت انسان ها مانند معادنی هستند و همان طور که معادن باید کشف شوند ، استعداد ها و ظرفیت منابع انسانی نیز باید کشف شود.

در نگاه اقتصادی افرادی که توانایی انجام فعالیت های اقتصادی و دارای مهارت و تخصص هستند و می توانند ارزش افزوده بالا ایجاد کنند، گل سر سبد اقتصاد محسوب می شوند و موتور محرک اقتصاد هستند.

تا به اینجا فهمیدیم که تخصیص درست منابع تاثیر بسیار مهمی در رفع نیاز ها دارد و یکی از مهمترین منابع هر کشوری نیروی انسانی آن است، به خصوص نیروی انسانی جوان و با استعداد؛ البته یکی از نیاز های اساسی و عمومی کشورها تامین امنیت است و یکی از اصلی ترین منابع رفع این نیاز، نیروی انسانی است.

سوالی که اینجا مطرح می شود این است که ما چگونه این نیاز را با حداکثر کارایی توسط نیروی انسانی خود رفع کنیم؟ ابتدا لازم است قانون فعلی سربازی رو بررسی کنیم و ببینیم آیا روش به کار گرفته شده بهینه است یا نه؟ احتمالا جواب منفی است. اما برای درک بهتر باید هزینه های پنهان اقتصادی سربازی را تحلیل کنیم.

از یک سو کاهش رشد اقتصادی کشور منجر شده است که هزینه فرصت سربازی برای فردی که دارای تخصص و مهارت است بسیار گران تمام شود؛ چرا که وی می تواند در این دو سال چندین برابر ارزش افزوده‌ی دوران خدمت که تقریبا صفر است، خلق ارزش کند. از سوی دیگر افزایش هزینه دولت به دلیل آموزش سربازان جدید، افزایش هزینه کشور به دلیل ادامه تحصیل دانشجویانی که صرفا برای فرار از خدمت به تحصیل می‌پردازند، فرار افراد نخبه کشور به خارج از کشور و تبدیل شدن نیروی متخصص به نیروی کار ناتوان بدین صورت که کسی که بعد از ۴ سال کسب مهارت و علم در دانشگاه، سربازی می‌رود، بعد از ۲ سال همه علم و مهارت او از دست می‌رود و باید از صفر شروع کند و تجربه این موضوع را اثبات کرده است؛ همه‌ی این عوامل و بسیاری از هزینه های فرهنگی و اجتماعی دیگری که شاید بشود یک کتاب راجع به آن نوشت، همگی از معایب سربازی اجباری فعلی می باشند.

و اما راهکار چیست ؟

ابتدا باید به این نکته اشاره کرد که طبق گفته مسئولین امر، سربازی مالیات امنیت است. نکته ما این است که دادن مالیات کاملا منطقی و درست است و همه افراد باید هزینه ای را بابت امنیتی که دولت برایشان ایجاد می‌کند، بپردازند. اما این پرداخت مالیات به شکل فعلی از نگاه اقتصادی اصلا کارآمد نیست.

راهکار ما آزاد شدن خرید سربازی و داوطلبانه شدن سربازی است. به طوری که فرد این اختیار را داشته باشد که انتخاب کند که برای پرداخت مالیات امنیت به سربازی برود یا آن را با مبلغی بخرد.

سوالی که اینجا مطرح می شود این است که آیا این راهکار عادلانه است؟ کسی که نه پولی برای خرید سربازی دارد و نه علاقه ای هم به سربازی رفتن چه کند؟ و تکلیف چیست؟

تشریح راهکار : طبق آمار حدود ۷۰ درصد غایبین و فرارییان خدمت سربازی افراد از دهک درآمدی پایین جامعه هستند. اما چرا ؟ چون این پسر جوان احتمالا یا اغلب پدری بازنشسته و پیر دارد و یکی از مهمترین یا حتی شاید تنها منبع درآمدی خانواده است. لذا اندک حقوق سربازی (که البته خوشبختانه طی یک سال اخیر بیشتر شده است) نمی تواند کفاف هزینه های یک خانوار را بدهد. همچنین افرادی که جزو قشر بالای درآمدی جامعه هستند، دغدغه بسیار کمتری نسبت به خدمت دارند. چرا که این افراد یا به واسطه ارتباطات خود یا با خرید غیر قانونی سربازی، به اصطلاح قانون را دور می‌زنند. حتی اگر سربازی هم بروند دغدغه ای برای شروع کار و تامین سرمایه ندارند و راحت وارد بازار کار می‌شوند.

طبق نظر سنجی گرفته شده از دانشجویان دانشگاه تهران، افرادی هستند که حاضر به پرداخت ۲۰۰ میلیون تومان برای خرید خدمت و نیز افراد حاضر به رفتن سربازی در ازای دریافت ماهانه ۸ میلیون تومان هستند.

قطعا این نظر سنجی و این اعداد اعتبار بالایی ندارد اما می‌توان این نتیجه را گرفت که در صورت افزایش حقوق سربازی، طبعا افرادی هستند که حاضرند داوطلبانه به خدمت بروند و حتی چه بسا این کار را به عنوان شغل انتخاب کنند و نیز افرادی هستند که چون از دانش و مهارت خود بهره بالاتری کسب می‌کنند، حاضرند خدمت سربازی را بخرند. نکته جالب توجه این است که با این راهکار منبع مالی افزایش حقوق سربازی تامین می گردد و اصلا نیازی نیست که دولت برای تامین منابع آن به دنبال خلق نقدینگی و تورم باشد. حالا مزایای این کار چیست ؟

- ایجاد اشتغال واقعی و رفع بیکاری افرادی که حاضرند داوطالبانه سربازی را به عنوان شغل دائمی خود انتخاب کنند.

- کاهش هزینه های آموزش سربازانی که هر دو سال تغییر می کنند.

- افزایش رشد اقتصادی از طریق انجام فعالیت اقتصادی کارآمدی که افراد حاضر شدند آن را بخرند.

- افزایش درآمدهای مالیاتی با بیشتر شدن فعالیت های اقتصادی

- افزایش کارآمدی نیروی کار. زیرا وقتی قیمت نیروی برای دولت بسیار ارزان باشد، دولت هیچ انگیزه برای کارآمد کردن ساختار خود ندارد و کارهای حداقلی از سربازان می خواد اما وقتی نیروی کار گران شود و هزینه فرصت آن زیاد شود، دولت سعی می‌کند از حداقل نیروی کار استفاده کند و هم ساختار خود را کارآمد تر کند.

اما اساسی ترین سوال اینجا است که راهکار ما برای افرادی که نه پول دارند به سربازی بروند و نه تمایل دارند که سربازی بروند چیست ؟

همان طور که گفتیم امنیت نیاز عمومی کشور است و همه افراد باید ما به ازای امنیتی که دولت برایشان فراهم می کند مالیات آن را حداقل یک بار بپردازند. اما فردی که پول ندارد چه کند ؟

وام خرید خدمت سربازی! راهکاری است که این افراد می توانند از آن استفاده کنند. یعنی در واقع دولت به جای این که یک دفعه کل پول خدمت سربازی را از فرد بگیرد آن را در چندین قسط طی چند سال از فرد می گیرد. این کار حق انتخاب را حتی به افرادی که نه پول دارند و نه تمایل به رفتن خدمت فراهم می‌کند.

نکته جالب این روش این است کسی که حقوق ۸ میلیونی سربازی را قبول نکرده و حاضر شده هر ماه قسط بدهد، انگیزه می گیرد که حتما سریع وارد بازار کار شود و در واقع این کار نوعی محرک اقتصادی است. جالب تر از آن این است که کسی که این حقوق را قبول نکرده است، یا توانایی این را دارد که حقوق بیشتر از این را خلق کند یا تمام تلاش خود را می‌کند که این کار را انجام دهد، که هزینه فرصت از دست دادن این حقوق برایش کاهش پیدا کند و حسرت نگرفتن این حقوق را نخورد .

بی تردید روش مذکور نواقص بسیاری دارد و نقد هایی بر آن وارد است چرا که صرفا زائیده ذهن کسی است که با غول بی شاخ و دم سربازی مواجه شده است؛ به این امید که اوضاع کشورمان بهتر شود و از باارزش ترین سرمایه کشور حداکثر استفاده شود.

محمد امین قاسمی | مدیریت مالی ۹۷