وطن اصلی درخت هلو چین می باشد.
به نظر می رسد سال ها قبل از معرفی شدن به اروپا، که از آن جا به امریکا شمالی آورده شود، در ایران کشت میشده است.
بطورکلی پوست میوه بعضی از واریته ها هلو کرک دار بوده و آن را هلو یا شفتالو می نامند.
پوست بعضی دیگر صاف و بدون کرک است که آن را شلیل می نامند.
بطورکلی درخت هلو طالب آب وهوای گرم و معتدل می باشند و نسبت به سرمای بهاره حساس هستند.
ریشه درخت هلو نسبت به کمبود اکسیژن حساسیت خاصی رانشان می دهند و لازم است در اراضی نسبتا سبک کشت نمود.
درخت هلو را می توان به صورت جنسی (بذری) و هم بصورت غیر جنسی تکثیر نمود.
پایه های بذری هلو مخصوصا برای مناطق گرم با زمین های سبک و نیمه سبک مورد استفاده قرار می گیرند.
درختانی که برروی پایه های بذری قرار دارند رشد قوی و استحکام فراوانی می باشند.
در اروپا به همین منظور از بذرهای شناخته شده که مخصوصا در مقابل بیماری های مختلف ویروسی و قارجی مقاومت زیادی دارند استفاده می شود.
عمر یک چنین درختانی که برروی پایه های بذری قرار دارند. زیاد می باشد.
از پایه های غیر بذری که امروزه بیشتر برای درختان هلو در مناطق سرد و یا زمین های مرطوب مورد استفاده قرار می گیرند.
می توان پایه های آلو، گوجه، بادام و زردالو را نام برد.
درخت هلو را معمولا به اندازه و اشکال مختلف پابلند، نیمه پابلند و پاکوتاه پرورش می دهند.
سیستم های فرم دهی، شامل فرم گرد و کروی وپهن می باشد.
تجربیان نشان داده است که در مناطق متعدله بیشتراز اشکال پابلند یا نیمه پا بلند به فرم پهن و در نواحی سرد فرم های گرد و پاکوتاه استفاده می شود.
برای بدست آوردن درختان پابلند از پایه های بذری هلو استفاده می کنند.
اصولاَ درخت هلو را می توان به سهولت به اشکال مختلف پهن مانند پالمت ساده، کوردون ساده و چهل چراغی پرورش داد.
دیگر اشکال پرورش درخت هلو به صورت پهن می تواند جنبه تزیینی داشته باشد.
از آن جایی که در درخت هلو رشد و نمو شاخه ها یک ساله سریع تر از رشد و نمو غالب درختان میوه می باشد.
اگر آن ها را هرس ننماییم پس از چند سال به علت تراکم شاخه و تاج درخت به صورت انبوه درآمده و از نظر نرسیدن نور و هوا مشکلات عدیده ای را پدید می آورد.
بنابراین برای حفظ چگونگی فرم و باردهی عمل هرس ضروری می باشد.
برخی از متخصصین تربیت و سیستم هرس درخت هلو را با توجه به نکات توضیح داده شده در بالا به روش هرس جامی با مرکزباز توصیه می کنند.
درهر صورت می توان درخت هلو را با سیستم هرس جامی یا محور یا لیدر تغییر شکل یافته و هم پرورش و تربیت نمود.
معمولاَ برروی نهال های پیوند شده هلوی یک ساله قبل از کاشت یا پس از کاشت.
هر فرمی یا فرمالیسون انجام می گیرد که آغاز تمامی عملیات هرس فرمی می باشد.
درخت هلو نسبت به هرس زمستانه معمولاَ نوعی حساسیت نشان می دهند.
از جمله امکان ابتلا به پاره ای از بیماری ها مخصوصاَ بیماری غربال کورینئوم.
علاوه بر این سرمای زمستانه و تعداد برش های متعدد در روی شاخه ها احتمال صدمه رساندن به رشد و نمو گیاه را دارد.
اصولاَ درخت هلو در بهار و یا هنگام شروع فعالیت سریع می توانند محل های برش و یا زخم های حاصله در آن زمان را ترمیم نمایند.
بطورکلی هرس درخت هلو در سنین بالا به منظور ایجاد کندی و توقف در پیر شدن درخت صورت می گیرد.
در عمل باردهی نقش موثری دارد.
درهر حال نکته مهم و حایز اهمیت مسئله شرایط آب وهوایی وامکان عملیات می باشد.
زیرا در پاره ای موارد ترجیح داده می شود که پیری زودرس در درخت هلو بروز نماید.
ولی شرایط نامساعد اقلیمی خسارت سنگین در روی درخت ایجاد ننماید.
هرس به این فرم که در درختان هلو بسیار مرسوم می باشد.
نسبتاَ ساده و به صورت کلاسیک قابل اجرا است و مجموعه عملیات به شرح زیر توضیح داده می شود.
نهال هایی که از خزانه پس از پیوند به بستر اصلی منقل می گردند ممکن است.
به صورت یک شاخه ساده و یادارای شاخه های فرعی متعددی باشند.
درهرحال از سطح خاک تا ارتفاع ۵۰ سانتی متر از نهال را نگاه داشته و بقیه را سربرداری می نماییم.
معمولاَ در روی یک چنین پایه هایی در حدود ۳ تا ۵ جوانه نگهداری می شود.
در نهال هایی که دارای چند شاخه روی تنه است.
معمولاَ چهار شاخه را از روی دو جوانه پایین نزدیک محل اتصال نگاه داشته و بقیه را قطع می نمایند.
از شاخه ها و جوانه های رشد یافته در طول سال تعداد ۳ تا ۴ شاخه ای که کاملاَ رشد کرده اند.
از نظر خصوصیات فرم وضعیت مناسبی دارند حفظ کرده و بقیه را حذف می نماییم.
عملیات هرس در روی شاخه های باقی مانده بدین ترتیب است.
که طول شاخه های اصلی که اسکلت درخت را می سازند.
برابر با دو سوم طول از محل اتصال به تنه نگاه داشته و بقیه را از جوانه ای که به سمت بیرون قرار گرفته است سر برداری می نماییم.
ضمناَ شاخه های فرعی که در روی شاخه های اصلی تشکیل شده اند.
یا به عبارت دیگر کورسون ها را از بالای جوانه دوم از محل اتصال به شاخه اصلی سر برداری می نماییم.
طبیعی است در روی شاخه های اصلی ، شاخه های جانی یا فرعی به صورت دو شاخه ظاهر میگردد.
عملیات هرس در روی این شاخه ها بدین ترتیب است که از قسمت سر شاخه به نسبت یک دوم تا یک سوم سربرداری می شود.
از سال سوم به بعد عملیات هرس تقربیاَ ساده است.
زیرا تعداد شاخه های اصلی درخت شکل واقعی خود را یافته اند و معمولاَ تعداد آنها بین ۶ تا ۸ شاخه می باشد.
از این سال به بعد عملیات بیشتر در جهت باردهی صورت می گیرد و هدایت شاخک ها و جوانه ها به منظور بار آوری ضرورت دارد.
برخی براین عقیده اند که فاصله شاخه ها برای سیستم هرس بدون محور یا با مرکز باز حدود ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر.
برای سیستم هرس با شاخه مرکزی یا لیدر تغییر شکل یافته حدود ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر می باشد.
ضمناً توصیه می شود شاخه هایی که از سال دوم به بعد بر روی تنه به صورت عمودی رسته.
یا از وسط شاخه های دیگر رشد ونمو کرده است، بایستی حذف گردند.
اصولاَ از زمان باردهی درخت هلو عملیات هرس بایستی بسیار سبک باشد.
منحصر به قطع شاخه های خشک شده و نا به جا از نظر فرم محدود گردند.
زیرا عملیات هرس شدید در این مرحله رشد موجی ضعف درخت و تاخیر در باردهی آن می شود.
کسانی که به هرس درخت هلو در سنین بالا (بعداز دو سالگی) می پردازند.
لازم است توجه داشته باشند که شاخه هاس کوتاه (کورسون یا شاخک ها) را حتی المقدور قطع ننمایند.
زیرا این شاخک های کتوتا اولین شاخه های هستند که حامل بار می باشند.
در سالهای بعد از سه سالگی شاخه های که به داخل تاج جهت یافته و رشد نمو نموده اند و موجب انبوهی اخل تاج درخت می شوند.
لازم است برای خالی نگاه داشتن داخل درخت و جلوگیری از عدم نفوذ نور وهوا تعدادری را قطع نمود.
گرچه بیشتر آن ها می توانند حامل میوه باشند.
در انواع فرم های بادبزنی افقی، مایل و انواع U و چهل چراغی در سنین بالا شاخه های مرده و شاخک های خشک شده سال قبل را حذف می کنیم.
هری باردهی درختان هلو معمولاَ می تواند در زمستان در صورتی که شرایط محیطی مناسب باشد، صورت گیرد.
اصولا جوانه های گل در روی شاخه های سال قبل تشکیل می شود و هرگز در روی شاخه های چوبی پیر و قدیم پدید نمی آید.
برای شناخت انواع اندام های بیرونی که در بارآوری گیاه می توانند نقشی داشته باشند، لازم است به اختصار آن ها را توضیح دهیم.
شاخه هایی که در روی درخت هلو تشکیل می گردند شامل شاخه های اصلی بوده که مستقیماَ به تنه متصل هستند.
در روی شاخه های اصلی نیز شاخه های فرعی دیگری با انشعابات تشکیل می شود که می توان آن ها را به سه دسته تقسیم نمود.
شاخه های نرک با گومان: شاخه های چوبی رشده کرده ای هستند که معمولاَ طولشان از یک متر متجاوز بوده.
درروی آن ها غالباَ شاخه های دیگری تشکیل و منشعب می گردند.
گاهی در روی نرک ها از قسمت میانی یا انتهایی یکی از جوانه های چوب منشعب و یک یا دو شاخه نامنتاسب را تولید می کنند.
گاهی جوانه های استیپولر فعال گشته و شاخه هایی به طول ۸ تا ۱۰ سانتی متر در روی شاخه مادری تشکیل می دهند.
شاخه های مرکب: این شاخ ها بهترین و مناسب ترین شاخه های درختان هلو می باشند.
زیرا علاوه بر جوانه های برگ، دارای جوانه های گل نیز هستند و ازنظر هرس اهمیت خاصی دارند.
بر روی این شاخه ها بین دو جوانه گل یک جوانه برگ قرار می گیرد.
برخی از کارشناسان یه این نوع شاخه ها در درختان هلو شاخه هاس حقیقی با اصلی می گویند.
شاخه های مرکب اصولاَ حامل جوانه های می باشند که محل استقرارشان تقربیاَ به شرح زیر مشخص می گردد.
در قسمت پایین شاخه گاهی چند جوانه چوبی ساده.
در قسمت میانی شاخه، دو جوانه چوب و یک جوانه ساده گل (یک، دو یا سه گل).
در قسمت فوقانی شاخه چند جوانه چوبی ساده.
فاصله جوانه های گل در روی شاخه های مرکب برحسب ارقام مختلف هلو نسبت به قسمت انتهایی شاخه متغیر می باشد.
شاخه های ضعیف و باریک یا شیفون: این شاخه ها بطورکلی حامل گل بوده و در روی آن ها میوه تشکیل می گردد.
ممعولاَ در انتهای آنها جوانه برگ پدید می آید ولی در طول آن جوانه های برگ به ندرت به وجود میآید.
میوه هایی که در روی این شاخه ها تشکیل می شوند دارای مرغوبیت کمتری نسبت به میوه های تشکیل شده در روی شاخه های مرکب هستند.
گاهی جوانه های گل در روی این شاخه ها به صورت منفرد و مجزا قرار دارند.
یا این که دو جوانه گل از یک نقطه بر روی شاخه ظاهر می شوند.
این شاخه ها روی هم رفته شاخه های زیاد مرغوبی نمی باشند.
برخی از کارشناسان به این نوع شاخه ها، شاخه های غیر حقیقی نیز می گویند.
شاخه های تعریف شده برحسب نوع فعالیت شان دارای خصوصیاتی می باشند.
که درعمل هرس می توانند موثر واقع گردند و خود تداعی هدایت در جهت هرس فرمی ومخصوصا باآوری است.
به عنوان مثال شاخه های نرک ظاهراَ نقش زیادی در عمل بارآوری ندارند و لازم این آن ها را حذف نماییم.
ولی در برخی موارد شاخه اصلی فاقد شاخک ها بوده و در این حال گورمان ها بطور آزاد در روی شاخه اصلی رویش می یابند.
دراین حال لازم است آن ها را با دقت حفظ نمود تا در روی آن کورسون های قوی و مناسب تشکیل گردند.
که جوانه های متعدد گل در روی آن ها بتوانند فعال شوند.
معمولاَ تمام کورسون ها که در انتها شاخه های اصلی قرار دارند بایستی توسط حذف کورمان های حفاظت و تغذیه شوند.
گاهی گورمان در روی شاخک های تشکیل می شوند و دراین حال با هرس پاره ای از جوانه های آن را می توان فعال نمود.
اگر گورمانی توانست مفید واقع شود، مناسب است در ماه خرداد آن را به طول ۱۰ الی ۱۵ سانتی متر نگه داری و بقیه را حذف نماییم.
جوانه چوب: این جوانه ها نوک تیز ومخروطی شکل هستند و معمولاَ در روی شاخه های یک ساله قرار دارند.
جوانه های استیپولر: معمولاَ برحسب رشد این جوانه های از نظر اندازه و بزرگی همانند جوانه های چوب معمولی و یا جوانه های گل می باشند.
ضمناَ گاهی در درختان هلو مشاهده شده که جوانه های چوب و گل به حالت دو یا سه تایی در یک نقطه از شاخه ظاهر می شوند.
جوانه انتهایی کورسون: گاهی در انتهای کورسون ها یا در زوایه ها یا انتهای شاخه های اصلی در اثر تراکم شیره گیاهی، جوانه منفرد و منحصر ظاهر می شوند.
جوانه های گل: این جوانه ها تقربیاَ کروی و قبل از شکوفا شدن کرک دار و درهنگام باز شدن به رنگ صورتی می باشند.
معمولاَ همه آن ها یک شکل بوده و در روی شاخه های یک ساله ظاهر می شوند.
اصلاَ این جوانه ها را نمی توان از قبل به سهولت از دیگر جوانه ها تمیز داد، مگر در اواخر زمستان و هنگام فعال شدن گیاه.
معمولا میخچه در روی شاخه های نسبتاَ مسن و چوبی شده یا روی کورسون های ضعیف پس از زمستان سرد ظاهر می شوند.
معمولا در حالتی برای جوان کردن شاخه، دارد ها را نگاه داشته و از بالای آخرین دارد شاخه های تشکیل شده را قطع می نمایند.
در درخت هلو عمل هرس معمولاَ قبل از گل و یا هنگام گل دهی انجام می شود.
بطورکلی میوه بر روی شاخه های یک ساله پدید می آید.
لذا می توان به آسانی تصور داشت میوه در روی شاخه های جانبی و شاخه های انتهایی تشکیل میگردند.
حال چنان که درخت هلو به فرم جامی میان تهی فرم گرفته باشد میوه ها در قسمت بیرونی شاخه های اصلی ظاهر می شوند.
بنابراین هرس باردهی در درختان هلو به دو طریقه انجام می گردد.
میوه ها معمولاَ در روی شاخه های یک ساله تشکیل می گردند.
بنابراین در روی هر کورسون یک یا دو شاخه جایگزین بایستی تشکیل گردد.
معمولاَ این شاخه ها کاملاَ بایستی نزدیک شاخه های اصلی و یا شاخه های فرعی پدید آیند.
در این حال شیره گیاهی که در حرکت است بایستی در روی یک یا دو جوانه چوبی متمرکز شود.
برای این منظور در روی هر کورسون ۳ تا ۵ جفت گل حفظ می گردد.
در هنگامی که عمل جوانه گیری به منظور تعادل انجام می شود، دو میوه باقی می ماند.
بطور کلی در درختان کم رشد جوانه های میوه دهنده به حالت مجزا و مجاور جوانه برگ رشد می نمایند.
از آن جایی که جوانه های میوه دهنده در درختان هلو زیاد می باشند.
لذا اگر هرس در فصل زمستان صورت پذیرد در روی کاهش تعداد میوه شدیداَ موثر واقع می گردد.
گاهی هرس زمستانه به منظور جوان کردن شاخه های میوه دهنده و فعال کردن داردها می باشد.
با توجه به نکات ذکر شده چنین نتیجه می شود که درختان هلو را بایستی همه ساله هرس نمود و عدم اجرای آن موجب می شود.
شاخه های پایینی و میانی که حالتی انبوه یافته اند ظرفیت باردهی خودرا پایین آورده و درخت سریعاَ به طرف پیری حرکت می کند.
بنابراین همان طوری که قبلاَ اشاره شده برای بالا بردنه سن باردهی و فعالیت درختان هلو لازم است.
عملیات هرس در سنین بالای ۵ سال به منظور جوان کردن انجام شود ودر غیر اینصورت عمر درخت هلو کاهش می یابد.
به عنوان مثال در ایران عدم اطلاع در نوع هرس موجب گشته است باغداران درختان هلو را درختانی کم عمر دانسته و در فواصل بین درختان کثیرالعمر برای چند سالی می کارند.
در حالی که اگر دقیقاَ بر فعال کردن و جوان نگاه داشتن درخت هلو توجه شود. درختان هلو می توانند بین ۲۰ تا ۲۵ سال عمر بادرهی مناسب داشته باشند.
کورسونی که حامل یک شاخه چوبی است و دارای تعدادی جوانه می باشد.
کورسونی که به صورت یک شاخه مرکب است.
در روی این شاخه دو جوانه پایینی را به عتوان شاخه های جایگزین برای بار دهی در سال بعد نگاه داشته.
دراین سال ۴ تا ۵ جفت جوانه های گل دار روی همین شاخه مرکب حفظ می نماییم.
شاخه های ضعیف یا باریک که اصطلاحاَ شیفون می گویند کمتر دستکاری می کنند.
جوانه انتهایی آن را به صورت آزاد باقی می گذارند تا احتمالاَ جوانه چوب شیفون جدیدی را تشکیل دهد.
شاخک کوتاه حالم تعدادی گل را در هرس، عملیات کم تری روی شان صورت می دهیم.
زیرا جوانه چوب که در انتها قرار گرفته است اگر حذف گردد کورسون جدیدی در آینده تولید نمی شود لذا عمی هرس روی آنها مناسب نمی باشد.
کورسونی که حامل دو شاخه مرکب است و عمل هرس بدین ترتیب صورت می گیرد.
که دو جوانه چوب را در روی یکی از شاخه ها نگاه داشته و بقیه را از بالای دو جوانه مشخص شده قطع می نمایند.
در حالتی که که یک کورسون حامل چند شیفون و تعدادی جوانه گل در روی شاخه کوتاه باشد در این حالت یکی از شیفون ها را از بالای دو جوانه پایینی قطع می نماییم.
گورمان یا نرک، این اندام بیشتر در روی درختان مسن می تواند مفید واقع شود و با عمل هرس جوانه های موجود در روی آن را فعال می کنند.
کورسونی که حامل دو شاخه و جوانه گل مجتمع م باشد.
لازم است یکی از شاخه های که مسن تر است حذف کرده و جوانه گل مجتمع را بدون دستکاری باقی گذاریم.
کورسون حامل جوانه کناری گل مجتمع است.
در این حال از بالای دسته گل مجتمع کورسون را سربرداری می کنند تا شاخه جایگزین در سال بعد پدید آید.
در پاره ای از حالات روی شاخه های چوبی دو دسته گل مجتمع مجاور یکدیگر تشکیل می شوند.
برای باردهی و داشتن محصول مرغوب لازم ایت یکی از آن ها را حذف نماییم.
هرس امریکایی یک روش اختصاصی است که در آن هرس فرمی و باردهی در دو وضعیت خاص قرار می گیرند.
بطورکلی هرس فرمی در طول سه سال در تابستان و زمستان در روی درخت بصورت زیر اجرا می گردد.
پس از کاشت نهال را از ۹۰ سانتی متری و جوانه ای که به طرف بیرون یا به عبارت دیگر به طرف شمال واقع شده است سربرداری می کنیم.
در درختانی که دارای شاخه های متعدد جانبی می باشند لازم است عملیات هرس از دو جوانه پایینی و بیرونی انجام شود.
معمولاَ عملیات هرس سبز در روی درختانی هلو می تواند شامل قسمت های مختلف باشد که نهایتاَ در درختانی که کورسون ها بطور غیر طبییعی و قبل از رسیدن از بین می روند انجام می شود.
برای این منظور عمل هرس از دو جوانه بیرونی کورسون ها که در پایین قرار گرفته اند صورت می گیرد و نتیجتاَ شاخه های جایگزین تشکیل می گردند.
هم چنین در هرس سبز اندام های که باردهی داشته اند و اکنون مفید نمی باشند حذف می شوند.
عمل حذف جوانه یا جوانه گیری برای حفظ تعادل و تنظیم باردهی در درختان هلو ضروری است.
معمولاَ این عملیات از اواخر فروردین بر حسب شرایط منطقه انجام میشود.
در عمل تمام جوانه های چوبی که مفید نمی توانند واقع گردند حذف می شوند و این عملیات بسیار مهم و ضروری است.
معمولاَ در روی شاخه ای که در اوایل بهار حذف شده است.
اگر ۶ جوانه رشد نماید چهاز جوانه آن را حفظ کرده و دو جوانه داخلی را مطابق شکل زیر حذف می نماییم.
