واژه پروبیوتیک از دو کلمه یونانی “پرو” و “بیوتیک” به معنای “برای زندگی” گرفته شده است و در تضاد با واژه آنتی بیوتیک به معنی “ضد حیات” می باشد.
تعاریف مختلفی برای پروبیوتیک ارائه شده است. لیلی و استیل و لی در 1965 پروبیوتیک ها را به عنوان میکروارگانیسم هایی که رشد میکروارگانیسم های دیگر را افزایش می دهند، تعریف نمودند. رایج ترین تعریف پروبیوتیک توسط فولردر 1989 ارائه شد. او اظهار داشت که “پروبیوتیک ها عبارتند از مکمل میکروبی زنده که از طریق بهبود تعادل میکروبی روده، اثرات مفیدی را بر میزبان اعمال می کنند”. در تعریف فولر بر اهمیت زنده بودن ارگانیسم های پروبیوتیک تأکید شده است. هاونار و هویس اینت ولر این تعریف را به صورت ذیل بسط دادند، “کشت میکروارگانیسم های تک یا مخلوط که از طریق بهبود ویژگی های میکروفلور بومی اثرات سودمندی را بر انسان و حیوان اعمال می کنند.
فعالیت پروبیوتیکی را محدود به میکروفلور روده ای نمی کند، بلکه سایر نقاط بدن را نیز در بر می گیرد، پروبیوتیک ممکن است از بیش از یک گونه باکتری تشکیل شده باشد و از طرفی این تعریف هم برای انسان و هم برای حیوان قابل کاربرد است.
شرزنمایر و ورس در 2001 پروبیوتیک ها را به عنوان فرآورده ها یا محصولاتی که دارای میکروارگانیسم های زنده مشخص، به تعداد کافی برای تغییر میکروفلور روده میزبان بوده و اثرات مفیدی را بر سلامتی میزبان اعمال می نمایند تعریف نمود.
فعالیت پروبیوتیکی را محدود به میکروفلور روده ای نمی کند، بلکه سایر نقاط بدن را نیز در بر می گیرد، پروبیوتیک ممکن است از بیش از یک گونه باکتری تشکیل شده باشد و از طرفی این تعریف هم برای انسان و هم برای حیوان قابل کاربرد است.
شرزنمایر و ورس در 2001 پروبیوتیک ها را به عنوان فرآورده ها یا محصولاتی که دارای میکروارگانیسم های زنده مشخص، به تعداد کافی برای تغییر میکروفلور روده میزبان بوده و اثرات مفیدی را بر سلامتی میزبان اعمال می نمایند تعریف نمود.
به طور کلی پروبیوتیک ها از لحاظ سویه میکروبی مؤثرشان به سه گروه باکتریایی، قارچی و مخمری تقسیم می شوند. پروبیوتیک های باکتریایی عمدتا شامل لاکتوباسیل ها، بیفیدو باکترها و استرپتوکوک ها می باشند. از میان قارچهایی که به عنوان پروبیوتیک استفاده می شوند، می توان به دو گونه آسپرژیلوس اوریزا و آسپرژیلوس نیجر اشاره کرد. ساکارومایسس سرویزیه نیز از جمله پروبیوتیک های مخمری می باشد. پروبیوتیک ها ممکن است حاوی یک یا تعداد بیشتری سویه میکروارگانیسمی (تا ۹ سویه) باشند.
یک پروبیوتیک مؤثر باید در شرایط محیطی مختلف و متفاوت خاصیت خود را حفظ کند. بطور کلی یک پروبیوتیک مناسب و کارا بایستی خصوصیات زیر را داشته باشد:
در درمان طیور Huang و همکاران در 2004 و لی و همکاران در 2009 اثر پروبیوتیک های Bacillus cereus و Lactobacillusبر روی وضعیت ایمنی جوجه های گوشتی را مورد بررسی قرار داده و دریافتند که در مقایسه با پرندگان کنترل، تیترهای آنتی بادی نیوکاسل، درصد T-lymphocyte و وزن نسبی ارگان های ایمنی به طور قابل توجهی افزایش یافته است. پرندگان تحت درمان با پروبیوتیک نسبت به آنتی بادیهای سرم IMG نسبت به SRBC (گلبول های قرمز گوسفند) به میزان قابل توجهی نسبت به پرندگان که با پروبیوتیک ها درمان نشده اند، تیترهای آنتی بادی در نیوکاسل، برونشیت و عفونت های آنفلوآنزا با استفاده از پروبیوتیک ها، به صورت جداگانه یا ترکیبی افزایش یافته است. تیترهای آنتی بادی بالاتر دیده شده در پرندگان تغذیه شده با پروبیوتیک ها به اثر مثبت میکروفلور بر روی روده ها برای حفظ تعادل صحیح سلول های ایمنی بدن اختصاص داده شده است.
هیگز و همکاران در 2007 گزارش داد که کشت پروبیوتیک مبتنی بر لاکتوباسیلوس باعث افزایش تعداد ماکروفاژها در ساقه و همچنین افزایش فعالیتهای فاگوسیتیک علیه سالمونلا انتریتیدیس می شود که نشان می دهد که پروبیوتیک ها توانایی تغییر سیستم ایمنی ذاتی جوجه های گوشتی را دارند.
توجه داشته باشید به هیچ عنوان نمی توانید از پروبیوتیک به تنهایی و به عنوان دارو استفاده کنید بلکه پروبیوتیک به عنوان یک مکمل بی نظیر برای تسریع بخشیدن به درمان مورد استفاده قرار می گیرد .انتروکوکوس، لاکتوباسیلوس، سویه بیفیدوباکتر و بیفیدوکس چهار پروبیوتیک بی نظیری هستند که شما می توانید از آن ها در جیره غذایی مرغ، بلدرچین و سایر طیور استفاده نمایید.
اختلالات اسکلتی به دلیل رشد سریع در جوجه های گوشتی ایجاد می شود، استخوان ها اندام مقاوم و سخت بدن مى باشند و مانند سایر اعضاى بدن ساختمان و فیزیولوژى مخصوص دارند، مطالعات مختلف نشان می دهد که پروبیوتیک ها قدرت و رشد استخوان را بهبود می بخشند.
میکروفلور روده یک حیوان، اولین سد دفاعی در برابر بیماری هایی است که در نتیجه کلنی شدن پاتوژنها در دستگاه گوارش به وجود می آیند. تحقیقات مختلف نشان داده است که پروبیوتیک ها از جوجه های گوشتی در برابر پاتوژنها محافظت کرده و پاسخ های ایمنی را تحریک میکنند. پروبیوتیک ها می توانند سیستم ایمنی پرنده را تحت تأثیر قرار دهند، چرا که ضمن اینکه ترشح گاما اینترفرون ها را افزایش می دهند آن ها همچنین می توانند باعث افزایش تعداد لنفوسیت ها و آنتی بادی های موضعی IgA در سلول های دیواره روده شوند. افزایش و تولید گاما اینترفرون روی سیستم ایمنی حیوان تأثیر گذاشته و تولید پادتنها به خصوص IgG و IgM را افزایش می دهد.
همچنین تحقیقات نشان داده است که پروبیوتیک ها می توانند باعث افزایش فعالیت فاگوسیتوزی گلبول های سفید شوند. گزارش شده است که لاکتوباسیل های تجویز شده از طریق دهان قادر به مهاجرت از روده به سیستم گردش خون می باشند. آنها همچنین توانایی جابجایی و زنده مانی طولانی در طحال، کبد و شش ها را دارند.
تجویز دهانی ﻻﻛﺘﻮﺑﺎﺳﻴﻠﻮس ﻛﺎزﺋﻲ فعالیت سلولهای بالفطره کشنده (natural killer) طحال را افزایش می دهد که این امر تحریک فعالیت بیگانه خواری (فاگوسیتوز) را به همراه دارد (متسوزاکی و همکاران، ۱۹۹۸).
بیشتر تحقیقات مربوط به مصرف پروبیوتیک مربوط به سویه های مختلف لاکتوباسیلوس می باشد، که بیشتر آنها، نتایج مطلوب استفاده از سویه های باسیلوس را بر عملکرد جوجه های گوشتی گزارش کرده اند.
بهبودهای تغذیه ای و سلامتی ناشی از مصرف پروبیوتیک ناشی از اثرات زیر است:
جداسازی آمین از پروتئین های موجود در غذا یا پروتئین های با منشأ داخلی، منبع مهم تولید آمونیاک در دستگاه گوارش می باشد.
کاهش تولید آمونیاک و فعالیت اوره آز می تواند منجر به بهبود سلامتی پرنده و افزایش رشد آن شود، زیرا آمونیاک تولید شده در مخاط روده می تواند به سلامتی این سلول ها آسیب برساند، می تواند روی پرزهای روده تأثیر گذاشته و باعث کاهش تعداد آنها شود وهمچنین می تواند به آسانی از دیواره روده عبور کرده و به سایر بافت های بدن نیز راه یابد.
وجود مقادیر بالایی از آمونیاک در داخل بدن حیوانات، موجب ظهور عوارض سمی متعددی می گردد که باعث آسیب به گلبول های قرمز خون، افزایش حساسیت در برابر عفونت های ویروسی و ایجاد اختلالات عصبی می شود. (افشار مازندران و رجب، ۱۳۸۱)
با استفاده از پروبیوتیک ها، تجزیه پروتئین ها به آمونیاک و فعالیت آنزیم اوره آز در روده کاهش می یابد و در نتیجه کارایی مصرف پروتئین ها در حیوان افزایش می یابد.
آمونیاک محیط و دیگر ترکیبات فرار (به خصوص ترکیبات گوگرد دار) نقش مهمی را در ایجاد بوهای نامطبوع و زننده مزارع پرورش طیور دارد.
همانطور که می دانیم، رطوبت بالای مدفوع منجر به مرطوب شدن بستر خواهد شد و تسهیل فعالیت میکروارگانیسم ها جهت تخمیر بستر و آزاد شدن گاز آمونیاک و سایر ترکیبات فرار را به همراه خواهد داشت.
اخیرا، در تحقیقی مشاهده شد که استفاده از پروبیوتیک های لاکتوباسیلوس باعث کاهش میزان رطوبت مدفوع شده و در نتیجه کاهش غلظت آمونیاک و سایر ترکیبات فرار را در مدفوع و در نهایت در مرغداری به همراه خواهد داشت. (چنگ و چن، ۲۰۳۳)
روزهای ابتدایی تولد بهترین زمان استفاده از پروبیوتیک برای طیور به شمار می رود. برخی از افراد از پروبیوتیک در دوران هچ استفاده می کنند. این امر می‌تواند موجب ضرر رساندن به سیستم گوارشی جوجه شود. توجه داشته باشید روزهای ابتدایی را برای استفاده از پروبیوتیک ها در نظر بگیرید تا بهترین بازدهی نصیب شما و کسب کارتان شود.
برای عملکرد بهتر پروبیوتیک طیور می توانید از آن بعد از درمان استرس توسط آنتی بیوتیک استفاده کنید. پروبیوتیک ها در زمان هایی مانند بیماری، حمل و نقل به کمک شما بیایند تا پرنده دچار استرس نشود.
در شرکت زیست یار وارنا همواره تلاش می شود تا فرمولاسیون پروبیوتیک های بایوگیل به گونه ای باشد که بتوان با به کارگیری باکتری های طبیعی روده طیور شامل باسیلوس ها، لاکتوباسیلوس ها و بیفیدوباکترها شرایط بهتری را جهت رشد و مقاومت بر علیه بیماری های رایج و کاهش استرس برای طیور در سالن های پرورش فراهم شود.
