شاید اگر بر اساس تعداد قلههایی که تا امروز به آنها صعود کردم قضاوت کنید، من یک کوهنورد حرفهای نباشم که بخواهم از "نکات زنده ماندن در کوهستان" بنویسم. اما کوهنوردی را بسیار تجربه کردم و سرد و گرم مسیر را چشیدم و اینها چیزهایی بود که تا حالا یاد گرفتم:
یک - پیش از حرکت حتما کوله خود را با دقت ببندید.
یکی از کارهای مهمی که قبل از رفتن به کوه یا طبیعت باید بکنید این است که تصمیم بگیرید کمترین/ سبکترین وسایلی که باید بر اساس تعداد روزهای ماندن در کوه/ طبیعت به همراه داشته باشید، کدام هستند. به نظر من مهمترین چیزی که باید به همراه داشته باشید آب است؛ با این پیشفرض که در حرکت، تعریق بیشتر باعث میشود چندین برابر مصرف عادی خود به آب نیاز داشته باشید. خوراکیهای کمحجم ولی پرانرژی را هم فراموش نکنید (خوراکی محبوب من نوترابار است). انتخاب باقی خوراکیها با توجه به وعده غذایی به عهده خودتان؛ اما فراموش نکنید که باید سبک بخورید تا بتوانید به راحتی حرکت کنید.
اگر فکر میکنید جعبه کمکهای اولیه بار زیادی است، چند چسب زخم را حتما همراه داشته باشید. اگر چند روز در طبیعت میمانید حتما قرصهای ضد تهوع و ضد حساسیت و ... را همراه داشته باشید. کارت شناسایی هم که از اوجب واجبات است.
لباسهایی که باید به همراه داشته باشید هم بر اساس فصل متغیر است اما از همراه داشتن یک بادگیر هیچوقت ضرر نمیکنید. داشتن جوراب اضافه هم همیشه لازم است. هوای کوهستان در زمستان سرد و خشک است، بنابراین همراه داشتن دستکش، هدبند، شال و کلاه که از سوز سرما حفظتان میکند هم لازم است.
دو - محل قرار گرفتن هر چیزی در کوله مهمتر از چیزی است که فکر میکنید.
معمولا در چیدن کوله اجسام سنگینتر باید نزدیکتر به ستون فقرات و بین شانهها قرار بگیرند تا در حرکت گشتاور کمتری ایجاد کنند و وزن کمتری را روی کمر سوار کنید. چادر را زیر کوله ببندید و کیسه خواب را در انتها قرار دهید و در هنگام خارج کردن آن از زیپ انتهای کوله استفاده کنید. آب و لباس و هر چیزی که باید در دسترس باشند را نیز در فضای بالا و جیبهای کناری کوله قرار دهید. خوراکیهای خیس و قابل له شدن (مثل میوه) را با احتیاط در کوله قرار دهید.
سه - بدون سرویس بهداشتی و آب هم ممکن است.
ممکن است به نظر برسد سختترین قسمت چند روز ماندن در طبیعت بدون امکانات اولیه عدم وجود سرویس بهداشتی باشد. اما تنها چیزی که لازم دارید دستمال (برای کارهای معمولیتر) و دستمال مرطوب بچه (برای شماره 2!) است. مطمئن شوید که دستمال آلوده را در طبیعت باقی نمیگذارید و اگر چیز قابل جذبی را در طبیعت رها میکنید، حتما روی آن را با خاک بپوشانید.
به این فکر کنید که عمده جمعیت کره زمین از آب استفاده نمیکنند و همه چیز آسانتر میشود.
چهار - جای کُری خواندن در کوه نیست.
مهم نیست که توان بدنی شما چه قدر است، بدن شما دست کم هر یک ساعت یک بار نیاز به استراحت دارد و ممکن است همراهان ضعف را به شما نسبت دهند اما شما کار اصولیتر میکنید. اگر با یک گروه کوهنوردی همراه شدید، شانس زیادی وجود دارد که سرگروه رفتار حرفهایتری داشته باشد و اجازه ندهند چنین فضایی ایجاد شود.
پنج - اگر در زمستان از دامنه کوهی عبور میکنید که برف زیادی روی آن نشسته، با صدای بلند حرف نزنید، خطر ریزش بهمن وجود دارد.
بعضی عادت دارند در کوه و طبیعت آواز بخوانند و یا موسیقی (آن هم با صدای بلند) پخش کنند. سوای از اینکه این کار آرامش طبیعت را در هر فصلی بر هم میزند، اما در فصل زمستان آن هم در هنگام عبور از مناطق بهمنخیز ممکن است با خطر مرگ همراه شود.
شش - به هیچ وجه با لباس خیس به مسیر ادامه ندهید؛ به خصوص اگر هوا خیلی سرد است.
این نکته شاید خیلی بدیهی به نظر برسد اما ممکن است گاهی آن را از یاد ببریم یا تا رسیدن به توقفگاه بعدی به تعویق بیندازیم. کفش و جوراب خیس در سرما بیش از اندازه خطرناک است. بهتر است بدون کفش ضدآب مدت زیادی در برف راهپیمایی نکنید. همینطور برای اینکه برف از بالا وارد کفشتان نشود از گتر استفاده کنید.
هفت - اگر از قبل تصمیم ندارید شب در کوه/ طبیعت بمانید، بهتر است الان تصمیم نگیرید!
برنامهریزی از قبل به این معنی است که شما تا حد خوبی فکر همه جایش را کردید و وسایل کافی به همراه دارید. برای این که اصولا به دوراهی چنین تصمیمی نرسید بهتر است، حتی اگر به مقصد نرسیدید، شروع به برگشت کنید. ساعت 2 ظهر - چه در زمستان و چه در تابستان - زمان خوبی برای برگشتن است. اگر از صبح در حال راه رفتن هستید، حتما تا ساعت 2 تا حد خوبی خسته شدید و علاوه بر روشنایی هوا باید آمادگی و توان جسمی و ذهنی خودتان را برای برگشت در نظر داشته باشید.
اما اگر تصمیم گرفتید شب را در کوه/ طبیعت بگذرانید:
هشت - حتما زودتر از همیشه بخوابید.
این شب مثل هر شب نیست! و شما فردا صبح باید مسافت زیادی راهپیمایی کنید و با توجه به این که امروز هم همین کار را کرده بودید نیاز به استراحت چند برابر دارید، پس زود بخوابید و زود بیدار شوید. به هر حال احتمال با طلوع خورشید خیلی فرصت خوابیدن پیدا نمیکنید.
نه - شاید عجیب به نظر برسد ولی بهتر است با لباس زیاد داخل کیسه خواب نروید!
دلیل اصلی این است که با این کار، کارکرد کیسه خواب را دچار اختلال میکنید. گرمای بدن شما باید از لباس خارج شده و در حد فاصل بدن شما و کیسه خواب حبس شود تا داخل کیسه خواب گرم شود، بنابراین اگر تعداد زیادی لایههای لباس پوشیده باشید، دیرتر میتوانید گرم شوید.
ده - شب حتما کفشهایتان را در یه کیسه و داخل چادر بگذارید.
شاید فکر کنید این کار زیادهروی باشد اما اگر وقتی خوابید یک باره برف شروع به باریدن کند و فردا کفشهایتان را خیس تحویل بگیرید، دیگر این فکر را نمیکنید! دلیل در کیسه گذاشتن هم این است که کار از محکمکاری عیب نمیکند. یک شب بطری آب همنورد من به هر دلیل سوراخ شده بود و تا صبح مقدار زیادی آب از آن خارج شده بود که ته چادر جمع شده بود؛ درست اطراف کفشها.
کوه برخلاف باور عمومی خطرناک یا حتی سخت نیست؛ شیبهای تند فقط از پایین اونقدر تند به نظر میرسند و خیلی از این مسائل ذهنی است. تا حالا اتفاقهای بدی در کوه افتاده، اما با کمی احتیاط احتمال اینکه برای ما هم اتفاق بیفتد خیلی کمتر میشود و البته اما همه اینها به لذت مسیر میارزد.