بازار خارج از بورس (OTC Market) چیست و چه معاملاتی در آن انجام می شود؟

بازار خارج از بورس که بازار فرابورس نیز نامیده می‌شود، بازاری غیرمتمرکز است که فعالان بازار در آن مشغول معامله سهام، ارزها، کالاها و یا سایر ابزارها هستند. این معاملات به صورت مستقیم بین دو طرف و بدون صرافی، مؤسسه یا کارگزار مرکزی انجام می‌شود. اگر شما هم جزء آن دسته از افرادی هستید که قصد سرمایه‌گذاری در این بازار را دارید اما نمی‌دانید از کجا شروع کنید؛ در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا ضمن آشنایی بیشتر با این بازارها، با روش‌های سودآوری در این نوع معاملات آشنا شوید.

آشنایی با بازار خارج از بورس

بازار خارج از بورس یا Over the Counter Market که به اختصار آن را OTC می‌نامند، بازاری بدون داشتن یک مکان فیزیکی مرکزی است که شرکت ‌کنندگان در آن به واسطه تلفن، سامانه‌های الکتریکی، ایمیل و ... معاملات خود را انجام می‌دهند و متفاوت از سیستم بازار حراج است. این بازار در کشورهای صنعتی مدرن، از ابتدای سال‌های دهه 70 میلادی، فعالیت خود را آغاز کرد و جالب اینجاست که در بسیاری از موارد، حجم معاملات انجام شده در این بازار بسیار فراتر از معاملات انجام شده در بورس‌های معمولی بود.

به عبارتی بازار خارج از بورس بازاری است که در آن، معاملات سهام و اوراق قرضه انجام نمی‌شود. این بازار در ایالات متحده آمریکا که انجام معاملات بورس در آن دشواری‌های خاص خود را دارد، از اهمیت بیشتری برخوردار است. این بازار گاهی «بازار خارج از هیئت مدیره» و گاهی «بازار بدون لیست» نیز نامیده می‌شود. اگرچه به کار بردن این اصطلاح کمی گمراه کننده است، به این دلیل که اوراق بهادار معامله شده در بازار‌های خارج از بورس می‌بایست در بازار بورس لیست شوند.

در بازار خارج از بورس، نمایندگی‌ها به عنوان سازنده بازار عمل کرده و قیمت‌هایی که در آن ارز، اوراق بهادار یا سایر محصولات را خریداری و فروش می‌کنند، ذکر می‌کنند. حتی یک معامله می‌تواند بدون آنکه دیگران از قیمت خرید و فروش آن اطلاعی به دست آورند، تنها بین دو شرکت ‌کننده در بازار فرابورس انجام شود. به همین دلیل است که بازار فرابورس شفافیت و مقررات کمتری نسبت به بازار بورس دارد و ممکن است دچار محدودیت در نقدینگی شود.

عداد بسیار زیادی از اوراق بهادار موجود در فرابورس، سهم‌های انتشار یافته‌ی شرکت‌های کوچک‌تر هستند که برای درج در بورس اصلی از صلاحیت لازم برخوردار نیستند، چون یا سهام کافی را معامله نمی‌کنند و یا پایین‌تر از حداقل قیمت معامله می‌کنند که از آن‌ها به عنوان سهام پنی یاد می‌شود. از آنجایی که اوراق بهادار و معاملاتی نظیر CMO و CDO در بازار فرابورس مورد معامله واقع می‌شوند، عدم اطمینان از وجود نقدینگی که با عدم حضور خریداران همراه می‌شود، می‌تواند موجب ایجاد مشکل نقدینگی و بحران‌های اعتباری جهانی شود.

قیمت ارزهای دیجیتال

در بازار فرابوس به غیر از سهام و اوراق قرضه، سرمایه‌گذاری‌های انجام شده بیشتر شامل موارد زیر است:

• ارزهای خارجی که مربوط به معاملات فارکس است.
• قراردادهای خصوصی که به طور معمول توسط کارگزاری تنظیم می‌شود و می‌تواند شامل معاملات آتی و توافق‌نامه‌هایی باشد که بر اساس دارایی‌های همچون سهام ارزش‌گذاری می‌شوند.
• گواهی‌های بانکی که نمایانگر یک تعداد مشخصی از سهام خارجی است یا سپرده‌گذاری‌هایی که برخی مواقع آن را ADS می‌نامند.

آشنایی با بازارهای خارج از بورس دنیا

در کل جهان سه نوع بازار خارج از بورس وجود دارد که عبارتند از:

• بازار معاملات سنتی: معامله‌گران در این بازار با اعلام قیمت‌های خرید و فروش خود، نقش بازارساز را بازی می‌کنند. بدین ترتیب که ابتدا معامله‌گران قیمت‌های پیشنهادی خود را اعلام کرده و قیمت‌های قابل اجرا از طریق سایت‌های اینترنتی یا تلفن‌ها مذاکره شده و در نهایت اعلام می‌شود. این معاملات که به معاملات دوطرفه معروف است، در یک مقطع زمانی مشخص، دو طرف معامله از قیمت ارائه شده توسط تلفن، اطلاع پیدا می‌کنند.
• بازار معاملات الکترونیکی: این بازار معاملاتی شباهت بسیار زیادی به معاملات الکترونیکی در بورس دارد. اما به دلیل اینکه از استاندارد کمتری برخوردار است و قراردادی برای آن طراحی نشده و معاملات مشتقه شفافی برای آن وجود ندارد، جزء بازار خارج از بورس قرار می‌گیرند.
• بازار معاملات بهینه: این بازار ترکیبی از دو بازار معاملات سنتی و معاملات الکترونیکی است که معامله‌گر بر اساس آن‌ها به معاملات می‌پردازد. به این ترتیب که معامله‌گر اطلاعات مربوط به قیمت خرید و فروش را به صورت انحصاری در اختیار فعالان بازار قرار می‌دهد. بدین ترتیب معامله‌گر در هر قرارداد به عنوان طرف معامله عمل می‌کند. در نتیجه نیمی از ریسک اعتباری ناشی از نوسانات منفی قیمت در بازار، به او باز می‌گردد.

عمده بازارهای خارج از بورس

به طور کلی دو شبکه اصلی بدون نسخه بازار خارج از بورس (OTC) وجود دارد که عبارت است از: گروه OTC Markets و تابلوی اعلانات بدون نسخه (OTCBB) که شما به عنوان یک معامله‌گر یا سرمایه‌گذار، بسته به نوع کارگزاری‌ای که از آن استفاده می‌کنید، به یک یا هردوی این بازارها دسترسی خواهید داشت.

اوراق بهادار و معاملاتی نظیر CMO و CDO که فقط در بازارهای فرابورس مورد معامله و خرید و فروش قرار می‌گیرند، به دلیل عدم قطعیت کامل موجودی، به علت عدم حضور خریداران، قیمت قابل اعتمادی ندارند. همین امر موجب می‌شود تا تعداد دلالان افزایش پیدا کند که ناشی از عملکرد خود بازار است. این مسأله باعث تشدید مشکل نقدینگی شده و بحران‌های اعتباری جهانی را افزایش می‌دهد.

یکی از مهم‌ترین اقداماتی که می‌توان برای حل این مسأله و رهایی از بحران به وجود آمده انجام داد؛ استفاده از اتاق‌های تصفیه به منظور پردازش پس از انجام معاملات و تجارت در بازارهای خارج از بورس است.

مزایای بازارهای خارج از بورس

• تمامی سهم‌های بزرگی که امروزه می‌شناسید (مانند سهام شرکت‌های بزرگی چون فیسبوک و توییتر)، همگی کار خود را از بازارهای خارج از بورس شروع کرده‌اند.
• طبق صحبت‌های انجام شده از سوی معامله‌گران بازارهای خارج از بورس، هزینه‌ها در این بازار نسبت به مبادلات عمده بسیار کمتر است.
• با توجه به این که قیمت سهام در برخی مواقع با افت مواجه شده و پایین می‌آید، همین امر موجب می‌شود تا پول شما بیشتر شده و بیش از یک سرمایه‌گذار که در بورس اوراق بهادار، سهام خریداری می‌کند، سهم خریداری کنید.
• محیط کاری شما دیگر یک فضای بزرگ ناشناخته نیست، بلکه در یک محیط دوستانه و صمیمی با یک فروشنده شخصی یا دلال سر و کار خواهید داشت.

معایب بازارهای خارج از بورس

• نوسانات قیمتی موجود در بازارهای خارج از بورس بسیار زیاد است، به خصوص که حجم کم معاملات، خود به تنهایی موجب نوسانات شدید قیمتی می‌شود.
• با توجه به اینکه مقررات تنظیم شده برای معاملات بازارهای خارج از بورس نسبت به معاملات بازار بورس کمتر است، نظارت چندانی بر روی این بازارها وجود ندارد.از سویی ماهیت ریسک و دامنه برای تنظیم‌کننده‌ها ناشناخته است و این عدم شناخت از دامنه تنظیم‌ها موجب ریسک سیستماتیک می‌شود.
• با توجه به اینکه یک فروشنده می‌تواند مبلغی را به عنوان وثیقه از خریدار دریافت کند و قیمت دیگری را برای فروش تعیین کند؛ قیمت‌ها شفاف نبوده و این عدم شفافیت قیمت افراد را در معاملات دچار مشکل می‌کند. این در حالی است که بازارهای خارج از بورس، در زمان‌های عادی عملکرد خوبی دارند اما وقتی یک طرف معامله به عنوان پیش‌پرداخت هزینه‌ای را می‌پردازد یا طبق یک قرارداد، کل مبلغ معامله آتی را پیش‌تر پرداخت می‌کند، به دلیل عدم شفافیت قیمت‌ها یک خطر احتمالی برای وی وجود دارد که به آن ریسک طرف مقابل می‌گویند. زیرا در زمانی که فشارهای مالی زیاد است، یک چرخه معیوب اتفاق می‌افتد. همانند بحرانی که اعتبار جهانی که در سال‌های 2007 تا 2008 روی داد.
• نقدینگی محدود در بازارهای خارج از بورس یکی دیگر از معایب بازارهای OTC است. در برخی از مواقع ممکن است اوراق بهادار موجود در بازار فرابورس، هیچ خریدار یا فروشنده‌ای را نداشته باشد و بسته به اینکه معامله‌گران در چه بازاری معاملات خود را انجام می‌دهند، ممکن است ارزش اوراق بهادار متفاوت باشد. به خصوص اگر خریدار به موقعیت قابل توجه در سهامی از معاملات فرابورس برسد، این خطر وجود دارد که اگر وی در آینده تصمیم به فروش آن سهم را بگیرد، کمبود نقدینگی می‌تواند فروش در آینده را برای وی دشوار سازد.

جهت مطالعه ادامه مقاله اینجا را کلیک کنید