بلاکچین در صنعت مد و پوشاک

امروزه صنعت پوشاک به راه‌حلی پایدار و مطمئن برای مدیریت و ردیابی محصولات نیاز دارد. در واقع شفافیت در زنجیره‌ی تأمین یکی از مهمترین مشکلاتی است که این صنعت مدتهاست با آن مواجه بوده است. اما راه‌حل چیست؟ نتایج بسیاری از گزارشات و نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که بکارگیری فناوری بلاکچین در صنعت پوشاک می‌تواند یک راه‌حل مناسب برای این مشکلات باشد.

بر اساس نتایج یک نظرسنجی که اخیرا انجام گرفته است، امروزه بیشتر مصرف‌کنندگان خواهان شفافیت بیشتر درباره میزان تأثیرگذاری صنعت پوشاک بر جامعه و محیط‌‌زیست هستند. بر اساس نتایج این نظرسنجی؛ 17% از شرکت‌کنندگان از تأثیرات صنعت پوشاک بر محیط‌ زیست و جامعه آگاه هستند. 79% شرکت‌کنندگان معتقدند که برندهای پوشاک باید اطلاعات مربوط به تعهدات زیست‌محیطی خود را به صورت شفاف ارائه کنند و 68% نیز معتقدند که برندهای پوشاک باید اطلاعات مربوط به کارخانجات تولید الیاف مصنوعی و تأثیر تولید این الیاف بر محیط‌زیست را به صورت شفاف ارائه کنند. یکی از مباحثی که اخیرا مورد توجه قرار گرفته است، قابلیتهای فناوری بلاکچین در ایجاد مقیاس‌پذیری و افزایش شفافیت در صنعت پوشاک بوده است. یک زنجیره‌ی تأمین شفاف این امکان را به مشتریان می‌دهد تا از پروسه تولید محصولات (از مواد اولیه تا نحوه تبدیل شدن به محصول نهایی) به همراه اطلاعات مربوط به تاثیرات زیست‌محیطی این پروسه، آگاهی داشته باشند.  مشکلات بزرگی در صنعت پوشاک وجود دارند که فناوری بلاکچین می‌تواند راه‌حل آنها باشد. مزایای استفاده از فناوری بلاکچین در صنعت پوشاک عبارتند از:

1. جلوگیری از ارائه‌ی محصولات تقلبی در زنجیره تامین: فناوری بلاکچین، شفافیت حداکثری را به ارمغان می‌آورد بطوریکه همه سوابق و اطلاعات (از تولید تا عرضه) در یک دفتر کل توزیع‌شده ثبت و نگهداری می‌شوند. ثبت تمام سوابق و اطلاعات مرتبط با مراحل تولید و عرضه بطوری که امکان تغییر دادن آنها وجود نداشته باشد؛ به جلوگیری از ارائه‌ی محصولات تقلبی در زنجیره تامین کمک می‌کند.
2. ناممکن بودن دستکاری داده‌ها: پایگاه‌داده‌ی توزیع شد‌ه‌ی بلاکچین از داده‌های ذخیره شده محافظت می‌کند. در بلاکچین هیچ واحد مرکزی وجود ندارد که مسئولیت شبکه را بر عهده داشته باشد، به همین دلیل از داده‌ها کپی‌های زیادی ساخته می‌شود تا دستکاری و ایجاد تغییرات در داده‌ها ناممکن شود.
3. حذف واسطه‌ها و تضمین اصالت محصولات: بلاکچین با حذف کردن واسطه‌ها، فرآیند عرضه محصولات را بهینه‌ کرده و اطمینان می‌دهد که محصولات مناسب و با کیفیت به مشتریان تحویل داده می‌شود.
4. کاهش هزینه‌ها: کاهش هزینه‌ها یک مزیت بسیار مهم است. در واقع بکارگیری فناوری بلاکچین این امکان را به وجود می‌آورد که بتوان از قراردادهای هوشمند برای مدیریت کلیه پرداختها استفاده کرد. برای مثال زمانی که یک محصول به انبار یک خرده‌فروشی برسد، قرارداد هوشمند به طور خودکار مبلغ توافق شده را به تولید‌کننده پرداخت می‌کند. بنابراین، قراردادهای هوشمند به کاهش کاغذبازی و هزینه‌های غیرضروری و همچنین افزایش کارایی کمک می‌کنند. البته پرداخت به وسیله رمزارزها نیز یکی دیگر از مزیتهای مهم استفاده از فناوری بلاکچین است.
5. حفظ مالکیت معنوی: با استفاده از بلاکچین، تولیدکنندگان و طراحان می‌توانند از برندهای خود در برابر جعل محافظت کنند، زیرا این امکان وجود دارد که بتوان مبدا و مالکیت آن محصول را از ابتدا ردیابی کرد. در سال 2017 یک طراح لباس به نام Martine Jarlgaard، برای اولین بار پوشاکی تولید کرد که همراه با برچسبهای هوشمند ثبت شده در بلاکچین فروخته می‌شدند.

در پادکستی که در این باره منتشر شده است آقای Pierre-Nicolas Hurste، بنیانگذار یک کنسرسیوم هویت دیجیتال به نام Arianee، در مورد چگونگی استفاده از فناوری بلاکچین در صنعت پوشاک و محصولات لوکس صحبت کرده است. وی با بیان اینکه زنجیره تامین، بزرگترین مشکلی است که در صنعت پوشاک وجود دارد؛ اظهار داشت:

شرکت ها باید اطمینان حاصل کنند که مشتریان از تمام مراحل تولید پوشاک مطلع هستند و با شفافیت این اطلاعات در اختیار آنها قرار می‌گیرد. در واقع فناوری بلاکچین قادر است تا مشکل شفافیت را حل کند. البته فعلا میزان بکارگیری این فناوری کم است اما در 10-15 سال آینده شاهد گسترش بکارگیری و توسعه فناوری بلاکچین خواهیم بود.

در سال 2017 حدود 17 شرکت متعهد شدند که اطلاعات محصولات خود را با شفافیت به مشتریان ارائه کنند. در سال 2019 نیز یکی از شرکتهای زیر مجموعه H&M به نام Arket استفاده از فناوری بلاکچین برای ردیابی داده‌های محصولات خود را آغاز کرد. شرکت Lenzing نیز که از بازیگران اصلی‌ در صنعت الیاف مصنوعی است؛ در سال 2019 خبر از آغاز همکاری خود با شرکت TextileGenesis داد و اعلام کرد که فناوری بلاکچین سطح جدیدی از شفافیت و قابلیت ردیابی را در صنعت نساجی به ارمغان می‌آورد. همچنین شرکت Lenzing برنامه دارد تا در نیمه دوم سال 2020 پنج طرح آزمایشی جدید را با همکاری برندهای جهانی به اجرا دربیاورد. با این حال گزارش Revolution Fashion در سال 2019 نشان داد که بیشتر برندهای پوشاک آماده‌ی ارائه‌ی اطلاعات مربوط به تعهدات اجتماعی و زیست‌محیطی خود نیستند. در واقع این طرح هنوز هم در مرحله آزمایش قرار دارد و لازم است تا مشکلات مهم آن مانند نبود آگاهی فنی در بین مصرف‌کنندگان و کسب ‌و ‌کارها برطرف شود. البته می‌توان امیدوار بود که با برطرف شدن این مشکلات در سالهای آینده، زنجیره‌های تامین مبتنی بر فناوری بلاکچین تحولی در صنعت پوشاک به وجود بیاورند.