مستند سینمایی «من کاکاسیاه تو نیستم» به کارگردانی رائول پک، فیلم‌ساز اهل هائیتی، یکی از مهم‌ترین آثار سینمایی مرتبط با سیاه‌پوستان در سال‌های اخیر است. این مستند دو جایزه بفتا و سزار بهترین مستند سال را گرفت و نامزد اسکار بهترین مستند هم شد.
اولین نکته مهم و جذاب «من کاکاسیاه تو نیستم» در فرم متفاوت فیلمنامه است که سعی کرده مشکلات سیاه‌پوستان را از زاویه دید جیمز بالدوین فعال حقوق سیاهان ببیند. مستندساز برای آن که وفاداری متن را به طور کامل به جیمز بالدوین حفظ کند، روش سختی را انتخاب کرده و ۳۰ سال پس از مرگ بالدوین، تقریباً تک‌تک جملات فیلمنامه را از بخشی از یک کتاب نیمه‌تمام وی برداشت کرده است؛ کاری دشوار و ایده‌ای جذاب برای جشنواره‌ها.
همین ایده، به پاشنه آشیل «من کاکاسیاه تو نیستم» در ارتباط با مخاطب غیرآمریکایی تبدیل شده است؛ زیرا نویسنده فقید، کتابی برای مخاطبان آمریکایی سال ۱۹۸۷ نوشته و طبیعتاً فهم آن برای مخاطبان ایرانی سال ۲۰۱۸، کمی سخت است و نیاز به پیش‌زمینه‌هایی از جامعه و تاریخ آمریکا دارد.
از آنجا که جیمز بالدوین، نمایش‌نامه‌نویس و رمان‌نویس چیره‌دستی بوده، نریشن مستند جذاب و تأثیرگذار از آب درآمده و صدای بم و مرموز ساموئل ال جکسون ستاره محبوب سینمای هالیوود، به خوبی جذابیت کار را دوچندان کرده است؛ مخصوصاً اگر از زیرنویس فارسی، بی‌نیاز باشید.
«من کاکاسیاه تو نیستم» روی نکته‌ای دست گذاشته که حداقل برای مخاطب ایرانی، کمتر گفته شده است. مستندساز به جای آن که پیکان اصلی انتقادات خود را به سوی دولت آمریکا نشانه بگیرد، به فرهنگ عامه آمریکایی و تمام مؤلفه‌های آن حمله کرده است. مؤلفه‌هایی همچون هالیوود، تبلیغات بازرگانی تلویزیونی و سبک زندگی ملت آمریکا. او حتی جامعه سیاهان را هم در نژادپرستی حاکم بر این کشور، بی‌تقصیر ندانسته است. بنابراین مستند از این جهت حرف‌های تازه‌ای دارد و ایده‌های دستمالی‌شده را تکرار نکرده است.
تصاویر آرشیوی این مستند به شدت ناب و دیده‌نشده است. از جمله صحنه‌هایی از فیلم‌های سینمایی چند ده سال پیش، آگهی‌های بازرگانی تلویزیونی و حتی تصاویر مستند از اعتراضات خیابانی سفیدپوستان آمریکایی به حقوق برابر با سیاه‌پوستان. تصاویر وقتی با نریشن تحلیلی نوشته جیمز بالدوین ترکیب شده‌اند، ترکیب فوق‌العاده‌ای را به وجود آورده‌اند.
مستند «من کاکاسیاه تو نیستم» در نقد نژادپرستی حاکم بر کشور آمریکاست. اما برای آن که با دید صحیحی به تماشای آن بنشینید، باید بدانید مستند در عین این که تحت‌تأثیر نظرات جیمز بالدوین، نژادپرستی را جزئی از روح حاکم بر آمریکا می‌داند، اما کاملاً آمریکایی بودن خود را حفظ کرده است. در جای‌جای «من کاکاسیاه تو نیستم» علاقه شخصیت اصلی مستند به آمریکا دیده می‌شود؛ انگار او تنها عیب این کشور را نژادپرستی می‌داند. بنابراین از تعریف و تمجیدهای مستند نسبت به اصطلاح تمدن آمریکایی شگفت‌زده نشوید.
بلاگ سینمامارکت
