سیستم اعلام حریق به منظور کنترل حریق پیش از آنکه فاجعه بیافریند، طراحی شده است. یکی از پرطرفدارترین و کم هزینهترین نوع سیستم اعلام حریق، سیستم اعلام حریق متعارف یا کانونشنال است.
سیستم اعلام حریق به مجموعهای از تجهیزات گفته میشود که با حساسیت بالا به دنبال علائم آتش هستند و بمحض اینکه حرارت، شعله و گازی قابل اشتعال در فضا احساس کنند، آن را به پنل مرکزی اعلام میکنند و پنل مرکزی نیز با آنالایز دادهها، آژیرها را به صدا در میآورد، چراغهای هشدار دهنده را روشن میکند و در صورت نیاز با تلفن کنندهها با مرکز آتشنشانی و سایر مسئولین تماس میگیرد. سیستم اعلام حریق در کل به سه گروه اصلی تقسیم میشوند:
سیستم اعلام حریق شامل چند تجهیزات ضروری است:
سیستم اعلام حریق متعارف که بنام سیستم اعلام حریق کانونشنال نیز معروف است یکی از قدمتدارترین و پرکاربردترین نوع سیستم اعلام حریق است. در سیستم اعلام حریق کانونشنال یکسری تجهیزات با کابل کشی کنار یکدیگر پیکربندی میشوند تا بتوانند به موقع علائم حریق را به پنل مرکزی انتقال دهند.
سیستم اعلام حریق متعارف بخاطر مزایای زیادی که دارد همچنان جزء پرطرفدارترین نوع سیستم اعلام حریق به حساب میآید:
اگر چه سیستم اعلام حریق متعارف جزء پرطرفدارترینها است، اما معایبی دارد که در سیستم اعلام حریقهای نوین رفع شده است:
تمامی سیستمهای اعلام حریق تقریبا به تجهیزات مشابهای مجهز هستند. البته بسته به بزرگی و پیچیدگی پروژه، تجهیزات مختلفی در آن اضافه میشوند:
از لحاظ فنی سیستم متعارف قابلیت این را دارد که در یک زون (هر پروژه به چندین بخش تقسیم میشود و به هر بخش یک زون گفته میشود.) چندین حسگر و شستی را توسط یک مدار به هم پیوسته تحت کنترل قرار میگیرد. بنابراین هر زون دارای یک مدار اختصاصی است که با تغییر مقاومت الکتریکی فعال میشود.
در واقع با تغییر وضعیت حالت حسگرها، مقاومت الکتریکی جدیدی در مدار ایجاد میشود که خیلی سریع توسط مدار زون مرتبط، در مرکز کنترل قابل شناسایی است.
سیستم اعلامِ حریق متعارف: بر طبق طرح پروژه و نظر کارشناسان، میتوان سیستم اعلام حریق متعارف را با کمترین هزینهی کابل کشی برپا کرد.
سیستم اعلامِ حریق متعارف شامل یک مرکز کنترل، ورودیها و خروجیها است. ورودیها که شامل انواع دتکتورها و شستیها هستند، با یک مدار بهم پیوستهای به مرکز کنترل وصل میشوند. در این مدار یک جریان ضعیفی عبور میکند. برای نظارت بهم پیوستگی مدار، در انتهای هر مدار، یک مقاومت نصب میشود.
سیستم اعلام حریق متعارف: مقاومت در داخل آخرین تجهیز زونهای ورودی، خروجی و بر روی ترمینالهای قرار میگیرد. بصورت کلی، تشخیص حالتهای مختلف در مدار سیستم اعلام حریق، توسط همین تغییر ولتاژ بررسی میشود.
سیستم اعلامِ حریق متعارف در چهار وضعیت مختلف قرار میگیرد:
حالت عادی سیستم اعلام حریق متعارف زمانی است که حسگرها و شستیها در وضعیت عادی هستند، جریان انرژی آنقدر پایین است که گویا جریانی در مدار نیست. در شرایط عادی چراغ LED سبز روشن است.
حالت هشدار در عملکرد سیستم اعلام حریق زمانی فعال میشود که جریان از حالت عادی خارج شده باشد. در حالت هشدار در واقع مدارهای ورودی از جانب حسگرها و شستیها فعال شده است. حالت هشدار در مدار زون، مرکز کنترل شرایط هشدار را با روشن کردن چراغ قرمز رنگ اعلام میکند.
حالت خطای اتصال کوتاه در سیستم اعلام حریق متعارف، زمانی رخ میدهد که جریان مستمر از کوتاهترین مسیر اتصال عبور میکند. تحت این شرایط، مقاوت در مسیر تقریبا به صفر رسیده است.
از آنجاییکه در حالت اتصال کوتاه، جریان زیادی به مرکز کنترل انتقال مییابد احتمال خسارت به تجهیزات بسیار بالا است. سیستم متعارف اشکال خطای کوتاه را با چراغ زرد اعلام میکند.
حالت خطا اتصال باز یکی دیگر از اتفاقهای رایج در سیستم اعلام حریق متعارف است. چنین وضعیتی، با قطعی اتصال در طول مدار، رخ میدهد. در حالت خطا اتصال باز جریان مستمر کاهش یافته و یا کاملا قطع میشود. در صورت پارگی یا قطعی در ابتدا یا انتها مدار، حالتهای مختلفی در مدار ایجاد میشود.
حالت خطای اتصال باز به منظور با کاهش یا قطع جریان مستمر در مدار به عنوان اشکال در سیستم شناسایی شده و با رنگ زرد هشدار را اعلام میکند.
سیستم اعلام حریق متعارف بنابر بزرگی پروژه و تشخیص کارشناسان، میتواند تعداد زونهای 2، 4، 8، 10 و تا 48 و یا حتی بیشتر را تحت پوشش قرار دهد. طبق استاندارد جهانی اگر پنل مرکزی توانایی پردازش اطلاعات را داشته باشد، محدودیتی برای زونها وجود ندارد.
برای تعیین فاصلهی هر زون بیش از هر چیز، دستورالعملهای برند سازنده را دنبال میکنند. بنابراین مشخص کردن تعداد زونها در یک پروژه نسبت به مدل و نوع تجهیزات ورودی سیستمِ اعلام حریق متعارف متفاوت است. اما بطور استاندارد هر 800 تا 1200 متر میتواند یک زون امن باشد.
برای تعیین تعداد زون در یک پروژه، باید به نوع تجهیزات ورودی سیستم اعلام حریق توجه کرد. البته برای داشتن محاسبهای درست، نرمافزارهای محاسبهگر زون نیز همراه با تجهیزات اعلام حریق ارائه میشود.
طراحی سیستمِ اعلام حریق متعارف بر اساس نظر کارشناسان زون بندی میشود. مثلا در ساختمانهای چند طبقه، هر طبقه، راهرو، پلکان اضطراری، موتورخانه و اتاقک آسانسور یک زون به حساب میآید.
در سیستم اعلام حریق متعارف (کانوشنال)، نوع سیم به کار رفته در سیستم بسیار حائز اهمیت است و اگر دچار پارگی شود، فعالیت تمامی تجهیزات دچار اختلال میشود. به طور کلی از دو نوع سیم در سیم کشی اعلام حریق متعارف استفاده میشود.
سیم PVC برای دتکتورها و شستیها و سیم با غلاف مکانیکی برای مکانهایی که احتمال آسیب مکانیکی وجود دارد و آژیرها و منبع تغذیه که بعد از حریق احتمالا در معرض آسیب هستند، استفاده میشود.
نحوه سیم کشی سیستم اعلام حریق کانونشنال بصورت انشعابی و ستارهای است. پنل مرکزی در وسط مدار قرار گرفته و یک سیم برای ورودیها و سیم دیگری برای خروجیهای نصب میشود.
نحوهی عملکرد تمامی سیستمهای اعلام حریق مطابق هم است و تفاوت عمدهی آنها در طریقهی نصب است. سیستم اعلام حریق آدرسپذیر از سیستم اعلام حریق کانونشنال مدرنتر است و برای ساختمانها و پروژههای بزرگ مناسبتر است. چون هر یک از تجهیزات نصب شده دارای آدرس مجزا هستند و در صورت ایجاد اشکال یا هشدار، نقطهی دقیق را روی نمایشگر پنل مرکزی مشخص میکنند.
تفاوت عمده سیستم اعلامِ حریق متعارف و سیستم اعلام حریق آدرس پذیر در نصب و دقت آنها است. در اعلام حریق آدرس پذیر هر کدام از تجهیزات دارای کد مشخصی هستند.
با توجه به بزرگی و پیچده بودن پروژه، قیمت سیستم اعلام حریق پیاده شده متفاوت است. البته که انتخاب تجهیزات اعلام حریق داخلی و خارجی نیز تفاوت قیمتی بالایی دارند. قیمت سیستم اعلام حریق کانونشنال پیاده شده در یک ساختمان مسکونی 4 طبقه نسبت به یک کارگاه صنعتی چند هکتاری که تعداد زونها بیشتر است و باید علاوه بر حرارت و دما، وجود گازهای اشتعال زا را نیز تحت بررسی قرار داد گرانتر است. علاوه بر خرید تجهیزات مناسب باید هزینه سیم کشی را نیز در نظر گرفت.
قیمت اعلام حریق کانونشنال: قیمت سیستم اعلام حریق متعارف علاوه بر برند تجهیزات به بزرگی و پیچیدگی پروژه و همینطور هزینه سیم کشی، بستگی دارد.