بیم دتکتور اعلام حریق (Beam Detector) یا دتکتور دودی خطی که به آن بیم دتکتور خطی هم گفته می‌شود، نوعی از دتکتورهای اعلام حریق است که برای تشخیص خطی حریق کاربرد دارد. بیم دتکتور برخلاف دتکتورهای دودی نقطه‌ای، از پرتو نور برای تشخیص دود ناشی از حریق در منطقه تحت پوشش استفاده می‌کند. در ادامه بیشتر در خصوص این دسته از تجهیزات اعلام حریق صحبت خواهیم کرد.
بیم دتکتور اعلام حریق گونه‌ای از تجهیزات تشخیص حریق است که از پرتوهای مادون قرمز برای تشخیص وجود دود در منطقه‌ی تحت پوشش خود استفاده می‌کند. این دتکتور خطی شامل یک دتکتور روی یک دیوار و یک انعکاس‌دهنده یا بازتابنده در سمت مقابل است و پرتو مادون قرمز را در یک منطقه‌ی باز به سمت بازتابنده ارسال می‌کند و بازتابنده نیز این پرتو را مستقیما انعکاس می‌دهد.
اگر در محیط آتش‌سوزی اتفاق افتاده و دود وجود داشته باشد، این پرتو مادون قرمز در مسیر قطع می‌شود و دتکتور این وضعیت را به عنوان شرایط اضطراری تشخیص می‌دهد. آشکارساز دودی خطی به خاطر سطح پوشش بالاتر نسبت به سایر انواع دتکتورها مناسب‌تر و کاربردی‌تر است. این دتکتورها بر اساس دو فاکتور تعداد سطوح حساسیت از پیش تعیین شده و میزان تضعیف پرتوی دریافت شده‌ی گیرنده، کالیبره و بهینه‌سازی می‌شوند.
میزان حساسیت بیم دتکتورها به برد دتکتور و محیط مورد نظر بستگی دارد و بیشتر از آن در فضاهای باز بزرگ مانند سالن‌های ورزشی و همینطور انبارها استفاده می‌شود.
با توجه به اینکه دتکتورهای دودی نقطه‌ای محدوده‌ی کمتری را تحت پوشش قرار می‌دهند و برای اتاق یا سالن‌های بزرگ تعداد بیشتری از آنها باید نصب شود، هزینه‌ها با توجه به تعداد و نصب بسیار بالا خواهد رفت. اما بیم دتکتور یا آشکارساز دودی خطی گزینه‌ی مناسبی برای سالن‌های ورزشی، مراکز تفریحی، انبارها و سایر مناطق بزرگ است.
آتش‌سوزی در فضاهای بزرگی که ممکن است بیش از 10,000 مترمربع باشند، به سرعت پخش می‌شود و تشخیص سریع حریق می‌تواند در کاهش خسارات بسیار موثر باشد. از این رو نصب بیم دتکتور به تشخیص سریع دود پخش شده در محیط کمک می‌کند.
کاربرد بیم دتکتور خطی برای تشخیص دود در مکان‌های بزرگ مانند سالن‌های ورزشی، فرودگاه، آشیانه هواپیما، کارخانه‌ها، بناهای تاریخی و غیره کاربرد دارد. این دتکتورها پوشش‌دهی بالا تا 100 متر دارند.
گفتیم که بیم دتکتورها متشکل از دو بخش هستند: فرستنده و گیرنده. این دو بخش از دتکتور دودی خطی درست در مقابل یکدیگر نصب می‌شوند و به طور دائم یک پرتوی مادون قرمز از فرستنده به سمت گیرنده ارسال می‌شود که گیرنده نیز آن را به سمت فرستنده انعکاس می‌دهد.
تا زمانی که شرایط عادی باشد، این پرتو ارسال و دریافت می‌شود. اما در صورت وقوع حریق و انتشار دود، پرتوی مادون قرمز توسط دود شکسته شده و مسیر آن تغییر می‌کند. در نتیجه پرتو به گیرنده نمی‌رسد و گیرنده این شرایط را به عنوان حریق تشخیص داده و اعلام می‌کند.
بیم دتکتور در مقایسه با دتکتور دودی نقطه‌ای حساسیت کمتری به نوع و رنگ دود دارد و به همین خاطر برای تشخیص حریق با دود سیاه مناسب‌تر است. برای فعال شدن دتکتور باید دود قابل رویت باشد.
بیم دتکتور اعلام حریق برای تشخیص حریق در مکان‌های بزرگ کاربرد دارد و نسبت به دتکتورهای دودی نقطه‌ای برای این مکان‌ها مقرون‌به‌صرفه‌تر و کاربردی‌تر است. انواع مختلفی از دتکتور دودی خطی وجود دارد که شامل دتکتورهای فرستنده – گیرنده، انعکاسی و موتوری می‌شود. در ادامه بیشتر در خصوص این دتکتورهای خطی صحبت خواهیم کرد.
نوع بیم دتکتور فرستنده – گیرنده نوعی از بیم دتکتورها است که یک گیرنده و فرستنده‌ی جداگانه دارد. این دتکتور در مواردی نصب می‌شود که فضای کمی برای نصب دتکتور وجود دارد و کوچک بودن بخش‌های جداگانه‌ی این دتکتور باعث می‌شود هم فضای کمتری اشغال کند و هم از نظر زیبایی‌شناسی خللی در ظاهر ساختمان ایجاد نشود. به همین خاطر این نوع آشکارساز خطی برای موزه‌ها یا اماکن فرهنگی هم مناسب است.
این آشکارساز دودی خطی با تصویربرداری دود در مناطق باز عمل می‌کند و از دو طول موج برای تشخیص دود در محل استفاده می‌کند. فرستنده پرتو مادون قرمز را به گیرنده ارسال می‌کند. این پرتو با سه سطح کیفیتی نرمال، خطا و آتش به گیرنده می‌رسد. دتکتور بر اساس کیفیت سیگنال دریافت شده، شرایط را تشخیص می‌دهد.
بیم دتکتور انعکاسی از یک فرستنده نور و یک دتکتور تشکیل می‌شود. بازتابنده یا همان انعکاس‌دهنده پرتوی ارسالی از هد دتکتور را دریافت کرده و دوباره به سمت آن انعکاس می‌دهد. این نوع بیم دتکتور در یک فضای محافظت شده نصب می‌شود؛ به گونه‌ای که فرستنده در یک سمت و انعکاس‌دهنده در سمت دیگر قرار می‌گیرد. اشعات ارسال و دریافت شده مادامی که شرایط عادی باشد، بدون مشکل هستند اما با وجود دود، کیفیت این سیگنال کم شده و دتکتور آن را به عنوان آتش‌سوزی تشخیص می‌دهد.
بیم دتکتور اعلام حریق بسته به برند و نوع آن می‌تواند 30 متر، 50 متر یا 80 متر باشد. برخی برندهای دتکتور دودی خطی نیز برد بین 100 تا 120 متر دارند. اشعه‌ی مادون قرمز در این نوع دتکتورها به صورت یک خط نازک در نظر گرفته می‌شود که با چشم غیرمسلح قابل تشخیص نیست. با این حال ممکن است در برخی بخش‌های آن پراکندگی نوری وجود داشته باشد اما بیشینه‌ی قدرت آن در بخش مرکزی است.
شرایط محیطی مانند بالارفتن دما، باران، برف، مه و غیره بر عملکرد بیم دتکتور تاثیر می‌گذارد و ممکن است با ایجاد آلارم کاذب نیز همراه باشد.
مشخصات بیم دتکتور به گونه‌ای است که تجمع گرد و غبار یا آلودگی می‌تواند باعث کاهش سیگنال نوری شود. اما برخی از دتکتورها می‌توانند این آلودگی را جبران کنند. نصب دتکتور دودی خطی با مزایای مختلفی همراه است که از جمله‌ی آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
دتکتورهای دودی نقطه‌ای و خطی هر دو وظیفه‌ی تشخیص دود ناشی از آتش را بر عهده دارند اما از نظر فضای تحت پوشش، نوع پوشش‌دهی و موارد دیگر با یکدیگر متفاوت هستند که در ادامه به آن می‌پردازیم:
دتکتورهای دود نقطه‌ای برای فضاهایی با سقف معمولی و نه چندان بلند مناسب هستند.
نصب تجهیزات اعلام و اطفا حریق یکی از راه‌های مطمئن برای تشخیص به موقع آتش و پیشگیری از گسترش آن است. در ساختمان‌های مختلف بسته به شرایط از تجهیزات متفاوتی استفاده می‌شود. برای مثال در ساختمان‌های مسکونی معمولا از دتکتور دودی استفاده می‌شود. با این حال در سالن‌های بزرگ و فضاهای وسیع نمی‌توان از دتکتور دودی نقطه ای استفاده کرد و نصب بیم دتکتور لیزری گزینه‌ی بهتر و مقرون‌به‌صرفه‌تری است.
قیمت بیم دتکتور با توجه به برند و نوع آن می‌تواند متفاوت باشد. اگر به دنبال بیم دتکتور قیمت مناسب هستید، انواع بیم دتکتور ایرانی با قیمت مناسب و البته کیفیت بسیار بالا گزینه‌های خوبی هستند که می‌توانید از برندهای مختلف از جمله بیم دتکتورِ زیتکس، بیم دتکتورِ زتا و غیره تهیه کنید. برای خرید بیم دتکتور و دریافت اطلاعات بیشتر می‌توانید با مشاوران مرکز اعلام حریق آرات تماس بگیرید.
