نصب سیستم اعلام حریق می‌تواند نقش مهمی در کاهش خسارت‌های جانی و مالی ناشی از حریق داشته باشد. این سیستم‌ها در انواع متعارف، آدرس‌پذیر و هوشمند ارائه می‌شوند و متشکل از تجهیزات مختلفی مانند انواع دتکتور اعلام حریق، پنل مرکزی، شستی اعلام حریق، آژیر و آژیرفلاشر و غیره هستند. یکی از تجهیزات مهم در سیستم‌های اعلام حریق، دتکتور حرارتی است که به تغییرات دمایی یا نرخ افزایش دما در محیط حساس است و با تغییر در دما، آژیر هشدار را به صدا درمی‌آورد. در ادامه این مطلب بیشتر در خصوص دتکتور حرارتی اعلام حریق و انواع آن صحبت خواهیم کرد.
دتکتور حرارتی یا Heat Detector یکی از انواع آشکارسازهای سیستم اعلام حریق است که به افزایش حرارت ناشی از حریق حساس است. این دتکتور معمولا با حرارت یا گازهای داغی که فضای اتاق را پر کرده است، فعال می‌شود. دتکتورهای حرارتی در دو نوع دتکتور حرارتی خطی و نقطه‌ای تقسیم می‌شوند که بر اساس نیاز یا با توجه به خطرات در محیط انتخاب می‌شوند. آشکارساز حرارتی نقطه‌ای به تغییرات دما در یک نقطه‌ی مشخص حساسیت نشان می‌دهد اما در دتکتورهای حرارت خطی، حساسیت سنسور به صورت خطی است.
همانطور که گفتیم دتکتورهای حرارتی با افزایش دمای محیط ناشی از آتش‌سوزی فعال می‌شوند اما این دتکتورها به طور کلی به سه دسته تقسیم می‌شوند که شامل موارد زیر می‌شود:
گفتیم که آشکارسازهای حرارتی نرخ جبران شده مانند آشکارساز حرارتی ثابت دارای یک آستانه‌ی از پیش تعیین شده هستند اما این دمای آستانه با توجه به نرخ تغییرات دمای محیط تغییر می‌کند. برای مثال اگر دمای از پیش تعیین شده برای این نوع دتکتور 68 درجه‌ی سانتی‌گراد در نظر گرفته شده باشد، دتکتور به طور عادی باید در این دما فعال شود. با این حال در شرایطی که ممکن است دمای محیط متغیر باشد، دمای آستانه می‌تواند پایین‌تر یا بالاتر برود. این نوع از دتکتور در نوع دتکتور حرارتی میله ای ارائه می‌شود و بیشتر کاربرد صنعتی دارد.
عملکرد دتکتورهای حرارتی اعلام حریق طبق دو شاخص آستانه‌ی دمای هشدار و زمان پاسخگویی مورد بررسی قرار می‌گیرد. دمای آستانه همان دمایی است که دتکتور با آن فعال می‌شود و مدت زمان پاسخگویی یا RTI نیز مقیاس سرعت واکنش دتکتور به حریق است.
شاخص دما از این جهت اهمیت دارد که پایین بودن آستانه باعث فعال شدن سریع‌تر دتکتور می‌شود اما در عین حال این مساله می‌تواند باعث ایجاد آلارم‌های کاذب نیز بشود. به طور کلی دمای آستانه برای فعال شدن دتکتورهای حرارتی باید حداقل 11 درجه بیشتر از دمای مورد انتظار در محیط باشد. میزان حساسیت دتکتورهای حرارتی بسته به برند آنها ممکن است متفاوت باشد که البته می‌توان میزان حساسیت را تنظیم نمود.
یکی از نکات مهم در خصوص عملکرد درست تجهیزات اعلام حریق، نصب و راه‌اندازی درست آنها است. در برخی موارد، نصب نادرست یا نصب تجهیزات در مکان‌های نامناسب باعث اختلال در تشخیص حریق می‌شود. در مورد دتکتورهای حرارتی، گازهای داغ ناشی از حریق باید به سقف اتاق و محل نصب دتکتور برسند تا باعث فعال شدن آن شوند.
دتکتورهایی که در محلی نزدیک‌تر به حریق هستند، متعاقبا زودتر فعال خواهند شد. محل نصب دتکتور حرارتی روی سقف طبق محاسبات مختلف مشخص می‌شود و هرچه فاصله‌ی بین دتکتورها کمتر باشد، واکنش سیستم سریع‌تر می‌شود.
بعلاوه شکل سقف نیز بر مدت زمان پاسخگویی دتکتور می‌تواند تاثیرگذار باشد. به طور معمول گاز و حرارت در سقف‌های صاف و بدون مانع راحت‌تر حرکت می‌کند اما وجود تیر و تیرچه یا هر گونه برآمدگی دیگر روی سقف باعث تاخیر در رسیدن حرارت به دتکتور و افزایش زمان پاسخگویی می‌شود.
همانطور که گفتیم، تعیین فاصله میان دتکتورها توسط آزمایشات و محاسبات مختلف انجام می‌شود. آزمون تعیین فاصله میان دتکتورهای حرارتی، برای هر یک از انواع دتکتورها از جمله دتکتور حرارتی افزایشی یا دما ثابت به صورت جداگانه انجام می‌شود و عدد به دست آمده نیز برای هر دستگاه می‌تواند متفاوت باشد. البته این عدد تقریبی است و عوامل مختلفی مانند میزان حریق، سرعت رشد آن، دمای محیط، ارتفاع سقف و سرعت پاسخگویی نیز بر آن موثر است.
در اتاق‌ها یا به طور کلی محیط‌هایی که سقف صاف و یکدست است فاصله‌ی میان دتکتورها نباید از فاصله‌ی ثبت شده بیشتر باشد. اگر اتاق پارتیشن‌بندی شده است و فاصله‌ی پارتیشن‌ها تا سقف کمتر از 15 درصد ارتفاع سقف است، دو طرف پارتیشن، دو محیط جداگانه در نظر گرفته می‌شود و در هر طرف باید دتکتورهای حرارتی جداگانه نصب شود. دتکتورهای حرارتی نقطه‌ای باید روی سقف و در فاصله‌ی حداقل 10 سانتی‌متر از دیوار کناری نصب شوند. اگر دتکتور حرارتی روی دیوار نصب شود، فاصله‌ی آن از سقف باید 10 تا 30 سانتی‌متر باشد.
در اتاق‌هایی که دارای تیر و تیرچه بر روی سقف هستند، فاصله‌ی میان دتکتورها به عمق و فاصله‌ی این موانع بستگی دارد و باید طبق استاندارد NFPA 72 قوانین مربوط به نصب دتکتورها را رعایت نمود. در سقف‌های دارای تیرچه، فاصله‌ی دتکتورهای عمود بر مسیر تیرچه‌ها از هم، می‌تواند حداکثر 50 درصد فاصله‌ی تعیین شده آنها باشد. همچنین دتکتور باید زیر تیرچه نصب شود و نه روی سقف.
در سقف‌های دارای تیر نیز فضای بین تیرها مانع رسیدن حرارت یا گازهای داغ به دتکتور می‌شود. به همین خاطر، برای بازدهی بهتر و فعال شدن سریع دتکتور، لازم است فاصله‌ی بین دتکتورها در جهت عمود بر تیرها کمتر شود تا کاهش سرعت حرکت حرارت و گازهای داغ جبران شود. در این محیط‌ها تعداد دتکتور حرارتی بیشتری مورد نیاز است که در نتیجه افزایش هزینه‌ها را به همراه خواهد داشت.
طبق استاندارد NFPA 72 در سقف‌هایی که دارای شیب بیشتر از 7.2 درجه، سقف شیب‌دار محسوب می‌شوند و قوانین نصب دتکتور حرارتی روی آنها متفاوت است. در این سقف‌ها فاصله بین دتکتورها باید افقی باشد. اگر شیب کمتر از 30 درجه است، فاصله بین دتکتورها باید طبق بلندترین ارتفاع سقف انجام شود و اگر شیب 30 درجه یا بیشتر باشد، فاصله‌ی میان دتکتورها با توجه به میانگین ارتفاع سقف شیب‌دار و یا بیشترین ارتفاع سقف محاسبه می‌شود.
نصب تجهیزات اعلام حریق با تشخیص سریع نشانه‌های آتش، باعث می‌شود افراد زودتر نسبت به اطفای حریق عمل کنند و در نتیجه خسارت‌ها نیز تا حد بسیار زیادی کاهش پیدا خواهد کرد. با این حال برای نصب سیستم اعلام حریق و تجهیزات آن لازم است از افراد کارآزموده و متخصص در این زمینه کمک دریافت کنید.
قیمت دتکتور حرارتی بسته به برند آنها متفاوت است. شما می‌توانید از برندهای ایرانی از جمله دتکتور حرارتی تسلا، دتکتور حرارتی آریاک، دتکتور حرارتی سنس، دتکتور حرارتیِ زیتکس و غیره استفاده کنید که علاوه بر کیفیت قیمت مناسبی نیز دارند. برای خرید دتکتور حرارتی و دریافت اطلاعات بیشتر با کارشناسان مرکز اعلام حریق آرات در ارتباط باشید.
