دستگاه هواساز ، دستگاهی برای فیلتر نمودن ، تنظیم دما ، تنظیم رطوبت ، کنترل سرعت ، جهت و توزیع هوای ورودی به ساختمان ، آپارتمان ، سوله صنعتی و یا هر نوع ساختمان دیگری است و به همین خاطر از نظر کاربرد به انواع هواساز ساختمانی (آپارتمانی یا همان هواساز خانگی) و نیز هواساز صنعتی دسته بندی می شود.
سیستم هواساز به همراه دستگاه های سرمایشی مانند چیلر ، دستگاه های گرمایشی مانند بویلر و یا دستگاه های سرمایشی گرمایشی مانند GHP , VRF و غیره مورد استفاده قرار می گیرد زیرا هواساز دستگاه تولید کننده حرارت و برودت نیست بلکه فقط دستگاه توزیع کننده هوای سرد و گرم است. به این مفهوم که آب در چیلر سرد و در بویلر گرم شده و با پمپ به کویل های (لوله های مسی فین دار) هواساز پمپاژ می شود. سپس مطابق شکل زیر با استفاده از یک فن ، هوای تازه از اطراف کویل ها (لوله های مسی فین دار) دمیده شده و در اثر برخورد هوا با سطح سرد یا داغ کویل ها، هوا خنک یا گرم می شود. عمل فیلتر نمودن هوا معمولا قبل از کویل ها انجام می شود تا علاوه بر ایجاد هوای پاک از تجمع ذرات معلق و رسوب روی کویل ها جلوگیری شود.
همانطور که گفته شد هواسازها به دو دسته کلی هواساز ساختمانی (آپارتمانی) و صنعتی تقسیم بندی می شوند. از هواساز ساختمانی می توان در اماکن مختلف مسکونی ، اداری ، تجاری ، آموزشی و غیره استفاده نمود. از نظر ساختاری بین این دستگاه ها تفاوتی وجود ندارد و فقط ابعاد آنها ، نوع فیلترهای به کار رفته ، مجهز بودن یا نبودن به تجهیزات رطوبت گیر و رطوبت زن و نیز درصد هوای برگشتی به دستگاه ها متفاوت است. برای مثال یک هواساز صنعتی که در محیطی آلوده کار می کند بهتر است که به فیلترهای مخصوص جذب کننده آلاینده ها مجهز شود و یا اینکه در یک هواساز خانگی (آپارتمانی) مسئله تنظیم و کنترل رطوبت نیز اهمیت پیدا می کند.
به مدل های کوچکتر هواساز ساختمانی ، دستگاه هواساز خانگی گفته می شود و معمولا برای این مدل های با ابعاد کوچک ، سیستم رطوبت زنی و رطوبت زدایی در نظر گرفته نمی شود (در صورت نیاز یا درخواست مشتری سیستم تنظیم رطوبت به طور خاص افزوده می شود). معمولا جریان آب گرم درون کویل های آن از طریق پکیج گازسوز یا بویلر موتورخانه و جریان آب سرد درون کویل های آن از طریق دستگاه مینی چیلر آپارتمانی تامین می شود.
دستگاه هواساز صنعتی مخصوص تهیه هوای سوله صنعتی ،تهیه هوای انبار،سالنهای بزرگ تولیدی ،ورزشی و ...ساخته میشوند. با توجه به بزرگ بودن فضای سوله ها ، افزایش مقدار گردش هوا (سیرکولاسیون هوا) و نیز استفاده از فیلترهای متفاوت مطرح می شود تا هم در مصرف انرژی با سیرکولاسیون هوا صرفه جویی شود و هم از ورود یا انتقال آلاینده های صنعتی جلوگیری شود ولی در کل کارکرد آن شبیه نوع ساختمانی است
دستگاه چیلر و هواساز با یکدیگر دارای برخی از تفاوت ها هستند که مهم ترین آن ها عبارتند از:
1- یک تفاوت چیلر و هواساز این است که در ساختمان های بزرگ استفاده از هواساز توصیه نمی شود. زیرا هر چند می توان با اضافه کردن هواساز، به نتیجه مطلوب دست پیدا کرد اما اضافه کردن دستگاه های هواساز جلوه ی زیبایی به ساختمان نخواهد داد. از طرف دیگر دستگاه های هواساز باید فاصله کمی با یکدیگر داشته باشند تا بتوانند به راحتی بهترین عملکرد خود را ارائه دهند به ویژه داشتن فاصله زیاد بین هر هواساز باعث افت شدید جریان هوا خواهد شد
این در حالی است که به راحتی می توان از دستگاه چیلر در ساختمان های بزرگ استفاده کرد. زیرا به تعداد واحد های ساختمان می توان چیلر اضافه کرد.
2- تفاوت مهم چیلر با هواساز این است که دستگاه هواساز به همراه کندانسینگ یونیت برای فعالیت های خود به برق زیادتری نیاز دارد.
3- دستگاه های چیلر به نسبت هواساز نیاز به نگهداری بیشتری دارند و باید به صورت منظم تحت نظارت باشند.
