بابک سرانی آذر - VOD مخفف عبارت Video on demand به معنای ویدیوی درخواستی بوده که یک استراتژی بازاریابی در حال گسترش است و در برخی موارد به یک مدل تجاری تبدیل می شود.
در واقع VOD یک سیستم توزیع رسانه ویدیویی است که به کاربران این امکان را می دهد تا بدون نیاز به دستگاه های پخش کننده ویدیو سنتی مثل تلویزیون و حتی بدون محدودیت‌های زمان بندی‌های پخش برنامه‌ها، به ویدیوهای جذاب دسترسی پیدا کنند.
در قرن بیستم ، پخش در قالب برنامه های OTA، که مخفف عبارت over-the-air است، رایج ترین شکل توزیع رسانه‌ها بود. با گسترش فناوری های اینترنت و IPTV (Internet Protocol Television) در دهه ۱۹۹۰، گرایش و موج تمایل مصرف‌کنندگان به سمت حالت‌های غیر سنتی از محتوای ویدیوئی حرکت کرد که با ورود VOD به تلویزیون و رایانه‌های شخصی اوج گرفت.
قبل از ظهور VOD، ارائه دهنده سیستم های کابلی مبتنی بر pay-to-per در سال ۲۰۰۲ در Demand حداکثر ۴۰ کانال را تهیه کرد، که چندین فیلم را با یک برنامه ریزی مبهم در چهار کانال ارائه دادند تا تجربه NVOD را برای بینندگان فراهم کنند. از سال ۲۰۱۸، اکثر کانال های کابلی pay-to-per که اکنون حدود ۳-۵ تا هستند و عمدتا برای مسابقات ورزشی زنده (بوکس و کشتی حرفه ای)، ویژه برنامه های طنز و کنسرت ها استفاده می شوند، خدمات streaming ارائه می دهند و اکنون بازاریابی مستقیم برای بستن قراردادهای بسیار پرسودتر برای مجریان با چندین سازمان ورزشی عمدتا UFC و WWE را از طریق سرویس‌های streaming مانند ESPN + ، شبکه WWE و برنامه های Fox Sports را در اولویت کار خود قرار داده اند. در استرالیا، شبکه Pay-Tv Foxtel، NVOD را برای فیلم های جدید منتشر شده از طریق سرویس ماهواره ای خود ارائه می‌دهد.
در واقع Edge Spectrum، شرکت آمریکایی که مجوزهای پخش با قدرت کم را دارد، دارای یک برنامه تجاری نهایی برای استفاده از شبکه و سیستم ضبط کننده فیلم های دیجیتالی برای شبیه سازی تجربه VOD است.
انواع مختلف VOD
شماره یک - VOD تراکنشی (TVOD)
اولین نوع، TVOD مخفف Transactional Video on Demand، به معنای فیلم درخواستی تراکنشی، یک روش توزیع است که در آن مشتریان برای هر محتوای ویدیویی درخواستی خود، هزینه پرداخت می کنند. به عنوان مثال، مشتری برای هر فیلم یا سریال تلویزیونی که تماشا می‌کند، هزینه‌ای پرداخت می‌کند TVOD دو زیر مجموعه دارد:
فروش مستقیم الکترونیکی (EST): توسط آن مشتریان می توانند به طور دائم به یک قطعه از محتوا پس از خرید از طریق اینترنت دسترسی پیدا کنند.
دانلود اجاره ای (DTR): توسط آن مشتریان می‌توانند پس از پرداخت اشتراک، به مدت محدودی به محتوا دسترسی پیدا کنند. نمونه‌هایی از خدمات TVOD شامل فروشگاه آنلاین Apple iTunes و سرویس Google Play است.
۲- کچ آپ تی‌وی (Catch-up TV)
تعداد بسیاری از ایستگاه های تلویزیونی “کچ آپ تی وی” را به عنوان راهی برای بینندگان برای تماشای برنامه‌هایی با وجود خدمات VOD خود بعد از پخش اصلی تلویزیون ارائه می دهند. در واقع این سرویس، امکان مشاهده مجدد فیلم و سریال‌ها را برای مدت زمان خاصی به مخاطبین می‌دهد.
شماره 3 - VOD اشتراکی (SVOD)
نوع سوم SVOD، مخفف عبارت Subscription Video on Demand و به معنای ویدیوی درخواستی اشتراکی است که از یک مدل تجاری اشتراکی استفاده می‌کند. در این مدل، مشترکان برای دسترسی به برنامه ها به صورت نامحدود، ماهیانه مبلغی را پرداخت می‌کنند. نمونه‌هایی از این خدمات در Netflix ،Amazon Prime Video ، Disney+ و Hulu قابل مشاهده است.
شماره چهارم - (Near VOD) NVOD
نوع چهارم Near Video in Demand) NVOD) یک تکنیک ویدیویی pay-per-view یا به عبارتی، پرداخت در ازای تماشا، است که توسط پخش کننده های چند کاناله با استفاده از مکانیسم توزیع در پهنای باند بالا از جمله ماهواره و شبکه‌های تلویزیونی کابلی استفاده می شود. در این تکنیک، یک فیلم به دفعات متعدد، در فواصل زمانی کوتاه (به طور معمول هر ۱۰-۲۰ دقیقه) در کانال‌های خطی که برای راحتی بینندگان فراهم شده است، پخش می‌شوند و آنها می‌توانند بدون نیاز به چک کردن لحظه به لحظه، فقط در زمان برنامه‌ریزی شده برنامه را تماشا کنند. یک تماشاگر ممکن است فقط چند دقیقه معطل شود تا بازپخش بعدی فیلم را ببیند.
این تکنیک دارای پهنای باند است، تعداد کانال‌هایی را که ارائه دهنده می‌تواند عرضه کند، کاهش می دهد و به طور کلی توسط اپراتورهای بزرگ با ظرفیت بالا ارائه می شود. با اجرای VOD و با تلاش ارائه دهندگان که اغلب می خواهند حداکثر توان را برای خدمات پهنای باند خود فراهم کنند، محبوبیت این تکنیک روز به روز کمتر می شود.
شماره 5 - Push VOD
این روش زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که ارائه دهنده محتوا، بدون اینکه مخاطب آن را درخواست داده باشد یا در انتخاب آن نقشی داشته باشد، محتوا را از طریق گیرنده‌های دیجیتال برای مخاطبین ارسال کند.
این تکنیک توسط چندین شبکه بر روی سیستم هایی که فاقد اتصال و پهنای باند هستند برای تهیه ویدیو درخواستی در حالت Streaming مورد استفاده قرار می گیرد. Push VOD همچنین توسط شبکه‌هایی استفاده می‌شود که می‌خواهند از پیش بارگذاری (pre loading) محبوب ترین مطالب در گیرنده دیجیتال مصرف کنندگان، برای بهینه سازی زیرساخت های video streaming خود استفاده کنند.
اگر مشتری یکی از این فیلم ها را درخواست کند، روی DVR او بارگیری می شود. یک سیستم push VOD از یک ضبط کننده شخصی فیلم (PVR) برای ذخیره گلچینی از محتوا استفاده می‌کند که اغلب در طول شب یا در تمام طول روز با پهنای باند کم، به PRV انتقال می‌یابد. کاربران می‌توانند مطالب بارگیری شده را در زمان دلخواه، بلافاصله و بدون هیچ گونه مشکلی تماشا کنند. Push VOD به محتوایی که بیننده ضبط می‌کند بستگی دارد، بنابراین گزینه‌ها می‌توانند محدود شوند.
بر خلاف تلویزیون ها، در سیستم های VOD، در ابتدا هر کاربر برای دسترسی به محتوای آن ها، نیاز به اتصال اینترنتی با پهنای باند قابل توجهی داشت. در سال 2000، موسسه Fraunhofer IIS کدک JPEG2000 را توسعه داد، که توزیع فیلم ها را از طریق بسته‌های سینمای دیجیتال امکان پذیر می‌کرد. این فناوری از آن زمان خدمات خود را برای تولید محصولات ویدیویی برای تلویزیون گسترش داده و باعث شده تا به پهنای باند کمتری برای برنامه های VOD نیاز باشد. پس از آن کمپانی های دیزنی، پارامونت، سونی، یونیورسال و برادران وارنر نیز طرح سینمای دیجیتال را در سال 2002 راه‌اندازی کردند.
سیستم های VOD تلویزیونی می توانند محتوا را از طریق گیرنده های دیجیتال سنتی (STB) یا از طریق دستگاه های از راه دور مانند رایانه ها، تبلت ها و تلفن های هوشمند پخش کنند. کاربران VOD می توانند برای دسترسی دائمی به محتوای ویدیویی، محتوا را به وسیله دستگاهی مانند رایانه، ضبط کننده دیجیتالی فیلم یا دستگاه پخش رسانه ای قابل حمل دانلود کنند.
تلويزيون اينترنتی، به عنوان وسيله ای که خدمات VOD ارائه می دهد، روز به روز، به محبوبیتش افزوده می شود. برنامه‌های کاربر محور مانند فروشگاه محتوای آنلاین iTunes Apple و برنامه های تلویزیون هوشمند مانند Amazon Prime Video اشتراک موقت و خرید محتوای ویدیویی را امکان پذیر می سازند. سایر سیستم‌های VOD مبتنی بر اینترنت، به جای ارائه ی فیلم ها به صورت تکی، به کاربران امکان دسترسی به پکیج های ویدیویی را می دهند. رایج ترین این سیستم ها مثلNetflix ، Hulu و Disney+ از یک مدل اشتراکی استفاده می کنند که کاربران را مجبور به پرداخت هزینه ماهانه برای دسترسی به انتخاب فیلم، نمایش تلویزیونی و سریال اصلی می کند. در مقابل، YouTube، یکی دیگر از سیستم های VOD مبتنی بر اینترنت، از الگوی بودجه تبلیغاتی استفاده می کند که در آن کاربران می توانند به اکثر محتوای ویدیوی YouTube به صورت رایگان دسترسی داشته باشند، اما برای دریافت محتوای ویژه، باید هزینه اشتراک بپردازند. برخی خطوط هوایی نیز، خدمات VOD را به عنوان سرگرمی در پرواز از طریق صفحه نمایش های ویدیویی تعبیه شده در صندلی ها یا پخش کننده های رسانه قابل حمل خارجی، به مسافران ارائه می‌دهند.
شماره 6- VOD تبلیغاتی (AVOD)
نوه ششم، AVOD، مخفف Advertising Video on Demand به معنای فیلم درخواستی تبلیغاتی، از یک مدل درآمد مبتنی بر تبلیغات استفاده می کند. در واقع به شرکت ها و کمپانی ها این اجازه را می دهد تا وقتی که افراد در حال استفده از VOD هستند و فیلم های مختلف را تماشا می کنند، تبلیغات خود را در کانال های پخش مختلف به نمایش بگذارند. این مدل همچنین به افراد امکان می دهد بدون پرداخت هزینه ی اشتراک، فیلم ها را تماشا کنند. Hulu قبل از پایان دادن به این خدمت رایگان در آگوست 2016، یک شرکت بزرگ AVOD بود و آن را به Yahoo انتقال داد.
چراVOD (ویدیو به درخواست) برای مشاغل مهم است؟
ویدیو درخواستی به چند دلیل یک استراتژی عالی است. اول از همه این که، دسترسی سریع و مداوم به محتوا برای مشتریانی که در هر زمانی انتظار آن را دارند بسیار ارزشمند است. یک لحظه به این که چند نفر از کسانی که شما می شناسید در حال استفاده از کانال هایی مثلNetflix ، Hulu، Amazon Prime Video و YouTube Red هستند، فکر کنید. تقاضای زیادی برای این نوع محتوا، وجود دارد. و مطمئنا، درصورتی که مصرف کنندگان شما محتوایی را بخواهند و همان لحظه در دسترس آن ها نباشد، به جای دیگری می روند.
مدل های VOD علاوه بر این که به عنوان یک استراتژی کمکی برای بازاریابی محتوای اصلی باشند، روش‌هایی عالی برای سودآوری از محتوای ویدیویی را ارائه می‌دهند. این یک جریان درآمدی اضافی است، که همیشه به حد سودآوری کسب و کار شما کمک می‌کند. هیچ محدودیتی در میزان سود شما وجود ندارد، بنابراین هرچه مشتری بیشتری برای ثبت نام داشته باشید، برای کسب و کار شما بهتر است. برخلاف محصولات معمولی که از نظر زمان، نیروی کار و هزینه محدود هستند، هیچ محدودیتی در میزان تولید محتوا، جذب مشتری و میزان سود شما وجود ندارد.
در واقع Wanderlust TV نمونه‌ای عالی از این فرایند است. Wanderlust یک جشنواره یوگا مسافرتی است. آنها کانال تلویزیونی Wanderlust را، به عنوان کانال اختصاصی خود و منبع برندسازی و بازاریابی که برای آن ها یک منبع درآمد اضافی نیز هست، ایجاد کردند.
محتوای VOD یک راه دیگر برای ارتباط با مخاطبان هدف مورد نظر شما، فراهم می‌کند، حتی اگر اصلی‌ترین روش کسب و کار شما برای برقراری ارتباطات با مخاطبین این نباشد. ویدیو پادشاه است و هیچ چیز به اندازه آن ارزشمند نیست. بنابراین این نکته قابل ذکر است که هرکسب و کاری از آن استفاده نکند، قطعا خود را از یک سکوی پرتاب محروم کرده است.
چگونه VOD را در کسب و کار خود پیاده سازی کنید؟
1- ایجاد یک کتابخانه قوی از فیلم‌ها
شما باید قبل از شروع تبلیغات گسترده، یک کتابخانه کامل از محتوای ویدیویی ایجاد کنید، به خصوص اگر می خواهید با یک مدل اشتراکی پیش بروید. شما باید به اندازه کافی محتوا داشته باشید که مردم احساس کنند کسب و کار شما ارزش سرمایه گذاری دارد. اگر کتابخانه بزرگی ندارید اما می خواهید اکنون شروع کنید، می توانید با ویدیو اشتراکی (TVOD) کارتان را شروع کنید. در واقع به مردم این اجازه دهید که بهای هر فیلم را بپردازند و بعد از آن، مدل های اشتراکی را ارائه دهید.
بد نیست بدانید که Guitar cast این کار را فوق العاده خوب انجام می دهد. آنها دارای یک کتابخانه بزرگ با فیلم های متنوعی هستند که مربیان متعدد در گروه های مختلف مانند بلوز، راک، کلاسیک، اصول مختلف، و موارد دیگر تدریس می کنند. آن ها این موضوع را در صفحه اصلی خود برجسته می کنند تا با نشان دادن آنچه در حال حاضر موجود است، کاربران را به اشتراک گرفتن ترغیب و جذب کنند.
2- وب سایت‌های VOD خود را ایجاد کنید
همه می دانید که YouTube طرفدار دارد، موضوعی که بسیار خوب است، اما اگر واقعا می خواهید از طریق فروش آنلاین فیلم، درآمد کسب کنید و افراد را به سمت وب سایت خود جذب کنید، میزبانی کانال VOD ، فکر خوبی نخواهد بود.
در واقع Uscreen، پلتفرمی است که می تواند به شما در راه اندازی یک سایت VOD به سبک Netflix کمک کند که اصلا به تبلیغات وابسته نیست و درآمد مستقیمی از مشترکین، اجاره فیلم یا خرید ویدیو برای شما به ارمغان می آورد. این پلتفرم حتی می تواند به شما در ارائه محتوای ویدیویی از طریق برنامه های ویدیویی OTT برای تلویزیون نیز کمک کند و در کل این پلتفرم به دنبال آن است انجام کل مراحل برای همه افرادی که در این زمینه فعال هستند راحت تر شود.
۳- انتشار محتوا به طور مداوم
یک ویدیوی واحد از لحاظ تئوری می تواندROI (بازگشت سرمایه) بی پایان داشته باشد، تا زمانی که شما کاربران جدیدی داشته باشید که هنوز آن را ندیده اید. اگر می خواهید مشترکین خود را نگه دارید یا بازدید کنندگان قبلی را به سایت خود بازگردانید، باید بارگذاری مطالب با کیفیت را به صورت مداوم ادامه دهید. اگر در کنار این که تولید و انتشار محتوای جدید که به طور مداوم ادامه دارد، بتوانید محتوای جدید را در فواصل زمانی منظم، مانند هر سه شنبه یا جمعه، بارگذاری کنید، بسیار موثرتر خواهد بود. اجازه دادن به بینندگان برای دیدن تعداد زیادی از فیلم های جدید، حتی قبل از اینکه مشترک شوند، یکی از عوامل مهم برای جذب کاربر است، به خصوص برای VODهای اشتراکیSVOD
4- آن را به خوبی تبلیغ کنید
اگر محتوای ویدیوی شما به صورت اشتراکی است و برای تماشای آن، کاربران باید هزینه پرداخت کنند، اطمینان حاصل کنید که به اندازه کافی برای ترغیب کاربران به ثبت نام و ارائه اشتراک به آن ها محتوای با کیفیت ارائه می دهید. توضیحات مربوط به ویدیو را با رعایت نکات سئو، اضافه کنید. بسته به طول ویدیو، ویدیوهای کوتاه ۱۰-۳۰ ثانیه ای از فیلم های خود را به عنوان پیش نمایش در نظر بگیرید و برای تبلیغات از آن ها استفاده کنید. اگر شما می خواهید برای جذب کاربران به سایت خود، به چیزی بیش از SEOاعتماد کنید، فیلم های آزمایشی رایگان ارائه دهید، تبلیغات Facebook یا Google AdWords را اجرا کنید و سعی کنید از اینفلوئنسرها استفاده کنید.
مزیت سرویس های VOD چیست ؟
باید گفت بزرگ ترین مزیت سرویس های VOD راحتی کاربر برای تماشای برنامه دلخواه است. به عبارت دیگر کاربران برای تماشای یک برنامه نیازی به تنظیم زمان خود برای رسیدن به زمان پخش برنامه ندارند و می توانند در هر زمانی که امکان پذیر است برنامه مورد علاقه خود را تماشا کنند.
از سرویس های VOD در مؤسسات آموزشی و در محیط های ارائه دهنده ویدئو کنفرانس نیز استفاده می کنند. VOD در بیشتر هتل های سطح بالا نیز ارائه می شود.
ناگفته نماند برخی از شرکت های هواپیمایی بزرگ از سرویسVOD به عنوان سرگرمی مسافران در حین پرواز استفاده می کنند. در واقع این سرویس در هواپیما با صفحه نمایش های شخصی که در پشت یا دسته صندلی ها تعبیه شده است و یا به کمک دستگاه های پخش قابل حمل پخش می گردد.
برخی از سرویس‌های VOD مانند نتفلیکس برای کاربران خود یک حق اشتراک تعریف کرده اند. به این ترتیب کاربران می توانند به صورت ماهانه آبونمان این سرویس را پرداخت کرده و به محتویات این سرویس دسترسی پیدا کنند. البته سرویسهایی نیز وجود دارند که از یک مدل مبتنی بر تبلیغات برای کسب درآمد استفاده می‌کنند. بنابراین شرکت‌های ارائه دهنده این سرویس ها دسترسی به محتوا را برای کاربران خود رایگان کرده اند، اما در عوض درآمد اصلی آنها از فروش تبلیغات است.
تلویزیون اینترنتی یکی از انواع VOD است که هم اکنون طرفداران زیادی پیدا کرده است. علاوه بر این دسترسی به VOD توسط اپلیکیشن‌های دسکتاپ مانند آیتونز نیز ممکن است.
رسانه تعاملی یا VOD
سرویس‌های رسانه تعاملی یا ویدئو به‌هنگام درخواست یا VOD (مخفف Video on Demand) در سال‌های اخیر محبوبیت زیادی پیدا کرده‌اند و حتی به‌مرور درحال جایگزین کردن تلویزیون‌های سنتی هستند. محبوبیت این نوع از سرویس‌ها به‌حدی افزایش یافت که بازیگران بزرگی همچون دیزنی و برادران وارنر و اپل را نیز به فعالیت در حوزه‌ی جدید تشویق کرد.
در کشور ما نیز در سال‌های گذشته سرویس‌های VOD متعددی با هدف جذب مخاطب داخلی متولد شده‌اند. امروز اکثر کاربران ایرانی با نام فیلیمو و نماوا و سرویس‌های تازه‌نفسی مثل بخش ویدئو بازار، آشنا هستند و تعداد زیادی هم از خدمات آنها استفاده می‌کنند. ماه‌های اخیر که با بحران ویروس کرونا و تعطیلی گسترده در سرتاسر جهان و کشورمان همراه بود، تمایل به این نوع از سرویس‌ها را افزایش داد و بسیاری از آنها، افزایش قابل‌توجهی را در تعداد کاربران تجربه کردند. هجوم کاربران جدید به سرویس‌ها به‌حدی بود که حتی برخی از آنها با چالش‌های زیرساختی مواجه شده و برخی دیگر برای مدیریت بهتر پهنای باند، مجبور به کاهش کیفیت محتوای خود در سطوح گسترده شدند.
رسانه‌های تعاملی یا VOD علاوه بر خدمات و محتوایی که به کاربر یا مصرف‌کننده‌ی نهایی عرضه می‌کنند، برای کسب‌وکارها نیز کانال جدیدی در جهت نمایش تبلیغات ایجاد کرده‌اند. با اینکه سرویسهایی مثل نماوا و فیلیمو از مدل درآمدزایی Subscription Video on Demand) SVOD) پیروی می‌کنند، سرویسهایی مانند یوتیوب و بازار مدل AVOD یا Ad-based Video on Demand را دنبال می‌کنند که این روزها با استقبال قابل‌توجهی ازسوی کسب‌وکارها و سرویس‌های رسانه‌ی تعاملی روبه‌رو شده است.
تلویزیون اینترنتی مفهومی بود که از دل سرویس‌های VOD زاده شد. اپلیکیشن‌های سمت کاربر همچون فروشگاه محتوای آنلاین اپل آیتونز و اپلیکیشن‌های تلویزیون هوشمند مانند آمازون پرایم ویدئو، حاصل همین مفهوم بودند که امکان اجاره یا خرید محتوای ویدیوی و نمایش آن در دستگاه‌های گوناگون را به کاربر می‌دادند. سرویس‌های دیگری هم در این‌میان متولد شدند که به‌جز فیلم و سریال، دسترسی به مجموعه‌ای از محتوای سرگرم‌کننده‌ی ویدیویی را دراختیار کاربر قرار می‌دادند. ازمیان آنها می‌توان به غول صنعت استریم یعنی نتفلیکس و رقبایی همچون هولو و دیزنی پلاس اشاره کرد که سرویس اشتراکی و پرداخت ماهانه‌ی حق عضویت برای خدمات‌رسانی به کاربران انتخاب کرده‌اند. این سرویس‌ها، با دریافت هزینه‌ی ماهانه، دسترسی به کل محتوای موجود در کتابخانه‌ی خود شامل برنامه‌های تلویزیونی، فیلم و سریال و برنامه‌های تولیدی اختصاصی خود را به کاربر ارائه می‌کنند. از نمونه‌های مشابه داخلی این سرویس‌ها می‌توان به فیلیمو و نماوا اشاره کرد. سرویس‌های تازه‌نفس دیگری نیز مانند بازار وارد این عرصه شده‌اند که البته در زمینه‌ی تولید محتوا و برنامه‌ی درآمدزایی تفاوت‌های زیادی با دو برند بزرگ داخلی دارد.
در رتبه‌های بعدی برترین سرویس‌های استریم، می‌توان به گزینه‌های زیر اشاره کرد:
· Hulu
· Amazon Prime Video
· Sling TV
· Fubo TV
· Crackle
در میان سرویس‌های مشابه داخلی، نماوا و فیلیمو بیش از همه محبوبیت دارند. البته اپراتورهای اینترنتی هم سرویس‌های اختصاصی خود را با هدف ارائه‌ی محتوا با ترافیک رایگان به مشتریانشان راه‌اندازی کرده‌اند. از سرویس‌های دیگر ایرانی می‌توان به این موارد اشاره کرد:
· آیو
· اپیدو
· فیلم‌نت
· پلان
· لنز
· تیوا
· آی‌سیما
· تماشاخونه
· کاناپه
· دیجیتون
· سیمای همراه
· سینما مارکت
