اتوکلاو
اتوکلاو وسیله‌ای است که برای استریل کردن ابزار پزشکی و آزمایشگاهی در فشار و دمای بالا به کار می رود، عملیات استریل سازی با استفاده از بخار آب صورت می گیرد.
اتوکلاوها در کاربردهای پزشکی و بیمارستانی برای انجام استریلیزاسیون در صنایع شیمیایی و فیزیکی جهت به عمل آمدن پوشش‌ها به بهره برداری می رسند.
اتوکلاوها در ظرفیت های کوچک و بزرگ که استفاده های صنعتی دارند به تولید می رسند، اتوکلاوهای صنعتی جهت کاربردهای صنعتی بخصوص کامپوزیت‌ها استفاده می‌شود. اندازه اتوکلاو آزمایشگاهی که به شکل یک استوانه است تا ابعاد صنعتی که طول آن ۱۵ متر می باشد متغیر است.
استریلیزاسیون می بایست به عنوان گروهی از عملیات مرتبط مهم برای انجام کارهای بهداشتی (استریلیزاسیون مواد، محیط کشت و دستگاه ها) براساس شرایط سخت گندزدایی مورد ملاحظه قرار گیرد.
کاربرد اتوکلاو:
دستگاه اتوکلاو بیشترین استفاده را در مراکز عمومی بهداشت، آزمایشگاه بالینی، میکروبیولوژی و تحقیقات و مراکزی که استریل کردن در آن پراهمیت است دارا می باشد.
صنایع پزشکی، دندانپزشکی، دامپزشکی، قارچ شناسی از دسته مواردی هستند که به بهداشت بالایی نیاز دارند به همین دلیل تجهیزات کاربردی در این مکان ها باید مورد گندزدایی قرار گیرند تا لطمه ای به سلامت و زیست محیط وارد نگردد.
برخی از اتوکلاوها جهت استریل کردن تجهیزات استفاده می شود و عملیات استریل کردن با قرار دادن آن‌ها به مدت ۱۵ الی ۲۰ دقیقه در معرض بخار اشباع ۱۲۱ درجه سلسیوس (۲۴۹ درجه فارنهایت) صورت می گیرد.
تعریف کلی اتوکلاو:
بطور معمول اتوکلاو دستگاهی است که جهت استریل کردن مواد و تجهیزات در آزمایشگاه طراحی شده و این عمل را با فشار شدید بخار در دمای 121 درجه سانتیگراد به مدت 15 یا 20 دقیقه اجرا می کند، این زمان به نوع ماده و محتوای اتوکلاو بستگی دارد.
به بیانی دیگر باید گفت سترون سازی یعنی نابودی یا حذف همه اشکال در مواد غیرمتحرک که توسط روش های فیزیکی، شیمیایی یا بخار صورت می گیرد.
شرایط دستیابی به استریل در مواد غیرمتحرک:
· تمیز کردن
· گند زدایی
· بررسی و کنترل
· آماده سازی و بسته بندی
· استریلیزاسیون
· ذخیره سازی و نگهداری
· تحویل مواد و تجهیزات
عملکرد اتوکلاو
اتوکلاوها با بهره گیری از خواص ترمودینامیک آب بعنوان یک ماده خالص عمل می نمایند، البته در شرایط طبیعی (در سطح دریا و فشار یک اتمسفر) آب (در فاز مایع) به جوش درآمده و در 100 درجه سانتیگراد تبدیل به بخار می گردد.
در صورتی که فشار کاهش یابد، در حرارت پایین تر و اگر فشار بالا برود در دمای بالاتر به جوش درمی آید. با کنترل فشار بخار آب، حرارت و دمای اتاقک ممکن است اتوکلاو به دمای بالای 100 درجه سانتی گراد برسد و یا بالعکس با کنترل دما به فشاری بیش از فشار اتمسفر برسد.
تولید بخار:
در واقع بخاری که مورد استفاده اتوکلاو قرار می گیرد در وسیله ای تولید می شود که با بهره گیری از انرژی الکتریکی یا سوخت قابل احتراق، انرژی حرارتی را به آب منتقل نماید؛ به این تجهیز جوش آورنده آب یا ژنراتور بخار گفته می شود.
در واقع اتوکلاوها با در نظر داشتن اندازه و استفاده ی سیستم بخار تامین می کنند که از ژنراتور بخار دستگاه منشا می گیرد و اصولاً با قدرت الکتریکی بالایی کار می کند و از قبل در داخل دستگاه قرار داده شده است و یا بعنوان تجهیزی جانبی توسط سازنده فراهم می گردند. اتوکلاو صنعتی
