در نخستین یادداشتم در ویرگول میخواهم به معرفی واپسین مقالهام در شمارهی ۱۷۶ مجلهی «هنر موسیقی» با نام «نانوشتههایی از هرب پومروی: چند تکنیک پیشرفتۀ چندصدایینویسی در جَز» بپردازم. در این مقاله به بررسی، بازشکافی و آموزش چند تکنیک نوین در آرایمان (آرانژمان) [۱] و چندصدایینویسیِ جَز پرداختهام که در بازهی زمانیِ ۲۰ ساله از سوی «هرب پومروی» [۲] استاد فقید آهنگسازی و آرایمان جَز تئوریزه شدهاند و میتوان گفت که زبان فارسی اکنون نخستین زبانی است که خطمشیهای وضعشده از سوی «هرب پومروی» در آن بصورت رسمی منتشر شده است.
در زیر مقدمهی مقاله را میخوانید:
آنچه در جستار پیشرو میخوانید بررسی چندی از تکنیکهای نوین در آرایمان [آرانژمان] و چندصدایینویسی جَز است که هستۀ مرکزی آن دستاورد سالها تلاش هرب پومروی است در راستای تئوریزه کردن آن چیزی که با نام «خطینویسی» [۳] شناخته میشود. در پیوند با «خطینویسی» دو تکنیک دیگرِ «آواچینی گامبنیاد» [۴] و همچنین «آکوردهای سهصدایی غیردیاتونیک بر روی باسِ دیاتونیک» [۵] نیز از سوی او وضع شدهاند که میتوانند جداگانه و مستقل (و نه لزوماً در پیوند با خطینویسی) بهکار بروند. هرب پومروی هیچگاه مجال انتشار خطمشیهای وضعشده پیرامون تکنیکهای پیشگفته را نیافت و به نقل از خود او این خطمشیها بهصورت پیوسته در کارگاههای او بهبود یافته و ویرایش میشدهاند ولی جزوههای مربوط به کارگاههای آموزشیاش را میتوان بهسختی بهصورت پراکنده یافت. همچنین در برخی بُنمایهها [منابع] کانسپت [انگارۀ کلی] کلی این تکنیکها معرفی شده است بیآنکه خطمشیهای دقیق وضعشده از سوی پومروی برشمرده و بررسیده شوند.
من شانس آشنایی دقیق با خطمشیهای وضعشده از سوی هرب پومروی را در آغاز بهصورت غیرمستقیم ازطریق استاد آهنگسازیام «کریستین مولباخر» [۶] داشتهام که او نیز این خطمشیها را نزد «کارل هاینس چادک» [۷] از شاگردان مستقیم پومروی آموخته بود. پس از چندی دریافتم که استاد دیگرم «مارکوس راتکا» [۸] که او نیز از شاگردان کارل هاینس چادک است، پایاننامهای تفصیلی (به زبان آلمانی) پیرامون این خطمشیها زیر نظر کارل هاینس چادک نوشته است که آن را در اختیارم گذاشت. اندکی پس از آن توانستم به یک نسخه از جزوۀ هرب پومروی دست یابم که واپسین قطعۀ جورچینِ من را برای نوشتن یک مقالۀ سنجشی فرآهم کرد هرچند استناددهی به آن به این دلیل که بهصورت رسمی منتشر نشده است، ناممکن است؛ اما آنچه میخوانید برآیندِ همسنجی میان این بنمایهها است. دریافت و بهکارگیری این تکنیکها نیازمند آن است که هنرجو پیش از هر چیز یک آشنایی اولیه با تئوری جَز و همچنین با تکنیکهای بنیادین و اولیه در زمینۀ آرایمان و چندصدایینویسی در جَز داشته باشد، چرا که بسیاری از اصطلاحات و دانشواژههای بهکاررفته در این مقاله جزو واژههای تخصصی شناختهشده در کتابها و بُنمایههای تئوریک جَز هستند و مجال تعریف همۀ آنها در این مقاله نیست. گفتنی است که برای آندسته از اصطلاحات که به فارسی برگردانده شدهاند نیز در پینوشت برابر انگلیسی ارائه شده است. در راستای آشنایی اولیه با تئوری جَز و همچنین تکنیکهای ابتدایی در چندصدایینویسی جَز، کتاب تئوری و هارمونی بنیادینِ جَز نوشتۀ نگارندۀ همین جستار میتواند سودمند باشد.
بامداد خوشقدمی - آهنگساز و آراستار (آرانژور) با گرایش جَز
میتوانید من را در شبکههای اجتماعی مانند اینستاگرام، توییتر و لینکدین دنبال کنید و یا به وبسایت من سری بزنید.
پینوشتها
[1] Arrangement
[2] Herb Pomeroy
[3] Line Writing
[4] Voicing by Intervals, Scale Voicing
[5] Non-diatonic Triads over Diatonic Bass
[6] Christian Mühlbacher
[7] Karl Heinz Czadek
[8] Marcus Ratka