بیشتر ما پس از ساعت‌ها مطالعه و درس خواندن، متوجه می‌شویم هنوز مطالبی که خوانده‌ایم را یاد نگرفته‌ایم و فقط وقت خود را هدر داده‌ایم. یا پس از مدت کوتاهی تمام آن چیزی که مطالعه کرده‌ایم را فراموش می‌کنیم. در این مواقع اغلب دچار احساس نا امیدی از بی نتیجه بودن مطالعه می‌شویم.
افرادی که در چنین وضعیتی قرار دارند باید نحوه مطالعه و درس‌خواندن خود را تغییر دهند و روش‌های افزایش بهره‌وری در مطالعه را یاد بگیرند. برای این کار باید بدانیم که همه افراد نمی‌توانند از یک روش مطالعه استفاده کنند و روش مطالعه برای هرکسی متفاوت است.
در این جستار تمام روش‌های افزایش بهره‌وری در مطالعه یا به تعبیر ساده‌تر همان توصیه‌های لازم هنگام درس‌خواندن و مطالعه را بیان می‌کنیم. البته جواب دادن این روش‌ها نیازمند صبر، تمرین و آزمون و خطا است تا به آنچه که از خواندن و یادگیری توقع داریم برسیم.
با هم مهم‌ترین و علمی‌ترین کارهایی که در زمان مطالعه و درس‌خواندن لازم است انجام بدهیم را مرور می‌کنیم:
بسیاری از ما ترجیح می‌دهیم که با استفاده از لب تاپ و کامپیوتر خود کتاب‌ها و محتوای درسی را بخوانیم. تحقیقات نشان می‌دهد این شیوه مطالعه بازدهی کمتری نسبت به مطالعه به وسیله منابع چاپی دارد. پس بهتر است برای یادگیری بهتر منابع الکترونیکی را کنار گذاشته و به مطالعه با نسخه اصلی کتاب برگردیم.
گوش دادن به موسیقی آرامش دلنشینی را با خود به همراه دارد. پیشنهاد می‌شود در زمان مطالعه یک موسیقی کلاسیک یا بی‌کلام را با صدای کم پخش کنیم. این کار باعث تمرکز بیشتر می‌شود و مطالب را بهتر در ذهن‌مان حک می‌کند.
تأثیر ورزش در عملکرد بهتر مغز و داشتن تمرکز بیشتر غیرقابل انکار است. هنگام ورزش اکسیژن بیشتری به مغز می‌رسد و این عمل باعث تقویت عملکرد آن می‌شود.
لازم است قبل مطالعه و درس خواندن چند دقیقه را به ورزش‌کردن اختصاص دهیم تا میزان بهره‌وری در مطالعه به طرز چشم‌گیری افزایش پیدا کند.
تقریباً اکثر ما انسان‌ها به دلایلی با استرس دست و پنجه نرم می‌کنیم که می‌تواند زندگی‌مان را با مشکلاتی روبه‌رو کند.
در هنگام مطالعه استرس به میزان زیادی بازدهی را پایین می‌آورد. در نتیجه باید استرس را از خود دور کنیم و با آرامش به مطالعه و یادگیری ادامه بدهیم. ریلکسیشن قبل از مطالعه می‌تواند به‌خوبی این استرس را دفع کند و آرامش را بر ذهن و روان‌مان حاکم کند. 10 روش کاربردی برای تقویت حافظه و تمرکز حواس می تواند به دور کردن استرس از روان‌مان کمک کند.
مکان مطالعه باید جایی به دور از شلوغی و در فضایی آرام باشد تا با نهایت تمرکز مطالب را یاد بگیریم. همچنین علاوه بر مکان مطالعه؛ به زمان آن باید توجه کنیم که بستگی به علاقه هرکدام از ما دارد.
بعضی از افراد اول صبح را به دلیل انرژی زیاد و سرحال بودن ترجیح می‌دهند و بعضی دیگر آخر شب‌ها را بیدار می‌مانند. توصیه روان‌شناسان در این زمینه این است که یکنواختی را کنار بگذاریم و زمان‌های مختلف را امتحان کنیم.
به گفته دانشمندان، برخلاف تصور رایج مطالعه در مواقعی که خسته‌ایم، تمرکز ذهن را افزایش می‌دهد. در هنگام خواب فرایند ثبت اطلاعات در حافظه بیشترین بازده را دارد. پس درس‌خواندن و مطالعه پیش از خواب را فراموش نکنیم که در یادگیری مطالب بسیار مؤثر است.
طبق گفته دانشمندان و متخصصان این حوزه؛ ایجاد تغییرات در محیط و اتاقی که در آن مشغول مطالعه و درس‌خواندن هستیم، می‌تواند تمرکز و میزان یادگیری مطالب را افزایش دهد.
پس سعی کنیم هرچند وقت یکبار تغییراتی در محیط ایجاد کنییم تا سطح یادگیری و تمرکز مغز افزایش پیدا کند.
یکی دیگر از روش‌های افزایش بهره‌وری در مطالعه، مرور مطالب در فاصله نزدیک به هم است که معمولاً بیشتر افراد این موضوع را نادیده می‌گیرند و علاقه شدیدی دارند که شب امتحان مطالب را مرور کنند.
بهتر است این عادت مشکل‌ساز را کنار گذاشته و برای یادگیری بهتر در فاصله نزدیک مطالب را مرور کنیم. این کار به طرز شگفت‌انگیزی بازدهی مطالعه و ثبت اطلاعات در مغز را بالا می‌برد.
دلیل اینکه مؤسسه‌های زیادی هر هفته از دانش‌آموزان خود امتحان می‌گیرند این است که شرکت در آزمون‌ها و آشنایی با نمونه سؤال در یادگیری بسیار مؤثر است به همین خاطر بعد از مطالعه هر مبحث بهتر است، نمونه سؤال‌های مربوط به آن را جواب بدهیم تا مطالب هرچه بهتر در حافظه‌مان ثبت شود.
برای یادگیری بهتر و دقیق‌تر مطالب، فقط خواندن و حفظ کردن آنها کافی نیست؛ بلکه باید بر روی یک کاغذ یا تخته وایت برد خلاصه‌ای از مطالب را به‌صورت مرتبط به هم بنویسیم تا با نگاه‌کردن به آن تصویری جامع از مفاهیمی که خوانده‌ایم را به یاد بیاوریم.
اصرار بیشتر معلم‌ها و استادهای دانشگاه برای ارائه درس‌ها توسط دانش‌آموزان و دانشجویان به این دلیل است که یادگیری مطالب در نقش معلم بسیار بیشتر است و خیلی راحت در حافظه بلندمدت به ثبت می‌رسد. برای بازدهی بیشتر مطالعه، تجربه جذاب و موثری است تا نقش معلم خود را بازی کنیم و آنچه که خوانده‌ایم را به‌صورت یک ارائه تدریس کنیم.
در هنگام مطالعه یا درس‌خواندن پس از یک‌زمان مشخص، کم‌کم انرژی و فعالیت مغز تحلیل می‌رود و دیگر توان اولیه را ندارد. پس بهتر است که بعد از مدتی یک استراحت کوتاهی بکنیم و یک نوشیدنی یا هر چیز دیگری که برای فعالیت مغز مفید است را بخوریم.
بیشتر ما پس از ساعت‌ها مطالعه و درس خواندن، متوجه می‌شویم هنوز مطالبی که خوانده‌ایم را یاد نگرفته‌ایم و فقط وقت خود را هدر داده‌ایم. یا پس از مدت کوتاهی تمام آن چیزی که مطالعه کرده‌ایم را فراموش می‌کنیم. در این مواقع اغلب دچار احساس نا امیدی از بی نتیجه بودن مطالعه می‌شویم.
افرادی که در چنین وضعیتی قرار دارند باید نحوه مطالعه و درس‌خواندن خود را تغییر دهند و روش‌های افزایش بهره‌وری در مطالعه را یاد بگیرند. برای این کار باید بدانیم که همه افراد نمی‌توانند از یک روش مطالعه استفاده کنند و روش مطالعه برای هرکسی متفاوت است.
در این جستار تمام روش‌های افزایش بهره‌وری در مطالعه یا به تعبیر ساده‌تر همان توصیه‌های لازم هنگام درس‌خواندن و مطالعه را بیان می‌کنیم. البته جواب دادن این روش‌ها نیازمند صبر، تمرین و آزمون و خطا است تا به آنچه که از خواندن و یادگیری توقع داریم برسیم.
با هم مهم‌ترین و علمی‌ترین کارهایی که در زمان مطالعه و درس‌خواندن لازم است انجام بدهیم را مرور می‌کنیم:
بسیاری از ما ترجیح می‌دهیم که با استفاده از لب تاپ و کامپیوتر خود کتاب‌ها و محتوای درسی را بخوانیم. تحقیقات نشان می‌دهد این شیوه مطالعه بازدهی کمتری نسبت به مطالعه به وسیله منابع چاپی دارد. پس بهتر است برای یادگیری بهتر منابع الکترونیکی را کنار گذاشته و به مطالعه با نسخه اصلی کتاب برگردیم.
گوش دادن به موسیقی آرامش دلنشینی را با خود به همراه دارد. پیشنهاد می‌شود در زمان مطالعه یک موسیقی کلاسیک یا بی‌کلام را با صدای کم پخش کنیم. این کار باعث تمرکز بیشتر می‌شود و مطالب را بهتر در ذهن‌مان حک می‌کند.
تأثیر ورزش در عملکرد بهتر مغز و داشتن تمرکز بیشتر غیرقابل انکار است. هنگام ورزش اکسیژن بیشتری به مغز می‌رسد و این عمل باعث تقویت عملکرد آن می‌شود.
لازم است قبل مطالعه و درس خواندن چند دقیقه را به ورزش‌کردن اختصاص دهیم تا میزان بهره‌وری در مطالعه به طرز چشم‌گیری افزایش پیدا کند.
تقریباً اکثر ما انسان‌ها به دلایلی با استرس دست و پنجه نرم می‌کنیم که می‌تواند زندگی‌مان را با مشکلاتی روبه‌رو کند.
در هنگام مطالعه استرس به میزان زیادی بازدهی را پایین می‌آورد. در نتیجه باید استرس را از خود دور کنیم و با آرامش به مطالعه و یادگیری ادامه بدهیم. ریلکسیشن قبل از مطالعه می‌تواند به‌خوبی این استرس را دفع کند و آرامش را بر ذهن و روان‌مان حاکم کند. 10 روش کاربردی برای تقویت حافظه و تمرکز حواس می تواند به دور کردن استرس از روان‌مان کمک کند.
مکان مطالعه باید جایی به دور از شلوغی و در فضایی آرام باشد تا با نهایت تمرکز مطالب را یاد بگیریم. همچنین علاوه بر مکان مطالعه؛ به زمان آن باید توجه کنیم که بستگی به علاقه هرکدام از ما دارد.
بعضی از افراد اول صبح را به دلیل انرژی زیاد و سرحال بودن ترجیح می‌دهند و بعضی دیگر آخر شب‌ها را بیدار می‌مانند. توصیه روان‌شناسان در این زمینه این است که یکنواختی را کنار بگذاریم و زمان‌های مختلف را امتحان کنیم.
به گفته دانشمندان، برخلاف تصور رایج مطالعه در مواقعی که خسته‌ایم، تمرکز ذهن را افزایش می‌دهد. در هنگام خواب فرایند ثبت اطلاعات در حافظه بیشترین بازده را دارد. پس درس‌خواندن و مطالعه پیش از خواب را فراموش نکنیم که در یادگیری مطالب بسیار مؤثر است.
طبق گفته دانشمندان و متخصصان این حوزه؛ ایجاد تغییرات در محیط و اتاقی که در آن مشغول مطالعه و درس‌خواندن هستیم، می‌تواند تمرکز و میزان یادگیری مطالب را افزایش دهد.
پس سعی کنیم هرچند وقت یکبار تغییراتی در محیط ایجاد کنییم تا سطح یادگیری و تمرکز مغز افزایش پیدا کند.
یکی دیگر از روش‌های افزایش بهره‌وری در مطالعه، مرور مطالب در فاصله نزدیک به هم است که معمولاً بیشتر افراد این موضوع را نادیده می‌گیرند و علاقه شدیدی دارند که شب امتحان مطالب را مرور کنند.
بهتر است این عادت مشکل‌ساز را کنار گذاشته و برای یادگیری بهتر در فاصله نزدیک مطالب را مرور کنیم. این کار به طرز شگفت‌انگیزی بازدهی مطالعه و ثبت اطلاعات در مغز را بالا می‌برد.
دلیل اینکه مؤسسه‌های زیادی هر هفته از دانش‌آموزان خود امتحان می‌گیرند این است که شرکت در آزمون‌ها و آشنایی با نمونه سؤال در یادگیری بسیار مؤثر است به همین خاطر بعد از مطالعه هر مبحث بهتر است، نمونه سؤال‌های مربوط به آن را جواب بدهیم تا مطالب هرچه بهتر در حافظه‌مان ثبت شود.
برای یادگیری بهتر و دقیق‌تر مطالب، فقط خواندن و حفظ کردن آنها کافی نیست؛ بلکه باید بر روی یک کاغذ یا تخته وایت برد خلاصه‌ای از مطالب را به‌صورت مرتبط به هم بنویسیم تا با نگاه‌کردن به آن تصویری جامع از مفاهیمی که خوانده‌ایم را به یاد بیاوریم.
اصرار بیشتر معلم‌ها و استادهای دانشگاه برای ارائه درس‌ها توسط دانش‌آموزان و دانشجویان به این دلیل است که یادگیری مطالب در نقش معلم بسیار بیشتر است و خیلی راحت در حافظه بلندمدت به ثبت می‌رسد. برای بازدهی بیشتر مطالعه، تجربه جذاب و موثری است تا نقش معلم خود را بازی کنیم و آنچه که خوانده‌ایم را به‌صورت یک ارائه تدریس کنیم.
در هنگام مطالعه یا درس‌خواندن پس از یک‌زمان مشخص، کم‌کم انرژی و فعالیت مغز تحلیل می‌رود و دیگر توان اولیه را ندارد. پس بهتر است که بعد از مدتی یک استراحت کوتاهی بکنیم و یک نوشیدنی یا هر چیز دیگری که برای فعالیت مغز مفید است را بخوریم.
مواردی که ذکر کردیم روش‌هایی برای بهره‌وری بیشتر در مطالعه است. اگر می‌خواهیم سطح یادگیری هنگام مطالعه و درس‌خواندن را بالا ببریم باید در حد توان این نکات را رعایت کنیم.
اما برای بهره‌وری بیشتر در مطالعه، تعدادی از کارها را نباید انجام داد و از آنها دوری کرد تا به بهترین شکل مطالب ملکه ذهن‌مان بشود. مواردی از نبایدها را که باید در هنگام درس‌خواندن رعایت کنیم:
وسواس در یادگیری یک مطلب می‌تواند یادگیری را دچار مشکل کند و ما را از برنامه خودمان عقب بیندازد. باید سعی کنیم که هر مطلب را به مدت معینی مطالعه کنیم و اگر احساس رضایت نداشتیم یا دچار وسواس شدیم، بهتر است سراغ مطلب بعدی برویم و اصرار به مطالعه دوباره نکنیم چون این کار وسواس را تشدید خواهد کرد.
انجام چندین کار باهم در هنگام مطالعه نتایج منفی زیادی را به همراه دارد و فقط وقت‌مان را تلف می‌کند. اگر می‌خواهیم در هنگام مطالعه و درس‌خواندن چیزی بخوریم یا در فضای مجازی جواب پیامی را بدهیم، بهتر است که این کار را در هنگام استراحت انجام بدهیم.
در بسیاری از پیج‌ها و کانال‌های فضای مجازی بارها تبلیغاتی با مضمون سبک‌های یادگیری را دیده‌ایم و باز هم خواهیم دید. اما خوب است بدانیم که چنین واقعیتی وجود خارجی ندارد و هرکدام از ما سبک متفاوتی از یادگیری داریم و باید با آزمون و خطا آن را کشف کنیم.
اصرار بر خواندن یک مطلب به مدت زیاد ما را خسته و بازدهی مغز را تضعیف می‌کند. بهتر است برای هر مطلب مقدار زمان مشخصی اختصاص بدهیم و اگر می‌توانیم قسمت‌های مشابه را با هم مطالعه کنیم.
پژوهشگران و محققان روش‌هایی برای بهره‌وری بیشتر در مطالعه را به دانش‌آموزان توصیه می‌کنند که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
کتاب‌های زیادی با موضوع؛ روش‌هایی برای بهره‌وری بیشتر در مطالعه تألیف شده است که در اینجا به معرفی چند تا از این کتاب‌ها می‌پردازیم.
نحوه مطالعه و یادگیری مفاهیم برای هرکسی متفاوت است. سعی کنید روشی که برای شما مناسب است را پیدا کنید. در این مقاله، روش‌هایی برای بهره‌وری بیشتر در مطالعه را به طور کامل بیان کردیم که تمام روش‌ها مورد تأیید کارشناسان و محققان است.
اگر در مورد روش‌های بهره‌وری بیشتر در مطالعه سؤالی دارید یا در این زمینه تجربه‌ای دارید، از طریق کامنت‌ها با ما به اشتراک بگذارید.
