روغن پایه چیست؟ ناگفته‌های کاربرد و گرید‌های آن در صنعت و زندگی روزمره

فرآورده‌های نفتی، مشتقات پالایش نفت خام، شریان حیاتی صنایع و زندگی مدرن‌اند. در میان آن‌ها، روغن پایه جزء اصلی روانکارها بوده و کاربردهای شگفت‌انگیزی دارد. این مقاله به بررسی روغن پایه چیست و گریدهای API آن می‌پردازد.

روغن پایه؛ قلب تپنده روانکارها: نفت خام پس از پالایش جزء به جزء، برش سنگین روغن پایه را به دست می‌دهد. این ماده (75-99% حجم روانکار) با کاهش اصطکاک، طول عمر ماشین‌آلات را تضمین می‌کند.

گریدهای API: موسسه نفت آمریکا، روغن‌های پایه را بر اساس اشباع، گوگرد و شاخص گرانروی به 5 گروه تقسیم کرده است:

• گروه I: تصفیه با حلال، ارزان‌ترین، کاربرد در گریس، روانکارهای صنعتی و خودرویی قدیمی‌تر (SN 70-650، BS 150).
• گروه II: هیدروکراکینگ، خالص‌تر، پایدارتر، جایگزین گروه I در روغن موتورهای مدرن و هیدرولیک (N150-600).
• گروه III: هیدروکراکینگ شدید، بسیار خالص، برای روغن موتورهای باکیفیت و صنعتی بادوام (4-8 cSt).
• گروه IV (PAO): سنتتیک، پایداری عالی در دماهای extreme، مناسب خودروهای پرقدرت و صنایع سنگین (PAO 4-6).
• گروه V: متفرقه (نفتنیک، استر، PAG)، خواص ویژه برای کاربردهای تخصصی (هواپیما، تبرید، افزودنی).

کاربردهای غیرمنتظره: روغن پایه در صنایع پلاستیک، غذایی، آرایشی (روغن سفید)، روانکارهای خاص، سیالات فلزکاری، روغن ترانسفورماتور و تولید گریس و روغن هیدرولیک نیز کاربرد دارد.

ارتباط با بازار: تولید روغن پایه در پالایشگاه‌ها همزمان با سایر فرآورده‌ها صورت می‌گیرد و تحت تاثیر تقاضا و قیمت است. ایران از تولیدکنندگان و صادرکنندگان آن به شمار می‌رود.

نتیجه: شناخت گریدهای روغن پایه API و کاربردهای متنوع آن، انتخاب روانکار مناسب و افزایش طول عمر تجهیزات را ممکن می‌سازد. این فرآورده نفتی حیاتی، نقشی فراتر از روانکاری خودرو در صنایع و زندگی روزمره ایفا می‌کند.