در این مقاله از سلسله مقالات آموزش مفاهیم سرمایه‌گذاری، مبحث مهم فیلترنویسی و استفاده از فیلترها در تشخیص نماد مستعد رشد در بازار بورس را بررسی می‌کنیم. هدف اصلی از فیلتر نویسی، غربال سهم‌های موجود در بازار بورس و پیدا کردن سهم مورد نظر و مستعد رشد با استفاده از اطلاعات معاملات سهام است و به همین دلیل مبحث فیلترنویسی معمولا تحت مباحث تابلوخوانی بررسی و معرفی می‌شود.
وبسایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (tsetmc) این امکان را فراهم کرده که سرمایه‌گذاران بتوانند با نوشتن فیلتر، سهام مورد نظر خود را در بین تمام نمادهای ثبت شده در بورس و فرابورس پیدا کنند. نوشتن فیلتر در بازار سهام، نیازمند دانش ابتدایی برنامه‌نویسی است و به همین دلیل، اکثر افراد تمایل کمتری به یادگیری فیلترنویسی دارند و ترجیح می‌دهند از فیلترهای آماده در بازار سهام استفاده کنند.
برای استفاده از فیلترهای بازار سهام بدون نیاز به دانش برنامه‌نویسی، می‌توان از نرم‌افزارها و وبسایت‌های مختلفی استفاده کرد. یکی از معروفترین نرم‌افزارها برای مشاهده فیلترهای بازار سهام با آپدیت سریع، چشم بورس است. در وبسایت «چشم بورس» بیش از ۲۵ فیلتر معروف و کاربردی سهام معرفی شده‌اند. همچنین قابلیت مقایسه رتبه نمادها در هر فیلتر هم فراهم است. با ورود عموم مردم به بازار سرمایه و زمان‌بر بودن بررسی وضعیت نمادها در یکایک فیلترها و همینطور نیاز به دانش مقدماتی برنامه‌نویسی جهت ساخت فیلتر و زمان‌بر بودن یادگیری این موضوع و ساختن فیلترها، چشم بورس به عنوان یک دستیار معاملاتی سرمایه‌گذاران فیلت‌های مختلفی را بصورت از پیش تعریف شده در وبسایت و اپلیکیشن خود قرار داده‌است. در حال حاضر بیش از ۲۵ فیلتر پرکاربرد در چشم بورس قرار دارد و تعداد فیلترهای تعریف شده با توجه به درخواست‌های کاربران این سایت در حال اضافه شدن است. در ادامه به معرفی این فیلترها و مثال‌هایی از موارد کاربرد هر کدام می‌پردازیم.
با اپلیکیشن چشم بورس میتونید نمادهای بورسی و تگ‌های مورد علاقتون رو به واچ لیست اضافه کنید و دنبال کنید و هر وقت خبر و تحلیل درباره اون‌ها در هر سایت و کانالی منتشر شد فورا مطلع بشین.
ورود به سایتدر این فیلتر، نمادهایی که دارای بیشترین مقدار صف خرید هستند، نمایش داده می‌شوند. فهرست نمادها در این فیلتر به ترتیب حجم و ارزش صف آن‌ها است. پس اگر می‌خواهید ببینید که کدام سهم در بازار بیشترین حجم صف خرید را دارد، از این فیلتر استفاده کنید. فیلتر صف خرید در چشم بورس بصورت رایگان در دسترس است.
برعکس فیلتر صف خرید، این فیلتر نشانگر نمادهایی است که دارای بیشترین اندازه صف فروش هستند. ترتیب نمایش سهم‌ها در این فیلتر هم مطابق ارزش و حجم صف فروش آن‌ها است. در این فیلتر ۱۵ نماد با بیشترین میزان صف فروش و بصورت رایگان نشان داده می‌شوند.
سرانه خرید حقیقی از تقسیم حجم یا ارزش خرید کل خریداران حقیقی بر تعداد خریداران حقیقی در آن بازه بدست می‌آید. با این محاسبه می‌توان فهمید در هر نماد بصورت متوسط هر خریدار چه تعداد یا چه مبلغی از سهام را خریداری کرده است. بالاتر بودن سرانه خرید حقیقی و درشت‌تر بودن خریداران حقیقی یک نماد نسبت به سایر نمادها، می‌تواند به معنی این باشد که خریداران حقیقی با دارایی و سرمایه بالاتر بیشتر تمایل به خرید آن سهم دارند. شما می‌توانید بصورت رایگان از این فیلتر در چشم بورس استفاده کرده و در تایم معاملات بازار یا پس از زمان معاملات، نمادهای دارای درشت‌ترین خریداران حقیقی را به راحتی پیدا کنید.
مشابه سرانه خرید حقیقی، سرانه فروش حقیقی از تقسیم حجم یا ارزش فروش کل فروشندگان حقیقی بر تعداد فروشندگان حقیقی سهام در آن بازه بدست می‌آید. مقایسه این نسبت بین سهم‌های مختلف در بازار نشان دهنده این است که سهامداران درشت و با مبالغ سرمایه بیشتر، عمدتا به فروش کدام سهم‌ها رغبت نشان داده و از آن‌ها خارج می‌شوند. در چشم بورس فیلتر درشت‌ترین فروشندگان حقیقی بصورت رایگان در دسترس همه کاربران قرار دارد.
فیلتر ورود پول هوشمند، نشان دهنده نمادهایی است که در مدت دو روز معاملاتی اخیر سرانه ورود پول خریداران آن بیشتر از سرانه مبلغ فروش فروشندگان بوده است. در اصل با محاسبه سرانه خرید حقیقی و سرانه فروش حقیقی در هر نماد و محاسبه نسبت ورود پول هوشمند تقسیم سرانه خرید حقیقی به سرانه فروش حقیقی در هر نماد، رتبه آن در فیلتر ورود پول هوشمند مشخص می‌شود. هرچه نسبت محاسبه شده بالاتر باشد، میزان ورود پول هوشمند به آن نماد بیشتر است. خروج پول هوشمند، معکوس این فیلتر بوده و با تقسیم سرانه فروش حقیقی به سرانه خرید حقیقی محاسبه می‌شود.
یکی از موارد مهم دیگر در بررسی معاملات بازار سهام، ورود و خروج نقدینگی حقیقی است. تصور کنید که خریداران سهمی را نیمی شرکت‌های حقوقی بوده و نیم دیگر اشخاص حقیقی تشکیل دهند. حال با تمایل و رغبت بیشتر سهامداران حقیقی به خرید که ممکن است در نتیجه ورود پول هوشمند باشد، درصد خریداران حقیقی در خریداران حقوقی پیشی بگیرد و سهامداران آن نماد از حقوقی به حقیقی جابجا شوند. قرارگیری در این فیلتر می‌تواند یه پارامتر مثبت برای آن نماد ارزیابی شود. برعکس این فیلتر و جابجایی سهام از دست سهامدار حقیقی به حقوقی، می‌تواند به خروج پول حقیقی از سهم تعبیر شود. در چشم بورس دو فیلتر «بیشترین ورود نقدینگی حقیقی» و «بیشترین خروج نقدینگی حقیقی» براترین نمادها با ورود و خروج نقدینگی حقیقی را نمایش می‌دهند.
فیلتر سهام جامانده از بازار (کم رشد ترین سهام) و بازدهی‌های هفتگی، ماهانه و سه ماهه
یکی از کاربردهای فیلترها، یافتن سهم‌هایی است که در مدت مشخصی مانند یک هفته، یک ماه یا سه ماه بیشترین رشد یا افت را داشته‌اند. به عنوان مثال در زمان اتمام ریزش بازار سهام، بسیاری از معامله‌گران به دنبال سهم‌هایی می‌شوند که بیشتر از سهم‌های مشابه خود افت کرده‌اند و احتمال می‌دهند که بخشی از این ریزش جبران شود. در این حالت کاربران می‌توانند با استفاده از فیلترهای کمترین بازدهی هفتگی، کمترین بازدهی ماهیانه و کمترین بازدهی سه‌ماهه برای پیدا کردن سهم‌هایی که بیشترین افت را داشته‌اند و از بقیه بازار جا مانده‌اند استفاده کنند. همچنین برای اینکه سرمایه‌گذار متوجه شود چه نمادهایی بیشترین بازدهی را داشته و بیشتر از بقیه بازار رشد کرده‌اند، از فیلترهای بیشترین بازدهی هفتگی، بیشترین بازدهی ماهانه و بیشترین بازدهی سه‌ماهه استفاده کنند.
در زمان اوج گیری هیجانات در بازار سهام، گاهی اتفاق می‌افتد که یک سهام در قیمتی کمتر از قیمت صف فروش فردا به فروش می‌رسد. فرض کنید قیمت پایانی یک سهم مثبت باشد و در دقایق انتهایی بازار در صف فروش معامله شود. در این حالت اگر فردی این سهم را از صف فروش خریداری کند و روز بعدی در صف فروش به فروش برساند، ممکن است درصدی سود کسب کند. برای پیدا کردن نمادهایی که چنین وضعیتی دارند از فیلتر گپ مثبت پایانی و آخرین قیمت استفاده می‌شود. برای حالت معکوس یعنی نمادهایی که قیمت پایانی به مراتب پایینی از آخرین قیمت دارند نیز می‌توان از فیلتر گپ منفی پایان و آخرین قیمت استفاده نمود.
حجم مشکوک در زمانی مشاهده می‌شود که یک نماد نسبت به متوسط روزهای قبل در حجم بسیار بیشتر یا کمتری معامله می‌شود. مثلا فرض کنید در هر روز معاملاتی ۱۰۰۰ ورقه از سهام شرکت خاصی در بورس معامله می‌شد. حال در یک روز معاملاتی آن سهم در بازه قیمتی مثبت نسبت به پایانی روز گذشته ۲۰ هزار ورقه معامله شده است. موارد اینچنینی معمولا مناسب برای بررسی هستند و احتمالا اتفاق مهمی در آن سهم‌ها رخ داده یا در حال وقوع است. با استفاده از فیلترهای «حجم مشکوک کم» و «حجم مشکوک زیاد» می‌توان نمادهایی که به میزان قابل توجهی کمتر یا بیشتر از متوسط روزانه‌شان معامله شده‌اند را تشخیص داد.
یکی از استفاده‌های متداول فیلترها در بورس، ترکیب فیلترهای ساده‌تر برای ساختن فیلترهای دقیق‌تر و مطمئن‌تر است. به عنوان مثال دو فیلتر «ورود پول هوشمند» و «کمترین بازدهی» یا همان سهام جامانده از بازار، هر دو برای یافتن سهام با پتانسیل رشد قابل استفاده هستند. لذا با ترکیب این دو فیلتر و ساخت یک فیلتر که نمادهایی را نشان دهد که در ماه اخیر بازدهی کمی داشتند و از بازار جا مانده‌اند و در روزهای اخیر ورود پول هوشمند به آن‌ها اتفاق افتاده، می‌توان به سهم‌های مناسب‌تری برای خرید دست یافت. فیلترهای ترکیبی «اصلاح قیمتی و ورود پول هوشمند» و «رشد قیمتی و خروج پول هوشمند» از مهم‌ترین فیلترهای ترکیبی سهام هستند و جزو ۵ فیلتر برتر از نظر تعداد استفاده توسط کاربران چشم بورس را دارند. این فیلتر در کنار ده‌ها قابلیت حرفه‌ای دیگر، تنها برای کاربران ویژه چشم بورس قابل استفاده است.
یکی از مهم‌ترین پارامترهایی که باید در فیلتر ورود پول هوشمند به آن توجه شود، علاوه بر نسبت سرانه خرید حقیقی به فروش حقیقی، حجم معاملات انجام شده توسط پول‌های هوشمند است. با توجه به اینکه فیلتر ورود پول هوشمند ساده پارامتر حجم معاملات و استمرار حجم آن را در نظر نمی‌گیرد، فیلتر دیگری با عنوان «ورود پول هوشمند با حجم و استمرار» در چشم بورس ارائه شده که دقت بیشتری از فیلتر ورود پول هوشمند ساده دارد و با اطمینان بیشتری می‌توان از آن استفاده نمود. بصورت مشابه فیلتر «خروج پول هوشمند با حجم و استمرار»، به نسبت فیلتر خروج پول هوشمند ساده دقت و اطمینان بسیار بالاتری برای تصمیم‌گیری جهت خروج از یک سهم را دارد. این فیلتر نیز به کاربران ویژه چشم بورس ارائه می‌شود.
دقت کنید که فیلتر نویسی به عنوان بخشی از تابلو خوانی، صرفا یکی از روش‌های بررسی بازار سهام و آنالیز آن است. لذا علاوه بر وضعیت قرارگیری نمادها در فیلترهای خاص، باید هر سهام را از جهت تحلیل تکنیکال و موارد بنیادی بررسی کرد و خرید و فروش سهام صرفا بر اساس فیلترها روش درستی نیست. سعی کنید به فیلتر به عنوان سیگنال خرید و یا فروش نگاه نکنید و برای هر نمادی که در فیلتر خاصی مشاهده می‌شود، وضعیت تکنیکال و بنیادی آن را هم بررسی کنید.
حرف آخر
یادگیری مفاهیم مربوط به تابلو خوانی و آشنایی با فیلترهای مهم بازار، مانند تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال یکی از ابزارهای اساسی هر سرمایه‌گذار و تحلیلگر بازار سهام است. اینکه یاد بگیرید چگونه در کنار تحلیل بنیادی سهم و سطوح حمایتی و مقاومتی بدست آمده از تحلیل تکنیکال، از فیلترها برای پیدا کردن نقاط ورود و خروج سهم و همینطور پیدا کردن سهام مناسب بررسی استفاده کنید، می‌تواند اثرات بسیار مناسبی بر بازدهی سبد دارایی شما داشته باشد.
