اگر بخواهیم اوراق بهادار را بر اساس درجه‌ی ریسک آنها معرفی کنیم ابتدا باید به سراغ اوراق مشارکت برویم. چون این اوراق بازدهی تضمین شده ای دارند و بنابراین هیچ گونه ریسکی را متوجه سهامدار نمی کند.
همان طور که از اسم این اوراق مشخص است، اوراق مشارکت اوراق بهاداری است که بیانگر مشارکت دارنده‌ی آن در یک طرح است.
اجازه بدهید با یک مثال توضیح دهیم. فرض کنید یک شرکت پتروشیمی برای راه‌اندازی خط تولید جدید، به دویست میلیارد تومان سرمایه جدید نیاز دارد.
همچنین براساس بررسی‌های کارشناسی، درصورت راه‌اندازی این خط تولید، سرمایه صرف شده برای آن ظرف مدت چهار سال پس از راه‌اندازی، از محل افزایش درآمد ناشی از فروش محصولات جدید جبران شده و میزان سوداوری شرکت هم طی این مدت، سالانه 25 تا 30 درصد افزایش پیدا می کند. به عبارت دیگر، طرح مذکور دارای توجیه اقتصادی است.
در این حالت، یکی از روش‌هایی که شرکت پتروشیمی می‌تواند برای تأمین سرمایه موردنیاز خود از آن استفاده کند، انتشار اوراق مشارکت است.
به این ترتیب، شرکت پتروشیمی با فروش این اوراق به سرمایه‌گذاران، منابع مالی مورد نیاز خود را از آنها تأمین کرده و سرمایه‌گذاران نیز در ازای این مشارکت، به نسبت سرمایـه خود در منافعی که از راه‌اندازی خط تولید جدید بدست می آید، شریک می شوند.
مهم‌ترین جذابیت اوراق مشارکت در مقایسه با سایر انواع اوراق بهادار مانند سهام، تضمین پرداخت سود است. یعنی دارنده‌ی این اوراق اطمینان دارد که سود مشخص و تضمین شده‌ای را به‌عنوان سود علی‌الحساب، در فواصل زمانی معین، دریافت می‌کند.
طبیعتا شرکت یا سازمان منتشر کننده این اوراق نمی‌تواند خودش پرداخت سود اوراق را هم تضمین کند. در حال حاضر سود اغلب اوراق مشارکتی که در کشور منتشر می‌شود، توسط بانک‌ها و موسسات مالی معتبر و یا دولت تضمین می‌شود. بنابراین خریدار این اوراق اطمینان دارد که در سررسیدهای مشخص، سود تعهدشده را دریافت می‌کند.
1- همان طور که قبلا هم گفتیم، بین ریسک و بازده رابطه مستقیم وجود دارد. با توجه به اینکه این اوراق بازدهی تضمین شده دارند و ریسکی را متوجه سرمایه‌گذار نمی‌کنند، بنابراین بازده مورد انتظار آنها هم در مقایسه با سایر انواع اوراق بهادار، کمتر است.
2- سود تضمین شده‌ی اوراق مشارکت، به صورت علی‌الحساب به دارنده‌ی اوراق پرداخت می‌شود. یعنی پس از پایان پروژه و در سررسید نهایی، ناشر اوراق موظف است سود قطعی پروژه را محاسبه کرده و درصورتی که سود قطعی پروژه، بیشتر از سود علی‌الحساب پرداختی به خریداران اوراق باشد، مابه‌التفاوت را به دارنده‌ی اوراق پرداخت نماید. البته درصورتی که سود قطعی پروژه، از سود علی‌الحساب پرداختی کمتر باشد، جبران مابه‌التفاوت برعهده ضامن اوراق مشارکت است و ضرر و زیانی از این بابت متوجه خریدار این اوراق نیست.
3- سود اوراق مشارکت، از پرداخت مالیات معاف است و این موضوع هم یکی از جذابیت‌های سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت محسوب می‌شود.
بنابراین باید از این اوراق هم همانند اسکناس و بلکه بیشتر از آن، مراقبت کرد. البته بانک‌ها معمولا این امکان را برای خریداران اوراق مشارکت فراهم می‌کنند که خریدار بتواند اوراق خریداری شده را نزد بانک، به امانت بگذارند تا از مواردی مانند سرقت، آتش‌سوزی و… در امان باشد.
5- سود اوراق مشارکت، در فواصل زمانی تعیین شده مثلا یک ماهه یا سه ماهه و ازطریق برگه‌هایی که همراه اوراق مشارکت تحویل داده می‌شود، به خریدار پرداخت می‌شود.
خریداری که اوراق مشارکت را نزد خود نگهداری می کند، هنگام تحویل برگه‌های دریافت سود به بانک، باید اصل اوراق مشارکت را هم به همراه داشته باشند تا مالکیت فرد بر این اوراق، توسط بانک احراز شود. البته همان طور که گفته شد، خریدار این اوراق می‌تواند اوراق خود را نزد بانک به امانت بگذارد و با پرداخت کارمزد جزئی، از بانک بخواهد تا سود اوراق را در سررسیدهای تعیین شده، به صورت منظم به حسابش واریز نماید.
بنابراین اوراق مشارکت هم اغلب با سررسیدهای سه تا چهارساله منتشر می‌شوند. اما اگـر خریدار اوراق به هر دلیلی، قبل از دوره سررسید به پول خود نیاز پیدا کند، می‌تواند با مراجعه به یکی از شعب بانکی که اوراق را از آن خریداری کرده، ضمن تحویل اوراق مربوطه به بانک، اصل پول خود را دریافت نماید. طبیعتا سودهای دریافتی تا تاریخ تحویل اوراق به بانک نیز به عنوان سود دوره مشارکت به فرد تعلق می گیرد.
البته معمولا درصورت تسویه زودتر از موعد، بانک‌ها نرخ سود قابل پرداخت به مشتری را اندکی کاهش داده مثلا از 20 درصد به 19 درصد و مابه‌التفاوت نرخ جدید با نرخ پرداختی تا آن زمان را، از مشتری دریافت می‌کنند.
7- در صورتی که اوراق مشارکت در بورس یا فرابورس هم پذیرفته شده باشند، دارنده این اوراق می‌تواند برای فروش آنها قبل از سررسید، شخصا نسبت به فروش اوراق خود اقدام نماید. در این صورت طبیعتا اوراق مشارکت هم همانند سهام، براساس قیمتی که در بورس برای آن متقاضی وجود داشتـه باشد، فروخته خواهد شد و سود دارنده اوراق مشارکت نیز از بابت تسویه زودتر از موعد کاهش نمی‌یابد.
در پایان هم به این نکته اشاره کنم که در حال حاضر علاوه بر شرکت‌های فعال در بخش خصوصی، دولت و شهرداری‌ها هم برای تأمین منابع مالی موردنیاز برای پروژه‌های عمرانی، زیربنایی و دیگر موارد اقدام به انتشار اوراق مشارکت می کنند.
ساخت خطوط جاده‌ای و ریلی، سد، تونل، نیروگاه، مجتمع‌های اداری و مسکونی و … نمونه‌هایی از مواردی است که دولت و یا شهرداری‌ها، برای تأمین مالی آنها اقدام به انتشار اوراق مشارکت می‌کنند. و تبلیغات آنها هم در رسانه‌ها به وفور مشاهده می‌شود.
ما به شما پیشنهاد می کنیم جهت آشنایی با کارمزد معاملات در بورس چگونه محاسبه می شود به مقاله ای با همین عنوان در سایت مراجعه نمایید. برای مشاهده اینجــــــا کلیک نمایید.
آیا میدانستید این مطلب بخشی از دوره‌ی آموزشی "ورود به دنیای بورس" از وبسایت بورسنما به آدرس اینترنتی www.boursnama.com می باشد؟؟!!
