یکی از سوالاتی که ممکن است در خصوص اوراق مشارکت برای خیلی از افراد پیش بیاید این است که با وجود اینکه سود این اوراق تضمین شده است، آیا سرمایه گذاری در آنها اشکال شرعی ندارد؟ چه تفاوتی میان اوراق مشارکت که در ایران و برخی کشورهای اسلامی منتشر می شود، با اوراق قرضه که در سایر کشورها منتشر می شود وجود دارد؟در صورتی که در هر دو نوع اوراق، سود تضمین شده به سرمایه گذاران پرداخت می شود.
برای پاسخ به این سوال باید توجه کنیم که دریافت هر نوع سود تضمین شده غیر شرعی نیست. به عبارتی دیگر برخی از سودهای تضمین شده مشکل شرعی دارند اما برخی دیگر بی اشکال هستند. برای روشن شدن بحث، باید به تفاوت های بین اوراق مشارکت و اوراق قرضه توجه کنیم.
در توضیح اوراق مشارکت گفتیم که سرمایه گذار با خرید اوراق مشارکت در پروژه معینی مثل احداث جاده، نیروگاه و… مشارکت می کند و طبیعتا، در سود آن پروژه سهیم خواهد شد. بنابراین یک دارایی مشخص مثل نیروگاه، جاده، سد و یا یک خط تولید، پشتوانه اوراق مشارکت می شود.
اما در اوراق قرضه اینچنین نیست. همانطور که از اسم اوراق قرضه هم مشخص است، منتشر کننده اوراق از سرمایه گذار پول قرض می کند. اما اینکه این پول با چه هدفی و برای چه کاری قرض می شود، مشخص نیست. بنابراین خریدار اوراق قرضه در واقع پول خود را بابت کاری که نمی داند چیست، در اختیار منتشر کننده اوراق قرار داده و ناشر اوراق هم به خریدار سود پرداخت می کند.
این اولین نکته است که اوراق قرضه را غیر شرعی می کند. چرا که براساس تعالیم اسلامی ربا که یکی از بزرگترین گناهان به شمار می رود، زمانی اتفاق می افتد که فردی چیزی اعم از پول یا غیر از آن را به کسی قرض دهد و شرط کند که هنگام پس دادن، باید بیشتر از اصل سرمایه را به فرد بازگرداند. مثلا فردی دویست هزار تومان به کسی قرض دهد و شرط کند که هنگام پس دادن پول باید دویست و پنجاه هزار تومان به وی بازگرداند.
آنچه که در اوراق قرضه اتفاق می افتد، دقیقا همین حالت است. اما در اوراق مشارکت چنین چیزی رخ نمی دهد. زیرا سرمایه گذار با خرید اوراق مشارکت، در ایجاد و یا توسعه یک دارایی معین مثل سد، جاده و… مشارکت می کند و سودی که دریافت می کند، بابت مشارکت در این کار است. امری که از لحاظ شرعی نه تنها اشکال ندارد، بلکه پسندیده نیز هست.
چه بسا پول ناشی از فروش اوراق قرضه، صرف کارهایی شود که از نظر اسلام، جایز نیست. اما در اوراق مشارکت، پروژه ای که قرار است تامین مالی برای آن انجام شود، کاملا مشخص و مورد تایید است و به سرمایه گذاران از قبل اعلام می شود. باید به این نکته هم اشاره کنیم که برای انتشار اوراق مشارکت، شرکت یا دستگاهی که قصد انتشار این اوراق را دارد ابتدا باید طرح توجیه اقتصادی درباره پروژه‌ای که قرار است اوراق مذکور، برای تامین مالی آن منتشر شود، تهیه نماید. تنها در صورت تایید این طرح توسط نهادهای مربوط مثل بانک مرکزی و سازمان بورس، شرکت اجازه انتشار اوراق مشارکت را خواهد داشت.
همچنین نرخ سود علی الحساب اوراق مشارکت نیز براساس طرح توجیه اقتصادی و البته در چارچوب سیاست های پولی و مالی کشور، تعیین و به سرمایه گذاران اعلام می شود. بدین ترتیب مشخص است که نظارت لازم بر این مساله از سوی نهادهای مسئول صورت می گیرد.
یادآور می شویم که ناشر اوراق مشارکت باید پس از پایان طرح و در سررسید نهایی اوراق، سود قطعی طرح را محاسبه کند و در صورتی که سود قطعی بیشتر از سود پرداختی به دارندگان اوراق باشد، ما به التفاوت را با سرمایه گذاران پرداخت نماید. البته در صورتی که سود قطعی پروژه از سود علی الحساب پرداختی کمتر باشد، جبران ما به التفاوت بر عهده ضامن اوراق مشارکت بوده و ضرر و زیانی از این بابت، متوجه خریدار این اوراق نیست.
ما در این مقاله درباره‌ی:
صحبت کردیم و به این نتیجه رسیدیم که خرید اوراق مشارکت یک امر شرعی و پسندیده است اما اوراق قرضه چنین نیست.
همچنین ما به شما پیشنهاد می کنیم جهت آشنایی با آشنایی با انواع اوراق بهادار، اوراق مشارکت به مقاله ای با همین عنوان در سایت مراجعه نمایید. برای مشاهده اینجــــــا کلیک نمایید.
آیا میدانستید این مطلب بخشی از دوره‌ی آموزشی "ورود به دنیای بورس" از وبسایت بورسنما به آدرس اینترنتی www.boursnama.com می باشد؟؟!!
