الفبای کُردی - کُرمانجی - آشنایی مقدماتی

الفبای کُردی - کُرمانجی - آشنایی مقدماتی

الفبای استاندارد کُردی برای کُرمانجی در رسم‌الخط لاتینی شامل 31 حرف (تیپ) اصلی و به صورت زیر می‌باشد:

با حروف بزرگ:

A B C Ç D E Ê F G H I Î J K L M N O P Q R S Ş T U Û V W X Y Z

با حروف کوچک:

a b c ç d e ê f g h i î j k l m n o p q r s ş t u û v w x y z

بر این اساس و طبق الفبای استاندراد لاتینی؛ در رسم‌الخط آرامی حروف الفبا به صورت زیر می‌باشند:

ئا، ب، ج، چ، د، ئە، ئێ، ف، گ، ھ، (-)، ئی، ژ، ک، ل، م، ن، ئۆ، پ، ق، ر، س، ش، ت، ئو، ئوو، ڤ، و، خ (غ)، ی، ز

♦️نکته: درالفبای لاتین کسره‌ی خفیف با حرف (I) بیان شده و همیشه نوشته می‌شود؛ لیکن در الفبای آرامی این حرف صرفاً وقتی در ابتدای واژه باشد، نوشته می‌شود (به صورت: ئـ) و غیر از این به جزء برخی موارد خاص و استثنائی، در داخل و یا آخر واژه نوشته نمی‌شود.

از این بین 23 حرف بی‌صدا (صامت) و 8 حرف نیز صدادار (مصوت) می‌باشند.

حروف بی‌صدا (صامت):

ب - ج - چ - د - ف - گ - ھ - ژ - ک- ل - م - ن - پ - ق - ر - س - ش - ت - ڤ - و - خ (غ) - ی - ز

(b, c, ç, d, f, g, h, j ,k, l, m, n, p, q, r, s, ş, t, v, w, x, y, z)

حروف صدادار (مصوّت):

ئا - ئە - ئێ - ئـ - ئی - ئۆ - ئو - ئوو

(ا، ـه/ه، ێ، ئ، ئی، ۆ، و، وو)

(a, e, ê, i, î, o, u, û)

نکته: حروف صدادار وقتی تنها و یا در ابتدای واژه قرار گیرند، قبل از آنها « ئـ » قرار می‌گیرد.

حروف صدادار کوتاه:

(ئه‌ - ئ - ئو) (e - i - u)

سه‌ر - بن - کورد

حروف صدادار بلند:

(ئا - ئێ - ئی - ئۆ - ئوو) (a - ê - î - o - û)

ئاڤ - سێڤ - زیڤ - دۆست - کوور

حروف دوصدایی:

پ، چ، ت، ک

(P.p, Ç.ç, T.t, K.k)

مثال:

پار (سهم)، پار (پارسال)، کار (کار و تلاش)، کار (بزغاله)...

حروف نیم‌صدا:

Hh. Ww. Yy (ھ، و، ی)

حروف هم‌صدا (مرکب): Xw (خو)

مانند: خوەنگ Xweng (خواهر)

توجه: بعضاً دیده می‌شود در الفبای آرامی معادل حرف «I.i» در الفبای لاتینی را از آنجا که نوشته نمی‌شود، جزء حروف الفبا و در دسته‎ی حروف صدادار دسته‌بندی نمی‌کنند و حرف «ئـ» را که قبل از حروف صدادار در ابتدای واژه قرار می‌گیرد، همانند حروف الفبای کُردی میانی (سورانی) را به عنوان حرفی مستقل و جزء حروف بی‌صدا در نظر می‌گیرند.

همچنین گاهی حرف «غ» نیز به عنوان حرفی مستقل و جزء حروف الفبا در نظر گرفته می‌شود. از این رو طبق این تقسیم‌بندی حروف این الفبا برای کُرمانجی را 32 حرف، شامل 7 مصوت (ئا / ئە / ئێ / ئی / ئۆ / ئو / ئوو ) و 25 صامت می‌دانند. از این رو طبق این دسته‌بندی حروف بی‌صدا و صدادار به ترتیب زیر است:

حروف بی‌صدا (طبق این دسته‌بندی):

ئـ (ئ) - ب - ج - چ - د - ف - گ - ھ - ژ - ک - ل - م - ن - پ - ق - ر - س - ش - ت - ڤ - و - خ - غ - ی - ز

حروف صدادار (طبق این دسته‌بندی):

ئا - ئە - ئێ - ئی - ئۆ - ئو - ئوو

(ا، ـه/ه، ێ، ئی، ۆ، و، وو)

??اما؛ مهم‌تر از موضوع تفاوت‌های جزئی در دسته‌بندی حروف که بعضاً در دیگر شاخه‌های کُردی نیز دیده می‌شود، دانستن شیوه‌ی کاربرد حروف مختلف است، که در هر صورت یکی است و لازم است آن را فرا بگیریم.

??در مباحث پیش رو همگام با کتاب ?#رێنڤیس_و_رێزمان (آموزش رسم‌الخط و دستورزبان کُردی کُرمانجی) و سایر مطالب جنبی به صورت مفصل و با مثال‌ها و توضیحات بیشتر به این موضوعات خواهیم پرداخت.

توجه: این اولین مطلب من در ویرگول است و برگرفته از کانال تلگرامی زیر که در آن رسم‌الخط و دستورزبان کُرمانجی را آموزش می‌دهم.

«رێنڤیس و رێزمان»

@Renivis_U_Reziman

آدرس کانال:

https://t.me/Renivis_U_Reziman