مهربانی (Dilovanî)؛ فایل صوتی کُرمانجی
ترجمه و صدا: برات قوی‌اندام
برای دسترسی به صورت و ویدیو لینک‌های زیر را دنبال نمایید.
Deng & Wergêr: Berat Qewîendam
??
دلۆڤانی؛ تایبه‌تمه‌ندیا کو ئارامی و ته‌باتێ دئافرینه
قه‌نجیا بێداوی د سرووشتا هه‌می مرۆڤان دا هه‌یه. ژ به‌ر ڤێ یه‌کێ یه کو مه‌زنان گۆتیه؛ تێکه‌ڤن ناڤ که‌وشه‌نا دلێ خوه و خوه ژ چاڤکانیا قه‌نجی و دلۆڤانیێ یا دلێ خوه تێراڤ بکن. ل تو جهه‌کی دن و ل با تو که‌سی ل دلۆڤانیێ نه‌گه‌رن.
جیگه‌ها قه‌نجی و دلۆڤانیێ دلێ مرۆڤ ب خوه یه. مرۆڤ ب خوه خوه‌دیێ ڤێ گه‌وهه‌را پاک و گرانبها یه. دلۆڤانی تایبه‌تمه‌ندیه‌که که‌سانه یه کو هه‌ر که‌سه‌ک دکاره شانازیێ ب هه‌بوونا وێ بکه. ئه‌ڤ قه‌نجی و دلۆڤانی یه کو ئالیکاریا مه دکه دا کو ئه‌م مرۆڤێن دن ناس بکن و تێگهیشتنه‌که باشتر ژ خوه و هه‌ستا یه‌کبوونا ب بوونایه‌تیێ ڕا ب ده‌ست بینن.
دلۆڤانی قانوونه‌که زێرین و به‌شه‌کا جودانه‌بوویی ژ ته‌ڤاهیا قانوونێن ژیانێ یه. قانوون و ڕێزکێن هه‌می دینێن خوه‌دایی ل سه‌ر بنگه‌ها دلۆڤانی و قه‌نجیێ هاتنه دارێشتن. دلۆڤانی د هه‌می باوه‌ریان دا وه‌ک جووره‌یه‌کا نرخێ، هۆکارا به‌رزبوونا ڕهێ مرۆڤ و نێمه‌ته‌ک ژبۆ دانینا په‌یوه‌ندیێ ب مرۆڤێن دن ڕا و فه‌همکرنا وان هاتیه زانین.
هه‌ما ئه‌ڤ هۆکاره کو مه هان دده ئالیکاریا مرۆڤێن دن بکن. پڕی وه‌ختان که‌شفکرن و ده‌رخستنا ڤێ گه‌نجا هوندرین ژ کووراهیا لهه‌ڤئالیایی و هه‌زاڕێیا هوندرێ هن مرۆڤان کاره‌کی ئه‌وقاس هێسان نینه. دبه کو د گه‌رمه‌گه‌رما ژیانا پڕئالی و مژوول ئا ڕۆژا ئیرۆ، ترافیکا کۆلانێن باژێر، ڕێزێن درێژ ئێن نانپێژی ئان به‌نزینخانه‌ریێ دا و ژ به‌ر له‌زووبه‌زی و هندکبوونا ده‌مێ، هه‌تا ببیرخستنا په‌یڤا قه‌نجی و دلۆڤانیێ ژی ژبۆ گه‌له‌کێن مه دژوار به، لێ ب به‌رچاڤگرتنا هن خالێن ساده ئه‌م دکارن تێ بگهێژن کو ڕاستیا دلۆڤانیێ چ یه و ئه‌م چاوا دکارن هونه‌را قه‌نجیکرنێ د کێلی ب کێلیێن ژیانا خوه یا ڕۆژانه دا ب کار بینن.
هه‌ستا په‌ژراندنێ، تینا ئاگرێ هوبێ و ئه‌شق و ئه‌ڤینا ل دیارده‌یێن بوونایه‌تیێ گوڕتر و زێده‌تر دکه. هه‌ستا په‌ژراندنێ پێشمه‌رجا خورتکرن و په‌روه‌رده‌کرنا دلۆڤانیێ د ژیانا هه‌ر مرۆڤه‌کی دا یه. هه‌ستا په‌ژراندنێ ئه‌ڤه کو مرۆڤ بخوازه هه‌ر تشته‌کی ب هه‌مان ئاوایی کو هه‌یه، ببینه و بپه‌ژرینه.
ب ڤێ نێرینێ ئه‌م دکارن د هه‌ر ڕه‌وشه‌کێ دا ڕه‌فتاره‌که دوروست بگرن به‌ر خوه. هه‌که ئه‌م ڕامین و هزرینا ب ڤێ شێوازێ ته‌مرین بکن، پشتی ده‌مه‌کێ ئه‌مێ ئاسته‌که هه‌ستا په‌ژراندنێ ب ده‌ست بینن کو د هه‌ر کێلیه‌کێ دا، هه‌ر تشتێ کو دقه‌ومه و ڕوودده، بپه‌ژرینن.
که‌سێ کو ب ته‌ناهی و ئارامیه‌که خورت، گاڤ و کێلیێن ژیانێ دهه‌وینه و دپه‌ژرینه، د ڕاستیێ دا ده‌ست ئاڤێتیه گه‌نجینه‌یا بێداوی یا دلۆڤانیا هوندرێ خوه و ب نێرینه‌که بەرفرەھ ل کێلیێن ژیانا خوه دنێره. هه‌ر چقاس ئه‌م ژ ڕاستیا هوندرێ خوه دوورتر ببن، ئه‌مێ ل هه‌مبه‌ری کێشه و پرسگرێکێن ژیانێ زێده‌تر تووشی کۆڤان و ئاسته‌نگیێ ببن و کانیا قه‌نجی و دلۆڤانیا مه دێ زێده‌تر بمچقه.
د جیهانا ئیرۆیی دا کو مرۆڤ هه‌ری زێده بالا خوه دده سه‌ر په‌یوه‌ندیێن ده‌رڤه‌یی، گه‌فا قوتبوونا په‌یوه‌ندیا ب گه‌نجینه‌یا هوندرین ئا مرۆڤی هه‌ر کێلیه‌کێ ل پێشبه‌ری وی یه. هه‌ر مرۆڤه‌ک پشکه‌ک ژ په‌یکه‌ره‌که گشتی یه کو وه‌ک بوونایه‌تی (Existence) تێ ناسکرن.
ئه‌م وها دفکرن کو هه‌بوون، ڕامان و هه‌ستێن مه جودا ژ که‌سێن دنه. لێ ئه‌ڤ جووره‌که وه‌هم و فه‌هما نه‌دوروسته. وه‌هما کو مه د زیندانه‌که ژ هه‌بوونا مه بخوه دا کو دیوارێن وێ ژ هێڤی و هه‌وه‌سێن که‌سانه و هه‌زکرنا ژ ته‌نێ چه‌ند که‌سێن ده‌ردۆرا مه پێک هاتنه، هه‌بس دکه. ئه‌رکا مه ئه‌ڤه کو ئه‌م خوه ژ ڤێ زیندانێ ڕزگار بکن و خه‌له‌کا مێهره‌بانی و قه‌نجیکرنێ به‌رفره‌هتر بکن دا کو هه‌می هێمان و بوونه‌وه‌رێن جیهانێ بگره به‌ر خوه.
ده‌ما کو ئه‌م فێر ببن کو د هه‌ر ڕه‌وشه‌کێ دا گرێدایی ب ڕاستیا هه‌بوونا خوه بن، دێ ڕه‌نگ و بێهنا هه‌می لڤ و ته‌ڤگه‌رێن مه ڤه‌گوهه‌ره هوب و دلۆڤانیێ. بوونایه‌تی تشته‌کی ده‌رڤه‌یی هه‌بوونا مه نینه. ئه‌م به‌شه‌کا ئستیسنا ژ ڤێ جیهانا ئه‌زامه‌تن. ده‌ما کو ئه‌م ڤێ دیمه‌نا مه‌زنتر دبینن، وه‌کی کو جارا یه‌که‌م به ئه‌م چاڤێ خوه ل سه‌ر بوونایه‌تیێ ڤه‌دکن. ژ به‌ر کو هه‌تا کورته‌ئاوره‌ک ل سه‌ر ڤێ دیمه‌نا مه‌زنتر دێ چاڤێن مه ل سه‌ر جیهانێ و هه‌ر تشتێ تێ دا ڤه‌که. وی چاخی ئه‌مێ دژواری و زه‌همه‌تیێن که‌سێن دن ژی ببینن و ئه‌ڤ تێگهیشتن و ئیدراک، سه‌رچاڤیا بێراوه‌ستان ئا قه‌نجیا ل که‌سێن دنه.
ب تێگهیشتنا ڤێ ڕاستیێ یه کو ئه‌م دکارن ل شوونا سه‌رساریا ل هه‌مبه‌ری که‌سێن دن، ب ڕهه‌تی قه‌نجیێ ل وان بکن. ئه‌ڤ نێرین دێ مه ده‌رباسی که‌وشه‌نا یه‌کبوونێ بکه و هه‌بوونا مه دێ لێڤالێڤ ژ هه‌ستا خوه‌ش ئا هه‌ڤاهه‌نگیا دگه‌ل کاییناتێ ببه. ئه‌ڤ هه‌ستا یه‌کبوونێ دێ ببه سه‌به‌ب کو دلۆڤانیا مه نه ته‌نێ مه ب خوه، به‌لکی جیهانا کو ئه‌م به‌شه‌کا وێ نه ژی، بگره به‌ر خوه.
سه‌رێ ئاخر؛ دلۆڤانی مه دگهینه نوقته‌یه‌کێ کو ئه‌م خوه و جیهانا هاویردۆرا خوه ناس بکن. دلۆڤانی هێزه‌که کو تێگهیشتنا نه‌دوروست ئا مرۆڤی یا سه‌ر بنگه‌ها جودابوونا خوه ژ هێمانێن دن ئێن بوونایه‌تیێ تینه سه‌ر ڕیا ڕاست.
ئەگەر دخوازی که‌سێن دن شا بکی، دلۆڤان به. ئەگەر دخوازی شا و کێفخوه‌ش بژی، دلۆڤان به. تو یێ ته‌قه‌ز بگهێژی ته‌بات و ئارامیه‌که بێمیناک.
وه‌رگێر: به‌رات قه‌وی‌ئه‌ندام
Dilovanî; Taybetmendiya ku aramî û tebatê diafirîne
Qenciya bêdawî di sirûşta hemî mirovan da heye. Ji ber vê yekê ku mezinan gotiye; têkevin nav kewşena dilê xwe û xwe ji çavkaniya qencî û dilovaniyê ya dilê xwe têrav bikin. Li tu cihekî din û li ba tu kesî li dilovaniyê negerin.
Cîgeha qencî û dilovaniyê dilê mirov bi xwe ye. Mirov bi xwe xwediyê vê gewhera pak û giranbiha ye. Dilovanî taybetmendiyeke kesane ye ku her kesek dikare şanaziyê bi hebûna wê bike.
Ev qencî û dilovanî ye ku alîkariya me dike da ku em mirovên din nas bikin û têgihîştineke baştir ji xwe û hesta yekbûna bi bûnayetiyê ra bi dest bînin.
Dilovanî qanûneke zêrîn û beşeka cudanebûyî ji tevahiya qanûnên jiyanê ye. Qanûn û rêzikên hemî dînên xwedayî li ser bingeha dilovanî û qenciyê hatine darêştin. Dilovanî di hemî baweriyan da wek cûreyeka nirxê, hokara berzbûna rihê mirov û nêmetek jibo danîna peywendiyê bi mirovên din ra û fehmkirina wan hatiye zanîn.
Hema ev hokar e ku me han dide alîkariya mirovên din bikin. Pirrî wextan keşfkirin û derxistina vê genca hundirîn ji kûrahiya lihevalyayî û hezarrêya hundirê hin mirovan karekî ewqas hêsan nîne. Dibe ku di germegerma jiyana pirralî û mijûl a roja îro, di trafîka kolanên bajêr, di rêzên dirêj ên nanpêjî an benzînxaneryê da û ji ber lezûbezî û hindikbûna demê, heta bibîrxistina peyva qencî û dilovaniyê jî jibo gelekên me dijwar be, lê bi berçavgirtina hin xalên sade em dikarin tê bigihêjin ku rastiya dilovaniyê çi ye û em çawa dikarin hunera qencîkirinê di kêlî bi kêliyên jiyana xwe ya rojane da bi kar bînin.
Hesta pejirandinê, tîna agirê hubê û eşq û evîna li diyardeyên bûnayetiyê zêdetir dike. Hesta pejirandinê pêşmerca xurtkirin û perwerdekirina dilovaniyê di jiyana her mirovekî da ye. Hesta pejirandinê ev e ku mirov bixwaze her tiştekî bi heman awayî ku heye, bibîne û bipejirîne.
Bi vê nêrînê em dikarin di her rewşekê da reftareke durust bigirin ber xwe. Heke em ramîn û hizirîna bi vê şêwazê temrîn bikin, piştî demekê em ê asteke hesta pejirandinê bi dest bînin ku di her kêliyekê da, her tiştê ku diqewime û rûdide, bipejirînin.
Kesê ku bi tenahî û aramiyeke xurt, gav û kêliyên jiyanê dihewîne û dipejirîne, di rastiyê da dest avêtiye gencîneya bêdawî ya dilovaniya hundirê xwe û bi nêrîneke berfireh li kêliyên jiyana xwe dinêre. Her çiqas em ji rastiya hundirê xwe dûrtir bibin, em ê li hemberî kêşe û pirsgirêkên jiyanê zêdetir tûşî kovan û astengiyê bibin û kaniya qencî û dilovaniya me dê zêdetir bimiçiqe.
Di cîhana îroyî da ku mirov herî zêde bala xwe dide ser peywendiyên derveyî, gefa qutbûna peywendiya bi gencîneya hundirîn a mirovî her kêliyekê li pêşberî wî ye. Her mirovek pişkek ji peykereke giştî ye ku wek bûnayetî (Existence) tê zanîn.
Em wiha difikirin ku hebûn, raman û hestên me cuda ji kesên din e. Ev cûreke wehma dîtina haydarane ye. Ev wehm me di zîndaneke ji hebûna me bixwe da ku dîwarên wê ji hêvî û hewesên kesane û hezkirina ji tenê çend kesên derdora me pêk hatiye, hebs dike. Erka me ev e ku em xwe ji vê zîndanê rizgar bikin û xeleka qencîkirinê berfirehtir bikin da ku hemî hêman û bûnewerên cîhanê bigire ber xwe.
Dema ku em fêr bibin ku di her rewşekê da girêdayî bi rastiya hebûna xwe bin, dê reng û bêhna hemî liv û tevgerên me veguhere hub û dilovaniyê. Bûnayetî tiştekî derveyî hebûna me nîne.
Em beşeka istîsna ji vê cîhana ezamet in. Dema ku em vê dîmena mezintir dibînin, wekî ku cara yekem be em çavê xwe li ser bûnayetiyê vedikin. Ji ber ku heta kurteawirek li ser vê dîmena mezintir dê çavên me li ser cîhanê û her tiştê tê da veke. Wî çaxî em ê dijwarî û zehmetiyên kesên din jî bibînin û ev têgihîştin û îdrak, serçaviya bêrawestan a qenciya li kesên din e.
Bi têgihîştina vê rastiyê ye ku em dikarin li şûna sersariya li hemberî kesên din, bi rihetî qenciyê li wan bikin. Ev nêrîn dê me derbasî kewşena yekbûnê bike û hebûna me dê lêvalêv ji hesta xweş a hevahengiya digel kayînatê bibe. Ev hesta yekbûnê dê bibe sebeb ku dilovaniya me ne tenê me bi xwe, belkî cîhana ku em beşeka wê ne jî, bigire ber xwe.
Û serê axir; Dilovanî me digihîne nuqteyekê ku em xwe û cîhana hawîrdora xwe nas bikin. Dilovanî hêzek e ku têgihîştina nedurust a mirovî ya ser bingeha cudabûna xwe ji hêmanên din ên bûnayetiyê tîne ser riya rast. Heke dixwazî kesên din şa bikî, dilovan be. Heke dixwazî şa û kêfxweş bî, dilovan be. Tu yê bigihêjî tebat û aramiyeke bêhempa.
Wergêr û amadekirin:
*Berat Qewîendam
