کابل کنترل یا کابل فرمان، یک کابل چند رشته‌ای با سطح مقطع پایین است که با خصوصیات ساختاری و درجه انعطاف پذیری و محافظت متفاوت، به منظور مواجه با فشارهای مکانیکی سبک، متوسط یا زیاد طراحی می‌شود. کابل کنترل می‌تواند در برابر تداخل الکتریکی، مواد سوزاننده و روغن‌ها، متناسب با میزان مقاومتی که برای آن تعریف شده در محیط‌های صنعتی نیازمند به ولتاژ، قدرت و جریان کم تاب‌آوری نماید.
هر کدام از رشته‌های این کابل می‌توانند وظیفه انتقال سیگنال‌های دیجیتال و آنالوگ، اندازه‌گیری در مدارات کنترل، ارسال فرامین به تجهیزات صنعتی و... را بر عهده بگیرند.
کابل فرمان (Control Cable) به منظور ارسال سیگنال‌های فرمان و کنترل طراحی می‌شود، از این رو نیازی به سطح مقطع بالا و به طبع عبور جریان‌های شدید نداشته و فقط رسالت آن تبادل سیگنال‌های کنترلی است. بدین ترتیب انواع تولیدکننده کابل فرمان آنها را مدل‌های ساده، آرموردار، افشان، نیمه افشان، مفتولی، نسوز و تخت به صورت 2 تا 61 رشته و در سطح مقاطع پایین ساخته و روانه بازار می‌کنند.
استاندارد کابل کنترل شامل مواردی مانند IEC 60332، IEC 60228، IEC 60502-1 می‌شود تا ارسال سیگنال‌های فرمان کنترل، در محیط‌های صنعتی به بهترین شکل ممکن به انجام رسد. البته در برخی محیط‌ها به علت شرایط حاکم نیاز است تا کابل فرمان به یک لایه محافظتی بیشتر همانند شیلد مجهز شود تا قدرتی مضاعف پیدا نماید. در ادامه به توضیح مختصری در مورد کابل‌های فرمان شیلددار و بدون شیلد می‌پردازیم.
تولید کابل فرمان از نوع شیلددار به‌منظور متصل نمودن اجزای دستگاه‌ها مانند ماشین افزار و تجهیزات حمل و نقل مکانیکی، تابلوهای فرمان و فضاهای نیازمند به میدان مغناطیسی صورت می‌پذیرد. این کابل از مواد هادی چون مس آنیل شده، مس افشان، نیمه افشان و مفتولی و با یک روکش ضخیم بیرونی از جنس نوار پلی‌استر ساخته می‌شود.
تولیدکننده کابل کنترل، کابل‌های بدون شیلد را برای محیط‌هایی با دمایی بین 5+ تا 40+ درجه طراحی می‌کند. البته این کابل‌ها نیز پایداری خوبی داشته، از این رو با خیال آسوده می‌توان بر روی ضربه‌پذیری آنها حساب ویژه باز کرد. کابل‌کشی زیرزمینی، کابل‌کشی در آب، کاربرد در کارگاه‌های ساختمانی به منظور پیشگیری از اتصالی برق، پل‌های هوایی، معابر عمومی و... فضاهایی هستند که این کابل‌ها به‌خوبی حضور می‌یابند.
کابل فرمان به تنهایی در تجهیزات و خطوط تولید با تنش‌های مکانیکی متوسط کاربرد دارد، اما هنگامی که به یک لایه محافظ شیلد یا آرمور مجهز شود، فعالیت‌های گسترده‌تری را به علت ساختار منسجم ترش از آن شاهد هستیم.
از کاربردهای متنوع کابل فرمان به این موارد به صورت مختصر می‌توان اشاره نمود:
همچنین به دلیل ساختار منحصر به فرد و قدرتمند در انتقال سیگنال‌ها از این کابل‌ها در صنایعی چون نساجی به منظور راه‌اندازی دستگاه‌های موردنیاز در این حیطه، دستگاه‌های چاپ و رباتیک استفاده فراوان می‌شود.
موارد متعدد لحاظ شده در استاندارد کابل فرمان و قوانین موجود، به این ابزار اجازه می‌دهد، حتی بتوان در دستگاه‌های CNC، کابل فرمان جرثقیل و بالابر و صدها ابزار دیگر از آن استفاده نمود و بدین طریق بر کارایی تجهیزات الکتریکی افزود.
ساختار کابل کنترل بسته به اینکه ساده، شیلددار یا آرموردار باشد متفاوت است، اما به طور کلی تمامی کابل‌های کنترل از دو بخش عایق و هادی تشکیل می‌شوند که جنس هادی را اغلب به مس و روکش را به یک لایه پلی‌استر و نهایتاً PVC یا XLPE اختصاص می‌دهند. البته به صورت جزئی‌تر می‌توان ساختار این کابل‌ها را تعدادی رشته، عایق، پرکننده و روکش نهایی دانست که ساختمان کابل را تشکیل می‌دهند.
البته کابل شیلددار برای کامل شدن این ساختار و اطمینان از انتقال درست اطلاعات و سیگنال‌های کنترلی به یک لایه اضافی‌تر به نام شیلد مجهز است. ساختار کابل فرمان زره دار نیز که به حفاظ فولادی یا همان آرمور مجهز است، بی‌نظیر بوده و بدین ترتیب حفاظت فیزیکی و مکانیکی غیرقابل وصفی را از آن شاهد هستیم.
با توضیحاتی که تا اینجا ارائه دادیم، حتماً تا حدی به ویژگی‌های ارزنده کابل فرمان و مزایای آن برای صنایع مختلف پی برده‌اید. به علت ضرورتی که استفاده از این کابل‌ها برای برقراری امنیت محیط‌های کاری دارند، انواع برندهای تولید کننده کابل فرمان سعی نموده‌اند تا بهترین و مرغوب‌ترین مواد اولیه را در ساخت این ابزارها به کار برند تا خواص فیزیکی و مکانیکی آنها را ارتقا دهند. برخی از این ویژگی‌ها را در ادامه برمی‌شماریم.
تثبیت ولتاژ و برطرف نمودن نوسانات آن:
سالیانه صاحبان صنایع بزرگ ناچار بودند، به علت اتصالی و خرابی سیم‌کشی داخلی تجهیزات و ابزارهای انتقال نیرو، هزینه‌های گزافی بابت خرابی تجهیزات خود بدهند. حال آنکه با ورود انواع کابل کنترل، تغییر در ولتاژ و نوسانات جریان از بین رفته و بدین ترتیب سلامت دستگاه‌های الکتریکی تضمین‌شده است.
مقاومت بالا در برابر شرایط بد آب و هوایی:
مقاومت در برابر شرایط بد جوی باعث شده، بتوان بر تولید کابل فرمان برای فضاهای شهری حساب ویژه باز نمود و از آن به‌عنوان کابل هوایی توزیع برق یا کابل‌هایی که به منظور پنهان ماندن از دید عموم باید از داخل کانال‌های خاصی عبور کنند، استفاده کرد.
تأخیر انداختن شعله:
کابل‌های کنترل ساده را می‌توان به عنوان یکی از تجهیزات تأخیر انداز شعله خریداری نمود و حتی نمونه‌های آرموردار و شیلددار آن را برای فضاهای گرم به منظور ممانعت از آتش‌سوزی تهیه کرد که علاوه بر جلوگیری از افت ولتاژ به عنوان یک کابل نسوز کارایی خوبی دارند.
مقاوم در برابر اشعه ماورا بنفش:
یکی دیگر از ویژگی‌های شاخص کابل‌های فرمان مقاومت عالی آنها در برابر اشعه ماوراءبنفش است که از آنها عناصری بادوام ساخته است که علاوه بر این در برابر جانوران موذی و آسیب آنها نیز هیچ‌گونه نقصی نمی‌پذیرد.
نصب بر روی تیر برق‌های قدیمی:
نصب ساده کابل‌های کنترل، کار مهندسان اجرایی را راحت‌تر کرده، همچنین امکان قرارگیری این کابل‌ها بر روی تیر برق‌های قدیمی و عدم نیاز به تعویض و نوسازی، استفاده از این کابل‌ها را به‌منظور انتقال نیرو به صرفه نموده است.
