حدود ۲۹ سال پیش، برای اولین بار، خانم کیمبرلی کرنشاو از اصطلاح تقاطع[1] به‌عنوان توصیفی برای پدیده تبعیض مضاعف[2] علیه زنان اقلیت در جامعه آمریکا استفاده کرد، اقلیتی که مصداق اصلی‌اش در آن زمان، زنان سیاه‌پوست آفریقایی-آمریکایی در جنبش فمنیست آمریکا بودند.
بر اساس نظریه تقاطع، زنان اقلیت از ۳ جنبه جنسیت، نژاد و طبقه اجتماعی -که بعد‌ها محورهایی مانند تمایلات جنسی و ناتوانی‌های جسمی مختلف نیز به آن اضافه شد- مورد تبعیض قرار می‌گیرند و زنان اقلیت، در تقاطع این تبعیض‌ها قرار دارند.
این اصطلاح، تنها بر یکی از ابعاد محرومیت فردی در جوامع، مانند مرد نبودن، سفید نبودن، کارگر بودن یا دارای معلولیت بودن دلالت نمی‌کند؛ زیرا معتقد است در جنبش‌های رهایی‌بخش، با پرداختن به صرفاً یکی از این موضوعات، بررسی و مشکل‌گشایی بقیه‌ی لایه‌های در هم تنیده آن به فراموشی سپرده می‌شود.
حال آن‌که در جوامع امروز، تعداد افرادی که تنها تحت تاثیر یکی از این زمینه‌های محرومیت قرار دارند، بسیار کمتر از آن‌هایی است از که در تقاطع چندوجهی محرومیت زندگی می‌کنند و موقعیت اجتماعی‌شان تحت سلطه این عناوین تبعیض‌آمیز تعریف می‌شود.
در سال ۱۹۸۲ مقاله‌ای توسط هال، اسکات و اسمیت با مضمون وضعیت زنان اقلیت سیاه‌پوست و عمق نابرابری این زنان با جامعه آمریکا نوشته شد با عنوان «همه زنان سفید هستند، همه سیاهان مرد هستند، اما برخی شجاع هستند»، عبارتی که امروز می‌تواند نماد تمام زمینه‌های نابرابری و تبعیض‌های چندگانه باشد.
تبعیض مضاعف، بیانگر هم‌پوشانی و هم‌زمانی اهمیت نژاد، جنسیت و طبقه است که بررسی آن در همه جوامع برای یافتن علل فرودستی یک قشر و حل این مشکل الزامی است.
سال ۲۰۱۲ دولت انگلیس با رویکردی جدید تصمیم گرفت مستمری و مزایای مربوط به جامعه افراد دارای معلولیت را قطع کند و آن را در قالب بودجه‌ای برای دست یافتن به استقلال فردی هزینه کند. نتیجه جالب توجه بود؛ طبق آمار، این قانون که بر هر دو جامعه زنان و مردان دارای معلولیت اعمال شد، به زنان ضربه بیشتری وارد کرد.
در سال ۱۳۹۵ دبیر کل خانه کارگر ایران اعلام کرد نرخ بیکاری در زنان کارگر ۲ برابر شده است. قانون‌‌هایی همچون مرخصی زایمان، حق شیردهی، ایجاد شیرخوارگاه و مهدکودک در محل کار، که به نظر می‌آمد باعث بهبود شرایط زنان در محل کار شود، بیشتر از قبل موجب عدم به کارگیری زنان در مشاغل شد، به طوری که کارفرما برای رعایت نکردن این قوانین، قید استخدام زنان را از بیخ و بن می‌زند.
این در حالی است که آن دسته از زنانی هم که مشغول به کار هستند، بیشتر در کارگاه‌هایی با ظرفیتِ کارگر زیر ده نفر استخدام می‌شوند؛ کارگاه‌هایی که با این شرط، از رعایت قوانین کار مستثنی هستند. در نتیجه، این زنان از مزایای ابتدایی مثل بیمه درمانی، حقوق بازنشستگی، مرخصی سالانه و زایمان نیز محروم هستند.
برای حل مساله تبعیض در هر زمینه، باید بیش از پیش به موضوع تبعیض مضاعف پرداخت. خطر تصادف و آسیب برای یک فرد ایستاده در میانه چهارراهی متقاطع از چند خیابان، بسیار محتمل‌تر است تا فردی ایستاده در وسط خیابانی یک طرفه.
تیم تولید محتوای کاکتوس
عکس: سایت دانشگاه باث
[1] intersectionality
[2] Double Discrimination
