علی‌رغم تصویب کنوانسیون بین‌المللی حقوق افراد دارای معلولیت و توجه ویژه به برابری زنان و مردان، همچنان زنان دارای معلولیت در شرایط نابرابر شغلی، اجتماعی، تحصیلی و درمانی قرار دارند. برای برطرف کردن مشکلات این قشر و رسیدن به شرایط مطلوب جهت ارائه توانایی آن‌ها در جامعه‌ای برابر، پیشنهادهای کمیته مشورتی برابری میان زنان و مردانCDEG[i] را مورد بررسی قرار می‌دهیم که وظیفه دفاع، تحریک و ارائه مشورت به اتحادیه اروپا را برای ارتقای برابری بین زن و مرد بر عهده دارد.
این پیشنهادها بر دو محور اصلی راهکاری عمومی و راهکارهای فردی تعریف میشوند.
1. راهکارهای عمومی:
نظارت بر قوانین: در ابتدا باید شوراهایی برای نظارت بر قوانین تصویب شده و اجرای آن‌ها تشکیل شود؛ این شوراها موظف‌اند در بازه‌های زمانی مشخص بر عملکرد سازمان‌ها و نهادهای مختلف در اجرای قوانین حمایت از افراد دارای معلولیت نظارت کنند (برای مثال هر ۴سال یک‌بار)، پیشنهادهایی برای جبران کمبودها ارائه کنند و در صورت تذکر به سازمان‌ها و تخطی آن‌ها، دادگاه رسیدگی تشکیل دهند. زنان دارای معلولیت همانند دیگر افراد جامعه دارای حقوق زیستی و شهروندی هستند؛ در نتیجه باید به بعد برابری جنسیتی این زنان نیز توجه شود.
آگاهی‌بخشی: اجرای برنامه‌های اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی در تمام سطوح الزامی است؛ این اطلاع‌رسانی‌ها و آموزش‌ها باید عموم مردم را هدف قرار دهد. خود زنان و دختران دارای معلولیت، خانواده، دوستانشان و گروه‌های اجتماعی مانند پزشکان، پرستاران و دیگر اعضای کادر درمانی، معماران، پلیس‌ها، پرسنل مراکز آموزشی، مسوولین استخدام در شرکت‌ها و ارائه‌دهندگان خدمات اجتماعی و در آخر و مهم‌تر از همه، جامعه مدیران کسب‌وکارها و مسوولین سیاسی باید جزو مخاطبین این آگاهی‌بخشی قرار گیرند. این اطلاع‌رسانی باید توسط گروهی از خود زنان دارای معلولیت و با مشارکت آن‌ها صورت گیرد. نکته مهم در این اطلاع‌رسانی، توضیح درست و جامع درباره توانایی زنان دارای معلولیت و زندگی مستقل آن‌ها هم‌زمان با آموزش عموم مردم در مورد مشکلات این افراد است.
2. راهکارهای فردی:
تحصیلات و آموزش: در قدم اول، کلیه اساتید و کارکنان مراکز آموزشی باید برای چگونگی رفتار با زنان دارای معلولیت آموزش ببینند تا با رفتارها و روش‌های مناسب به این زنان آموزش دهند و از نتایج آموزش در راستای شکوفایی فردی، افزایش آگاهی و استقلال زنان دارای معلولیت، مطمئن شوند. موسسات آموزشی باید تمام امکانات و تسهیلات را برای دسترسی زنان دارای معلولیت به امکانات آموزشی و تحصیل آن‌ها فراهم کنند. این تسهیلات می‌تواند شامل اختصاص دادن بورسیه تحصیلی مخصوص این افراد، مناسب‌سازی ساختمان‌های این موسسات و اختصاص زمان بیشتر به این افراد برای انجام تکالیف و امتحانات باشد. همچنین این افراد ممکن است نسبت به یک فرد بدون معلولیت، به زمان بیشتری برای یادگیری احتیاج داشته باشند که نباید از آن‌ها دریغ شود و مهم‌تر از همه، باید به آموزش جنسی این افراد توجه ویژه شود.
اشتغال: مقامات دولتی ملزم به تلاش ویژه در جهت ارائه و معرفی توانایی زنان دارای معلولیت به شرکت‌ها و سازمان‌ها هستند تا به استخدام هرچه بیشتر این افراد کمک شود. باید توجه داشته باشیم از توانایی زنان در طیف گسترده‌‌ای از مشاغل استفاده شود، نه فقط در کارهای غیرتخصصی و کم‌درآمد. زنان دارای معلولیت نیازمند آموزش‌های لازم جهت پر کردن فرم‌های استخدامی، روند تقاضای کار و مهارت ارائه توانایی‌های‌شان هستند.
از طرفی، کارفرمایان باید برای این افراد تسهیلاتی تدارک ببینند. تسهیلاتی چون فراهم کردن شرایط کار در خانه، زمانِ کاری انعطاف‌پذیر یا اشتغال به صورت پاره‌وقت. همچنین این افراد به پشتیبانی در زمینه‌های مختلف مانند سرویس رفت و آمد به محل کار، محیطی برای نگهداری فرزندان‌شان و پشتیبانی‌های شخصی نیاز دارند.
خشونت: اعمال خشونت‌های خانگی و اجتماعی علیه این افراد، بسیار بیشتر از افراد عادی است. باید قوانینی طرح و تصویب شود تا در صورت بروز خشونت، فرد متجاوز به شدت مجازات شود. همچنین نظارت مستقیم توسط سازمان‌های حامی حقوق افراد دارای معلولیت بر موسسات اجرا کننده قوانین مربوطه الزامی است. در آخر، برگزاری کلاس‌های روان‌شناسی برای بهبود شرایط روحی این افراد، از ملزومات اجرایی برای جلوگیری از خشونت علیه زنان دارای معلولیت است.
برای بهبود شرایط زنان دارای معلولیت در ایران، تنها الگوبرداری و همسان‌سازی این برنامه‌ها و انطباق‌شان با قوانین ایرانی-اسلامی کافی نیست؛ بلکه نیاز به اقدامات موثر، پیوسته و مستمر در این زمینه است. این برنامه‌ها نه تنها در سطح جامعه، که باید در خانواده‌ها و محیط‌های فردی زنان دارای معلولیت هم اجرا و رعایت شود. به یاد داشته باشیم برطرف شدن نیازهای زنان دارای معلولیت، قدمی بزرگ در حذف تبعیض‌های اجتماعی علیه دو گروه افراد دارای معلولیت و زنان است.
[i] The Steering Committee for Equality between Women and Men
توضیح عکس: رویداد شکفتن بر سنگ در تاریخ 13 مرداد 1398 با مشارکت اداره کل سلامت شهرداری تهران و کاکتوس برگزار شد. این رویداد نخستین نشست از سلسله جلسات بررسی تبعیض مضاعف بود که به بررسی و آسیب‌شناسی وضعیت زنان دارای معلولیت پرداخت.
از سمت راست: مهرنوش طلعت مترجم زبان اشاره، وحید حجه‌فروش مدیرعامل کاکتوس و سرکاکتوس‌بان (مدیریت پنل)، پرستو ولدخان مسوول بخش نابینایان کتابخانه حسینیه ارشاد، مهناز صوفی نویسنده رمان عشق آهنی و محبوبه حلاجیان حامی حقوق ناشنوایان (اعضای پنل)
تیم تولید محتوای کاکتوس
