در زمان های مختلف پول های مختلفی وجود داشته و به وجود آمده اند. همچنین برخی پول ها نیز منسوخ شده و از بین رفته اند اما چیزی که مهم است سابقه طولانی پول و ارز در زندگی انسان است به طوری که امروزه جزء اصلی زندگی انسان به شمار می رود. در تاریخ ایران نیز انواع مختلفی از پول ها و سکه ها وجود داشته که نام در تاریخ آمده است.
از گذشته پول نقش مهمی در زندگی انسان داشته و در هر زمان از زندگی بشر نوعی پول وجود داشته که از آن برای معاملات استفاده می شده است. در اینجا می خواهیم نگاهی کوتاه بر تاریخچه پول در ایران بی اندازیم و انواع پول های ایرانی را نام ببریم.
از جمله نخستین پولهای تاریخی در ایران که توسط حکومت ها ایجاد شده دریک است. تاریخچه دریک به حکومت هخامنشیان باز می گردد و در آن زمان بسیار مورد استفاده قرار می گرفته است. دریک به سکه های طلا در زمان هخامنشیان گفته می شد که روی آن نقش یک کماندار حکاکی شده بود.
شاید این نام را زیاد شنیده باشید اما معنای پشیز را نمی دانستید. در زبان عامیانه پشیز را چیز بی ارزش می پندارند در حالی که در زمانهای گذشته نوعی پول در ایران بوده است. در حکومت ساسانیان سکه هایی مسی و برنزی ضرب می شد که به آن پشیز می گفتند و به عنوان پول از آن استفاده می کردند که ارزش آن تقریبا برابر پاپسی و یا فلوس بوده است. البته نام های دیگری مانند فلس، قاز، پاپسی و یا پول سیاه نیز برای پشیز به کار می رفته که در زمان خود رایج بوده است.
دینار را که همه میشناسیم و در حال حاضر نیز واحد پول کشورهای بسیاری می باشد. دینار در قدیم سه نوعی سکه از جنس طلا گفته می شد که در زمان ساسانیان از آن برای تشریفات استفاده می شد. البته گفته می شود در ابتدا نام آن دنار بوده که امروزه در زبان عربی وارد شده و به دینار تبدیل شده است.
واحد پول حکومت غزنویان به فرماندهی سلطان محمود غزنوی که به نظر می رسد نام محمودی نیز برگرفته از نام سلطان محمود بوده است. در زمان حکومت غزنویان از محمودی به عنوان پول استفاده می شده و با این پول مبادلات صورت می گرفت.
با حمله مقول ها به ایران و در دست گرفتن حکومت پول رسمی کشور چاو شد. چاو اولین اسکناس کاغذی در ایران بود که در حکومت موقول ها تولید شد.
گفته می شود صنار مخفف صد دینار است که به با تکرار زیاد به این صورت در آمده است. سکه های مسی که ارزش آنها برابر صد دینار بود و در زمان صفویان از آن به عنوان پول استفاده می شد.
همچون محمودی، عباسی نیز نوعی سکه در زمان حکومت صفویان بوده که از نام شاه عباس صفوی برگرفته شده است. سکه هایی از جنس نقره و مس که به عنوان پول از آنها استفاده می شد. ارزش آنها زیاد نبود و در مقابل به سکه های طلا در آن زمان اشرافی گفته می شد.
در حکومت افشاریان یعنی نادر شاه افشار به پول های رایج در آن زمان نادری می گفتند و با آن معاملات خود را انجام می دادند.
در اصطلاع عامیانه به پول های کم ارزش و پول خرد گفته می شد که ارزش آن برابر پشیز بوده است و به عنوان پول از آن استفاده می کردند.
در حکومت قاجار نوعی واحد شمارش پول بوده که در گذشته ارزش آن برابر پنجاه دینا بوده است. سکه های شاهی از نوع طلا نیز بوده است که ارزش آن برابر دو ریال در آن زمان بوده است.
قطعا نام قران را زیاد شنیده اید. واحد پول در زمان حکومت قاجار قران بوده است. به نظر می رسد قران برگرفته از سلطان صاحب قران لقب شاهان بوده است. ارزش هر قران برابر هزار دینار بوده است.
تومان یا در زبان عامیانه تومن واحد شمارش پول در زمان قاجار بوده است. هر تومان برابر ده ریال است. امروزه نیز از تومان به عنوان واحد شمارش پول البته به صورت غیر رسمی استفاده می شود. کلمه تومان به معنی ده هزار است. در زمان امپراتوری مغول ها کسی را که ده هزار سرباز داشت امیرتومان می گفتند.
واحد پولی ایران از زمان پهلوی که ارزش آن یک دهم تومان است و در واقع ارزش کمی است. در زمان حاضر نیز واحد پول رسمی کشور است اما در عوام از تومان استفاده می شود. در معاملات بین المللی از علامت IRR برای نمایش ریال ایران استفاده می کنند.
بسیار جالب است که در طول حکومت های سرکار آمده در ایران انواع پول ها و سکه های مختلفی به وجود آمده و از آن استفاده شده که هر یک پس از مدتی از بین رفته اند و جای خود را به پول دیگری داده اند.
منبع: کافه ارز
