آیا ارزیابی فنی هنگام سرمایه‌گذاری بی فایده است؟! (بخش اول)

وقتی می‌خواستم نوشتن این پست را شروع کنم در انتخاب عنوان دچار مشکل شدم. آیا اصطلاح ارزیابی فنی انتخاب درستی است؟ آیا ترجمه درستی از اصطلاح Technical due diligence process است؟ با گوگل کردن یافتم که due diligence در فارسی به شکل های مختلفی ترجمه شده است: ارزشیابی، راستی آزمایی، ارزیابی بایسته‌ها!، ارزیابی صلاحیت، ارزش‌گذاری. من کلمه ارزیابی را که ساده‌تر است انتخاب کردم. پس منظور از ارزیابی در این متن و متن‌های مرتبط بعدی همان due diligence است.

در تجربه کاریم چندین بار در جریان سرمایه‌گذاری در یک شرکت یا ارزیابی استارت‌آپ‌ها قرار گرفتم. در روال ارزیابی آن شرکت یا استارت‌آپ، جای خالی ارزیابی فنی احساس می‌شد. اگر تلاش‌هایی هم برای ارزیابی فنی صورت می‌گرفت به صورت ناقص و خام انجام می‌شد. تصمیم گرفتم که دقیق‌تر درباره این موضوع مطالعه و بررسی کنم. در این پست و پست‌های بعدی نتیجه را به اشتراک می‌گذارم.

در این پست‌ها، ابتدا درباره این که اصلا ارزیابی فنی چیست می‌نویسم. سپس به این می‌پردازم که آیا این کار لازم است یا فقط زمان‌بر و بی فایده است. به خصوص که این حقیقت را می‌دانیم که فقط ۵٪ از استارت‌آپ‌ها به علت مسائل فنی شکست می‌خورند و علت اصلی شکست آن‌ها چیز دیگری بوده است! در نهایت در مورد این‌که چگونه انجام می‌شود صحبت خواهم کرد.

ارزیابی فنی چیست؟

قبل از اینکه به توضیح ارزیابی فنی بپردازم لازم است به توضیح خیلی مختصر ارزیابی یک شرکت اشاره کنم. ممکن است شما عضوی از یک شرکت سرمایه‌گذاری خصوصی باشید که کار اصلی شما سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها (استارت آپ‌ها) است و یا عضوی از شرکتی باشید به دلایل مختلف تصمیم گرفته است که شرکت دیگری را به تملک خود درآورد. این دلایل می‌تواند تکمیل زنجیره ارزش، دستیابی به تکنولوژی، دستیابی به چابکی و سرعت و ... باشد. در جریان تملک یک شرکت، فرآیند ارزیابی انجام می‌شود.

براساس هدف تملک، اندازه و سن شرکت مورد بررسی و میزان سرمایه لازم فرآیند ارزیابی مراحل متفاوتی را طی می‌کند. اینکه این فرآیند چه مراحلی دارد در این بحث نمی‌گنجد ولی به عنوان نمونه می‌توانید به مقاله Forbes که ۲۰ فعالیت اصلی فرآیند ارزیابی را خلاصه کرده است مراجعه کنید.

(از این پس برای راحتی از اصطلاح کلی سرمایه‌گذار و به جای استارت‌آپ یا هر نوع شرکت مورد بررسی، تیم فنی در این متن استفاده می‌شود!)

یکی از فعالیت‌های اصلی در فرآیند ارزیابی، ارزیابی فنی است که در واقع راهی است برای اینکه سرمایه‌گذار دریابد آیا یک تیم فنی مهارت‌ها و قابلیت‌های لازم را برای ساختن یک محصول با کیفیت دارد یا نه و با هدف کاهش ریسک شکست انجام می‌شود.

در این فرآیند سرمایه‌گذار متوجه می‌شود که:

• آیا ادعاهای تیم در حوزه فنی و تکنولوژی درست است؟
• آیا تیم از لحاظ فنی قابل اعتماد و شایسته است؟
• آیا سازمان قابلیت اجرا و پیاده‌سازی نقشه راه محصول را دارد؟
• نقاط قوت و ضعف و ریسک‌های شرکت را از دیدگاه فنی و تکنولوژی چه هستند؟

در بخش بعد خواهیم دید که آیا ارزیابی فنی لازم است یا نه؟!