مدیریت موجودی در زنجیره تأمین از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که تأثیر زیادی بر سطح خدمت به مشتری و هزینه‌های زنجیره می‌گذارد؛ بعلاوه مدیریت موجودی در زنجیره تأمین‌های بزرگ و پیچیده مشکل است. بنابراین مباحث مربوط به زنجیره مانند مدیریت، شناخت انواع موجودی و پیش‌بینی برای استفاده بهینه از آن ضروری است.
به طور کلی در یک زنجیره تأمین موجودی شامل سه دسته‌ی موجودی مواد خام، موجودی در حال پردازش و موجودی محصول نهایی است که همه‌ی موارد از این دسته‌ها باید به نحو مناسب کنترل و مدیریت شوند چرا که وجود موجودی اظافی باعث ایجاد هزینه‌های اضافی و در نتیجه ضرر خواهد بود که در کارهای لجستیکی هم وقفه جبران‌ناپذیری را ایجاد می‌کند.
چهار دلیل عمده برای وجود موجودی در زنجیره تأمین می‌توان نام برد که هر کدام از آن‌ها منجر به وجود نوعی از موجودی در زنجیره تأمین می‌شود.
هرچه مواد به انتهای زنجیره نزدیک می‌شوند ارزش آن‌ها بیشتر شده چرا که مواد با پشت سر گذاشتن مراحل مختلف در زنجیره ارزش‌ها در بخش‌‍‌ها در بخش‌های مختلف را به خود جذب می‌کنند به همین دلیل موجودی در سطوح پایینی دارای ارزش کمتری نسبت به موجودی‌های نهایی است.
برنامه‌ریزی برای انواع موجودی مورد توجه است چرا که کمبود هر نوع موجب وقفه در تولید شده که هزینه‌های زیادی را به زنجیره تحمیل می‌کند.
در ادامه انواع موجودی نام برده را به همراه ویژگی‌های آن‌ها توضیح خواهیم داد.
همانطور که گفته شد دلیل ایجاد این نوع موجودی استفاده از مزیت اقتصاد به مقیاس است به این علت که خرید‌ها و انباشته‌های بزرگ به اعضای زنجیره این اجازه را می‌دهد تا توسط این مزیت از هزینه‌های کمتری بهره‌مند شوند.
وجود هزینه‌های ثابت مربوط به سفارش‌دهی و حمل و نقل، تخفیف‌های مقداری در قیمت‌گذاری محصول، تخفیف‌های کوتاه مدت یا تبلیغات تجاری همه‌ی اعضای زنجیره را تشویق می‌کنند تا از این مزیت بهره‌مند شوند.
این نوع موجودی در متوسط موجودی است که به علت تولید انباشته یک عضو از زنجیره حاصل می‌شود تا هزینه‌های کل موجودی حداقل شود.
با روش‌های حمل و نقل و ویژگی آن‌ها آشنا شوید.
این نوع موجودی برای برآورده کردن تقاضای مازاد بر مقدار پیش‌بینی شده است تا در صورت درخواست عرضه شده و شرکت را با هزینه‌های اعتماد و سود از دست رفته مواجه نکند. موجودی اطمینان متوسط موجودی باقی مانده در انبار هنگام ورود سفارش است.
نگهداری این نوع موجودی در انبار میزان دسترسی به محصول را افزایش داده که در نهایت منجر به افزایش فروش و سود می‌شود، از طرفی هزینه‌های نگهداری را به شرکت تحمیل می‌کند؛ لذا این مسئله در صنایع با فناوری بالا بسیار مهم است زیرا دوره عمر محصول کمتر و تقاضای آن متغیر و غیر قابل اعتماد می‌باشد که این نوع موجودی می‌تواند سپری در برابر این نوع تقاضا باشد.
تعیین سطح مناسب موجودی اطمینان با در نظر گرفتن دو فاکتور عدم قطعیت تقاضا یا عرضه و سطح مطلوب دسترسی به محصول، نه‌تنها زنجیره را با خسارت مواجه نمی بلکه سودآوری شرکت را افزایش می‌دهد.
این نوع موجودی به دلیل فصلی بودن تولید یا تقاضا نگهداری می‌شود. در تولیدات فصلی می‌توان به تولید مرکبات در فصول آخر سال و تولید محصولات دریایی مانند میگو که نه‌تنها در محدوده‌ی خاصی از سال به بهره‌برداری می‌رسند اشاره کرد.
از جمله تقاضای فصلی برای محصوات هم می‌توان تقاضا برای کتاب‌های درسی در ماه مهر، نگهداری ماهی‌هایی که برای نوروز استفاده می‌شوند و نگهداری وسایل گرمایشی و سرمایشی برای پاسخ به تقاضای آن را نام برد.
مقاله پیشنهادی: کانبان چیست؟
با توجه به روش‌های حمل و نقل زمان برای حمل و ارسال موجودی‌ها متفاوت خواهد بود که این موضوع با نگداشتن موجودی در راه همراه است؛ کالاهایی که با استفاده از روش‌هایی مانند کامیون، قطار، کشتی و هواپیما یا با استفاده از روش لوله حمل می‌شوند از این نوع موجودی هستند.
چون مواد در طول زنجیره باید حرکت کنند و به مشتری نهایی برسد بنابراین موجودی در یک زنجیره موضوعی اجتناب‌ناپذیر است و برنامه‌ریزی برای آن به منظور کاهش هزینه‌ها، افزایش سطح خدمت و افزایش سوددهی لازم است.
با ایجاد نوعی هماهنگی در یک زنجیره تأمین می‌توان انواع موجودی را در راستای بهبود عملکرد زنجیره به کار گرفت.
شناخت با انواع موجودی به همه‌ی مدیران پیشنهاد می‌شود به این دلیل که در زمان‌های مختلفی از تولید به هر کدام از انواع موجودی مواجه خواهند شد و شناخت آن‌ها کمک ویژه‌ای را در جهت مدیریت و کنترل زنجیره می‌کند. مدیریت موجودی هم بخشی از مدیریت زنجیره تأمین به حساب می‌آید که می‌توانند به متخصصان در این مسئله هم اعتماد کنند.
تولید شده در گروه تولید محتوای هلدینگ کاسپین | نویسنده: سیده فاطمه حوائجی | منبع: مدیریت زنجیره تامین تیموری
