قهوه نام کلی هست که به میوه و دانه ی گیاهان جنس کوفئا اطلاق می شوند و در جوامع عمومی نیز به همین نام شناخته شده است . دانه ی قهوه از یک بوته ی سبز و گرمسیری به نام کافتو بدست میاد و سپس تحت فرآوری قرار می گیرد که شامل 60 نوع گونه ی مختلف دانه ی قهوه می باشد . که در این میان گونه های آرابیکا و روبوستا از اهمیت بیشتری بر خوردارند . گونه ی آرابیکا معمولا از مرغوبیت بالایی برخوردار هست و اغلب بسیاری از فرآورده های قهوه و به ویژه قهوه های فوری از این گونه تهیه می شوند .
قهوه فوری :
قهوه ی فوری همان طور که از اسمش مشخص است قهوه ای است که فوری آماده می شود و شما نیاز به صرف کردن زمان بسیار کمی برای تهیه ی آن دارید . قهوه ی فوری به عنوان یکی از پرمصرف ترین فرآورده های قهوه برای بار اول در سال 1890 میلادی در کشور نیوزیلند به ثبت رسید و تاکنون نیز یکی از پرطرفدارترین نوشیدنی های دنیاست که به صورت دانه های درشت و یا پودری به رنگ قهوه ای یکنواخت می باشد که از دانه های قهوه فرآوری می شود . نسکافه ، کافی میکس و کاپوچینو جزو اصلی ترین نام هایی هستند که روی برندهای مختلف از قهوه ی فوری معمولا می توانیم ببینیم .فواید قهوه و انواع آن
پروسه ی تولید قهوه ی فوری : برای تهیه ی قهوه ی فوری دانه های قهوه را پس از جمع آوری به طور کامل آسیاب می کنند . اندازه ی دانه ها بعد از آسیاب معمولا به 5/0 تا 1 میلی متر می رسد و بعد کاملا خشک می کنند و سپس یک بار پودر خشک شده را دم می کنند و در این مرحله قهوه را در مراحل مختلف تا دمای 165 – 185 درجه سانتی گراد حرارت می دهند که در این مرحله عمل استخراج قهوه صورت می گیرد و در واقع کنسانتره ی قهوه در این قسمت از پروسه ی تولید به دست می آید و سپس مجدد آن را با روش های فیلتر پرس و دکانتور و اسپری درایر تا میزان صفر درصد رطوبت در واحد ماده ی خشک و به شکل کاملا پودری خشک میکنند و بعد وارد مرحله ی بسته بندی میشوند این عمل دم کردن اولیه نام دارد و به این منظور انجام می گیرد که در زمان مصرف پودر قهوه ی فوری توسط مصرف کننده ترکیبات عطر و طعمی به طور کامل و یکنواخت آزاد شوند . خشک کردن انجمادی و خشک کردن پاششی دو روش متداول برای خشک کردن و تهیه ی قهوه ی فوری می باشد که استفاده از هر یک از این روش ها برای خشک کردن و تولید قهوه می تواند در عطر و طعم نهایی اثر بسزایی داشته باشد
. خشک کردن انجمادی : برای تهیه ی قهوه ی فوری با این روش از دانه های قهوه ی آرابیکا استفاده می شود که کیفیت بالایی هم دارند و از آن جایی که در این روش تولید از دمای کمتری استفاده می شود تر کیبات آروماتیک و طعم پودر قهوه به خوبی حفظ می شود . یکی از بارزترین ویژگی های پودر قهوه هایی که به این روش تولید می شوند این است که بافت فشرده تری دارند و در حین مصرف به خوبی و به شکل یکنواختی داخل آب جوش حل می شوند و به همین دلیل جزو محبوب ترین و پر مصرف ترین نوع پودر قهوه ها هستند . هم چنین کافئین قهوه در این نوع از پودر های قهوه بیشتر حفظ می شوند و کیفیت بالاتری دارند
. خشک کردن پاششی : پودر قهوه هایی که به روش خشک کردن پاششی تولید می شوند معمولا به طور میانگین قیمت بالاتری نسبت به پودر قهوه هایی دارند که به روش خشک کردن پاششی تولید می شوند . این فرآیند نسبت به روش خشک کردن انجمادی هزینه ی تولید پایین تری دارند و ترکیبات آروماتیک و طعم محصول نهایی نسبت به روش قبلی کمتر حفظ می شود و همچنین پودر قهوه هایی که به روش پاششی تولید می شوند کافئین کمتری دارند و در نتیجه برای افرادی که به کافئین حساسیت دارند و یا کافئین کمتری را ترجیح می دهند گزینه ی مناسبی هستند . از ویژگی ظاهری پودر قهوه هایی که به این روش تهیه می شوند می توان به بافت نیمه متراکم و دانه بندی درشت تر و همچنین رنگ روشن تر این نوع پودر قهوه ها اشاره کرد .
کافئین : در میان مواد موجود در دانه ی قهوه، کافئین شناخته شده ترین است . کافئین یک آلکالوئید طبیعی هست که تاثیرات مفید آن بر افزایش سطح هوشیاری و حافظه و افزایش سطح انرژی بدن به اثبات رسیده است . همچنین اثرات لیپولیتیک کافئین نیز اخیرا شناخته شده است و حتی کافئین می تواند با افزایش اکسیداسیون چربی و گرمازایی باعث ثبات وزنی نیز شود
. انواع قهوه فوری : با توجه به مصرف روزانه ی بالای قهوه ی فوری انواع مختلفی از قهوه های فوری در طعم ها و برند های مختلف در سطح بازار مطرح شده اند که پایه ی همه ی آن ها قهوه می باشد ولی در طعم و گاهی اوقات روش تهیه تفاوت دارند
?
.
- قهوه فوری (کافی میکس) با طعم فندق
- قهوه فوری (کافی میکس)با طعم کارامل
قهوه فوری (کافی میکس)با طعم کلاسیک
- قهوه فوری (کافی میکس)با طعم شکلات
-قهوه فوری (بلک کافی)
- کاپوچینو
- هات چاکلت
میزان کافئین قهوه فوری از پودر قهوه کمتر است و به همین دلیل در کافی میکس که پودر قهوه فوری با پودر قهوه ترکیب می شود در نهایت میزان کافئین محصول نهایتا افزایش می یابد . با توجه به میزان کافئین و اثر انرژی بخشی آن مصرف قهوه ی فوری در ساعات اولیه ی روز توصیه می شود و همچنین به دلیل اثر آن در کاهش جذب آهن غذا بهتر است یک ساعت قبل و بعد از صرف غذا از نوشیدن قهوه فوری اجتناب گردد . • قهوه فوری (کافی میکس) با طعم فندق و کارامل و شکلات : این طعم های قهوه فوری یا کافی میکس معمولا جزو محبوب ترین طعم های کافی میکس ها می باشند که مصرف بالایی هم دارند و معمولا به ترکیب کافی میکس ها شکر و خامه ی غیر لبنی نیز افزوده می شود ولی ماده ی پایه ی این نوع کافی میکس ها همان پودر قهوه می باشد . کافی میکس ها در واقع همان قهوه های از قبل تهیه شده هستند که در زمان اندکی با حل کردن داخل آب جوش آماده ی مصرف می شوند . امروزه برخی برند های مطرح دنیا نیز کافی میکس ها را به صورت کیسه ای ( همانند چای کیسه ای) تولید می کنند . مصرف حدودا 20 گرم از این قهوه انرژی برابر با 70 تقریبا کیلو کالری دارد
. • کاپوچینو : کاپوچینو ترکیبی بسیار محبوب از قهوه هست که اخیرا در یک دهه ی اخیر به بالاترین حد محبوبیت خود رسیده است . کاپوچینو به کفی که پس از انحلال درون آب جوش و بلافاصله با آزاد شدن حباب های گاز درون فاز جامد یا فاز مایع روی آن تشکیل می شود شهرت دارد . کاپوچینو جزو ترکیب های بسیار محبوب در کافی شاپ های می باشد که برای اولین بار در کشور ایتالیا ثبت شد . از ویژگی های مهم کاپوچینو می توان به آنتی اکسیدان های فعال و قوی آن اشاره کرد که اخیرا تاثیر مثبت آن بر روی سلامت کبد نیز به اثبات رسیده است . همچنین اثرات آرامش بخشی نیز به دلیل داشتن میزان کافئین بالا بر روی فرد دارد ولی مصرف بالای آن می تواند اثرات منفی بروی سیستم مغزی و عصبی داشته باشد . مصرف حدودا 20 گرم کاپوچینو انرژی برابر با 65 کیلو کالری تولید می کند
. • نسکافه : نسکافه یک گونه از قهوه ی فوری هست که معمولا به روش خشک کردن انجمادی و با دمای بسیارکمتری تولید می شود و بسیار پرطرفدار بوده و مصرف بالایی نیز دارد . نسکافه معمولا از دانه ی قهوه ی آرابیکا تولید می شود و دارای مرغوبیت مطلوبی می باشد . معمولا نسکافه در مقایسه با سایر گونه های قهوه ی فوری به لحاظ عطر و طعمی ماندگاری بالایی دارد . نسکافه نیز در طعم های مختلفی تولید می شود که به دلیل داشتن کافئین مطمئنا باعث بهبود نسبی عملکرد مغز و آرامش بخشی می شود
. فواید قهوه : قهوه فوری مانند یک مسکن عمل می کند و باعث افزایش آرامش نسبی و سطح هوشیاری فرد می شود . معمولا برای افرادی که در طول روز سخت مشغول کار یا مطالعه هستند و دم کردن پودر قهوه برای آن ها زمان بر خواهد بود مصرف قهوه های فوری می تواند برای آن ها گزینه ی مناسبی باشد . با توجه به این که قهوه ی فوری حاوی مقدار بالای آنتی اکسیدان می باشد در نتیجه در جلوگیری از برخی بیماری ها مانند دیابت نوع 2 و انواع سرطان ها موثر هست و حتی خطر ابتلا به برخی بیماری های مزمن را نیز کاهش می دهد و حتی موجب افزایش سوخت و ساز بدن می شود . لازم به ذکر است که دانه ی قهوه دارای مواد مغذی بسیاری مانند پتاسیم و منیزیم و ویتامین ها می باشد که طی فرآوری نیز بر حفظ حداکثر این مواد تلاش می شود به همین دلیل در روش تولید با خشک کردن انجمادی به دلیل استفاده از دمای پایین امکان حفظ این مواد بیشتر ممکن می باشد و به همین دلیل قهوه ی فوری های تهیه شده به این روش معمولا جزو قهوه های مرغوب محسوب می شوند
مضرات قهوه : قهوه همچنین دارای فلزات سمی سنگین مانند کادمیم و سرب می باشد که با مصرف بیش از حد و با توجه به این که این فلزات سنگین توسط متابولیسم بدن انسان به سختی تجزیه و دفع می شوند و به مرور زمان در کبد تجمع یافته و موجب برخی بیماری های کبدی و سیروز کبدی می شوند در نتیجه مصرف به شدت بالای قهوه توصیه نمی شود و همچنین با توجه به این که ماده ی کافئین موجود در قهوه به تنهایی حالتی از اعتیاد آوری دارد بنابراین مصرف بی رویه ی و بالای قهوه و فرآورده های آن توصیه نمی شود . همچنین مصرف قهوه یا قهوه های فوری بلافاصله قبل یا بعد از وعده ی غذایی موجب کاهش جذب آهن غذا می شود به همین دلیل بهتراست حداقل یک ساعت بین زمان صرف غذا و نوشیدن قهوه فاصله باشد
شرایط نگهداری : قهوه ی فوری نیز همانند دیگر قهوه ها نیازمند شرایط خاص نگه داری می باشد . با توجه به این که ترکیبات آروماتیک و ترکیبات طعم ساز قهوه به شدت فرار می باشند در نتیجه نگه داشتن درون یک ظرف در بسته و در یک جای خنک و خشک و حتی به دور از نور مستقیم می تواند در حفظ کیفیت و عطر و طعم قهوه موثر باشد . در صورت نگه داری قهوه در شرایط فوق بازهم بهتر است پودر قهوه هر چه سریعتر مصرف شود زیرا در صورت ماندگاری بالا و طولانی مدت امکان جذب رطوبت و از بین رفتن ترکیبات عطر و طعمی در پودر قهوه بالا می رود و کم کم قهوه کیفیت خود را از دست می دهد
طرز مصرف قهوه های فوری : برای تهیه ی قهوه های فوری بهتر است ابتدا آن را با آب سرد مخلوط کنید تا پودر قهوه ی به طور کامل و یکنواخت درون آب سرد حل شود و سپس آن را تا مرحله ی جوشیدن حرارت دهید حتی افزودن شکلات یا وانیل یا خامه اختیاری و بر حسب سلیقه ی فرد ممکن می باشد اما برای تهیه ی کافی میکس ها نیاز به حل کردن پودرقهوه درون آب سرد نیست و میتوان پودر کافی میکس را مستقیما درون آب جوش حل کرده و مصرف کرد و بخاطر این صرفه جویی در زمان آماده سازی ، کافی میکس ها به نام قهوه فوری نیز معروف هستند . همچنین برای کافی میکس ها افزودن شکر و یا کافی میت (خامه ی غیر لبنی) نیز ضرورتی ندارد چرا که در ترکیب پودر کافی میکس ها (قهوه ی فوری) این دو ماده حین تولید افزوده شده اند
مقایسه ی قهوه ی فوری با قهوه های معمولی : با توجه به این که قهوه های معمولی کافئین بیشتری نسبت به قهوه های فوری دارند یعنی تقریبا یک فنجان متوسط از قهوه ی معمولی تقریبا میزان کافئین برابر با 400 میلی گرم دارد و این درحالی است که یک فنجان متوسط از قهوه ی فوری میزان کافئین برابر با 300 میلی گرم دارد و درنتیجه برای افرادی که قهوه با کافئین کمتری دوست دارند قهوه های فوری یا کافی میکس ها می توانند گزینه ی مناسبی باشند . معمولا قهوه ی فوری در مقایسه با قهوه ی معمولی باعث کاهش بیشتر جذب آهن می شود و جذب آهن را در روده ی کوچک به طور چشم گیری کاهش می دهد . همچنین در مورد سرطان ها نیز افرادی که معمولا قهوه ی فوری بیشتری نسبت به قهوه ی های معمولی مصرف می کنند خطر ابتلا به سرطان در این افراد نسبتا بیشتر می باشد . در دانه های قهوه ای که برشته شده اند نیز معمولا ماده ای سرطان زا به نام آکریلامید تولید می شود که ماده ای نوروتوکسیک است . میزان ماده ی آکریلامید در قهوه های فوری در مقایسه با قهوه های معمولی کمتر می باشد و معمولا خطری برای سلامتی فرد ندارد
بسته بندی قهوه فوری : امروزه قهوه فوری ها در ظروف پلاستیکی یا شیشه ای و حتی فلزی به بازار عرضه می شوند . برای جلوگیری از جذب رطوبت توسط قهوه فوری آن را در بسته های ضد رطوبت بسته بندی می کنند . به منظور جلوگیری از کاهش خواص عطر و طعمی بایستی در تماس با اکسیژن نباشد و به همین دلیل معمولا در بسته هایی که به گاز اکسیژن نفوذ ناپذیر هستند بسته بندی می شوند یا بسته ها را به صورت وکیوم و یا پر شده با گاز های دی اکسید کربن یا نیتروژن (بسته بندی اصلاح شده) به بازار عرضه می کنند تا موجب حفظ کیفیت نهایی محصول شوند.
?
