دیفای (DeFi) یا امور مالی غیرمتمرکز چیست و چه کاربردی دارد؟

دیفای (DeFi) مخفف عبارت امور مالی غیرمتمرکز است که به طور کلی به قراردادهای هوشمند مالی و دارایی های دیجیتال، پروتکل ها و برنامه های غیرمتمرکز (DApps) ساخته شده در اتریوم مربوط می شود. به عبارت ساده تر، دیفای نرم افزار مالی است که بر روی بلاک چین ساخته شده و می تواند با هم ترکیب شود.

رایانه ها در طول سال های اخیر تقریباً تمام صنایع را دچار دگرگونی کرده اند. هر نوآوری بر پایه تغییر قبلی ایجاد شده و محصولات دیجیتال و خدمات پیشرفته تری ارائه می شود. از طریق فناوری، ما جهانی را متناسب با نیازهای خود برآورده می سازیم. اکنون برنامه ها بر بسیاری از جنبه های زندگی روزمره تأثیر می گذارند. پس چرا پول این طور نباشد؟

امور مالی غیرمتمرکز چیست ؟

برای درک بهتر دیفای، ابتدا باید بدانیم که امور مالی سنتی چگونه بوجود آمد. در ابتدا انسان ها به مبادله کالاها و خدمات می پرداختند. اما همانطور که جوامع بشری شکل گرفت و توسعه یافت، اقتصاد ما نیز دچار دگرگونی شد. ما پول را اختراع کردیم تا مبادله دارایی های ارزشمند آسانتر شود. پس از آن، پول به تغییرات جدید و رشد اقتصادی کمک کرد. با این حال، پیشرفت بدون بها حاصل نمی شود.

از نظر تاریخی، مقامات مرکزی مانند دولت ها ارزهایی را صادر می کنند که زیربنای اقتصاد ما است. از بانک ها و موسسات مرکزی انتظار می رود که عرضه ارز در گردش را با دقت مدیریت و تنظیم کنند. با بزرگتر شدن اندازه و پیچیدگی اقتصاد، این مقامات مرکزی با افزایش اعتماد مردم به آنها، قدرت بیشتری کسب کردند.

شما به بانک خود اعتماد می کنید تا از پولتان به صورت امن نگهداری کند. همچنین هنگامی که نوبت به سرمایه گذاری می رسد، برای امنیت دارایی خود به یک مشاور مالی اعتماد می کنید. با واگذاری کنترل پول خود به دیگران، امیدوارید که سود کسب کنید. اما حقیقت غم انگیز در مورد سیستم مالی فعلی این است که قدرتی که بوسیله این اعتماد شکل می گیرد، همیشه ثمربخش نیست.

ما اغلب اطلاعات کمی در مورد نحوه بکار بردن سرمایه گذاری هایمان توسط شرکت ها داریم. در بیشتر موارد، سرمایه گذاران تنها بخش کوچکی از سودهای حاصل از این سرمایه گذاری ها را دریافت می کنند.

دیفای در تلاش است تا دنیایی متفاوت بسازد. امور مالی غیرمتمرکز در صدد ایجاد سیستم مالی است که در دسترس همگان باشد و نیاز به اعتماد به مراجع مرکزی را به حداقل برساند. فناوری هایی مانند اینترنت، ارزهای دیجیتال و بلاک چین به ما ابزارهایی برای ایجاد و کنترل سیستم مالی بدون نیاز به مراجع مرکزی را می دهند.

عبارتی معروف در فضای بلاک چین وجود دارد: «اعتماد نکنید، تأیید کنید.» از طریق شبکه بلاک چین، شما به عنوان یک فرد می توانید هر معامله ای را که در بلاک چین اتفاق می افتد، تأیید و بررسی کنید.

برنامه های دیفای چگونه اجرا می شوند؟

هدف از ایجاد ارزهای رمزنگاری شده، قابلیت پرداخت پول در سطح جهانی است. جنبش امور مالی غیرمتمرکز به این هدف نزدیک شده است. برای هر خدمات مالی که از آن استفاده می کنید، یک گزینه جایگزین و جهانی تصور کنید. پس انداز، وام، معامله، بیمه و سایر موارد برای همه در جهان در بلاک چین های قرارداد هوشمند، مانند اتریوم امکان پذیر است.

قراردادهای هوشمند برنامه هایی هستند که در صورت تحقق شرایطی از پیش تعیین شده، می توانند به طور خودکار در بلاک چین اجرا شوند. قراردادهای هوشمند، توسعه دهندگان را قادر می سازد تا برنامه هایی بسیار پیشرفته تر از ارسال و دریافت ارزهای دیجیتال بسازند. این برنامه ها، به برنامه های غیر متمرکز یا dapp معروف هستند.

امور مالی غیرمتمرکز این موقعیت را دارد که سیستم مالی پایدارتر و شفاف تری را بوجود بیاورد. هرکسی که قابلیت اتصال به اینترنت داشته باشد، می تواند به قراردادهای هوشمند ساخته شده در بلاک چین اتریوم، دسترسی بیابد. اکثر قراردادهای هوشمند به گونه ای ساخته شده اند که متن باز و قابل تغییر باشند. بنابراین، کاربران می توانند کد قراردادهای هوشمند را تأیید کرده و انتخاب کنند که کدام سرویس ها برای آنها بهترین عملکرد را دارند.

شما می توانید به جای آن که توسط یک نهاد یا شرکت متمرکز کنترل شوید، از یک dapp استفاده کنید؛ چرا که بر اساس فناوری غیرمتمرکز ساخته شده است. (به این کلمه عادت کنید، dapp، از اینجا به بعد زیاد مشاهده خواهید کرد.)

در حالی که برخی از امکانات دیفای ممکن است مربوط به آینده باشند، بسیاری از برنامه های غیرمتمرکز آن تاکنون راه اندازی شده اند. dapp هایی در دیفای وجود دارند که می توانید از طریق آنها استیبل کوین (ارز دیجیتالی که ارزش آن به دلار آمریکا وابسته است) ایجاد کنید، پول خود را قرض دهید و سود دریافت کنید، وام بگیرید، یک دارایی را به دارایی دیگر تبدیل کنید، دارایی بخرید یا بفروشید و استراتژی های سرمایه گذاری خودکار و پیشرفته اعمال کنید.

تقریباً تمام برنامه های دیفای در بلاک چین اتریوم، محبوب ترین بلاک چین قابل برنامه نویسی در جهان، ساخته شده اند. به‌جز اتریوم، ایاس، تزوس، ترون، کاردانو، نئو، الگوراند و ده‌ها بلاک چین دیگر قادر هستند برنامه‌های حوزه امور مالی غیرمتمرکز را میزبانی کنند.

همچنین بخوانید: چین لینک (ChainLink) چیست؟

کاربردهای دیفای

محصولات و خدمات بسیار متنوعی در دیفای وجود دارند. اکنون به معرفی سه نمونه از پرکاربردترین برنامه های دیفای می پردازیم.

وام گرفتن و وام دادن

پروتکل های وام دهی غیرمتمرکز یکی از محبوب ترین برنامه های اکوسیستم دیفای می باشند. دریافت وام و وام دهی به صورت آزاد و غیرمتمرکز مزایای بسیاری نسبت به سیستم اعتباری سنتی دارد. این مزایا شامل پرداخت فوری، قابلیت وثیقه گذاری دارایی های دیجیتال، عدم نیاز به چک های اعتباری است.

مشابه سیستم بانکداری، کاربران پول واریز می کنند و از وام گرفتن سایر کاربران، سود دریافت می کنند. با این حال، در این مورد دارایی ها، دیجیتالی هستند و قراردادهای هوشمند وام دهندگان را به وام گیرندگان متصل کرده، شرایط وام ها را اجرا و سود را توزیع می کنند. همه این ها بدون نیاز به اعتماد به یکدیگر یا بانک واسطه اتفاق می افتد.

از آنجا که این خدمات بر روی بلاک چین های عمومی ساخته شده است، نیاز به اعتماد به حداقل می رسد و از شفافیت بالایی برخوردار است. این سیستم وام دهی ریسک طرف قرارداد را کاهش می دهد و دریافت وام و وام دهی را ارزان تر، سریع تر و در دسترس افراد بیشتری قرار می دهد.

کامپاند (Compound)، آوه (Aave) و نکسو (Nexo) از معروف ترین پلتفرم های وام دهی دیفای هستند.

خدمات بانکی پولی

از آنجا که برنامه های دیفای، برنامه های مالی هستند، خدمات بانکی پولی یکی از کاربردهای بدیهی آن است. این خدمات می تواند شامل صدور استیبل کوین ها، رهن و بیمه باشد.

همزمان با رشد صنعت بلاک چین، توجه بیشتری بر ایجاد استیبل کوین ها بوجود آمده است. آنها نوعی دارایی دیجیتال هستند که معمولاً به یک دارایی دیگر وابسته هستند اما می توانند به راحتی به صورت دیجیتالی منتقل شوند. از آنجا که قیمت ارزهای رمزنگاری در برخی مواقع به سرعت نوسان می کند، می توان از استیبل کوین های غیرمتمرکز به عنوان پول دیجیتالی که توسط مقامات مرکزی صادر و کنترل نمی شود، استفاده کرد.

به عنوان مثال، دای (DAI) یک استیبل کوین وابسته به دلار است که توسط اتر (ETH) پشتیبانی می شود. برای به ازای هر دای، 1.50 دلار ETH در قرارداد هوشمند میکردائو (MakerDAO) به عنوان وثیقه قفل شده است.

در مورد خدمات اعتباری به دلیل وجود واسطه های فراوان، فرآیند دریافت وام مسکن گران و زمان بر است. با استفاده از قراردادهای هوشمند، هزینه های پذیره‌نویسی و حقوقی به میزان قابل توجهی کاهش می یابد.

صدور بیمه در بلاک چین نیاز به واسطه ها را حذف کرده و ریسک نقض بیمه نامه را کاهش می دهد. این امر می تواند منجر به مبلغ بیمه کمتر اما با همان کیفیت خدمات شود.

مهم ترین استیبل کوین های دیفای، دای، جمینی دلار (TrueUSD ،USD Coin ،(Gemini Dollar و  پاکسوس استاندارد (Paxos Standard) می باشند.

صرافی غیرمتمرکز

یکی از مهم ترین برنامه های دیفای صرافی غیرمتمرکز یا به اختصار DEX می باشد. این پلتفرم به کاربران امکان معامله دارایی های دیجیتال بدون نیاز به واسطه (صرافی) را فراهم می کند. معاملات مستقیماً بین کیف پول های کاربر با کمک قراردادهای هوشمند انجام می شود.

دکس ها در واقع صرافی های ارز دیجیتال هستند که از قراردادهای هوشمند برای اجرای قوانین ترید، انجام معاملات و مدیریت ایمن سرمایه استفاده می کنند. در صرافی غیرمتمرکز هیچ اپراتوری وجود ندارد و نیاز به ثبت نام و تأیید هویت نیست.

از آنجا که صرافی های غیرمتمرکز نمی توانند کنترلی بر فرآیند صرافی داشته باشد، معمولاً کارمزد کمتری نسبت به صرافی های متمرکز دارند.

از فناوری بلاک چین می توان برای صدور و ارائه مالکیت تعداد زیادی از ابزارهای مالی استفاده کرد. این برنامه‌ها با ایجاد پلتفرمی غیرمتمرکز، نیاز به اعتماد به سازمان‌های امانت دار را از بین می برند.

به عنوان مثال می توان ابزار و منابعی را برای صادرکنندگان فراهم کرد تا بتوانند اوراق بهادار رمزگذاری شده ای را با پارامترهای قابل تنظیم در بلاک چین راه اندازی کنند.

اوراق مشتقه، دارایی های ترکیببی، بازارهای پیش بینی غیرمتمرکز و بسیاری موارد دیگر نیز می توانند در حوزه های دیفای جای بگیرند.

از جمله صرافی های غیرمتمرکز دیفای میتوان به AirSwap، Balancer، Bancor و IDEX اشاره نمود.

تفاوت برنامه های غیرمتمرکز دیفای با بانک های سنتی

• عملیات این کسب و کارها توسط یک موسسه و کارمندانش اداره نمی شود بلکه دارای قوانینی می باشد که به صورت کد (یا قرارداد هوشمند، همانطور که در بالا اشاره شد) نوشته شده است. هنگامی که از قرارداد هوشمند در بلاک چین استفاده می شود، برنامه های غیرمتمرکز دیفای می توانند با دخالت بسیار کم انسان به طور خودکار اجرا شوند (اگرچه در عمل معمولاً توسعه دهندگان با بروزرسانی یا رفع اشکال ها، از dapp حمایت می کنند).
• کد در بلاک چین بسیار شفاف است و هر شخصی می تواند به بررسی آن بپردازد. این موضوع باعث ایجاد نوع دیگری از اعتماد در کاربران می شود، زیرا هر کس این موقعیت را دارد تا کارکرد قرارداد را بررسی کرده یا اشکالاتی را در آن پیدا کند. تاریخچه تمام تراکنش ها نیز برای همه قابل مشاهده است. این مورد ممکن است سؤالاتی را درباره حریم خصوصی برایتان ایجاد کند، اما باید گفت که تراکنش ها به صورت پیش فرض دارای نام مستعار هستند، یعنی مستقیماً با هویت واقعی شما مرتبط نیستند.
• برنامه های غیرمتمرکز بدین منظور طراحی شدند که از همان روز اول در کل جهان قابل دسترس باشند. شما چه در تگزاس و چه در تانزانیا باشید، به شبکه و خدمات دیفای مشابهی دسترسی دارید. البته مقررات محلی ممکن است اعمال شوند، اما از نظر فنی اکثر برنامه های دیفای در دسترس افرادی است که قابلیت اتصال به اینترنت دارند.
• عدم نیاز به مجوز جهت ایجاد و مشارکت: هر کسی می تواند برنامه های دیفای ایجاد کرده و یا از آنها استفاده کند. دیفای برخلاف امور مالی سنتی، به حساب کاربری یا پر کردن فرم های طولانی نیاز ندارد. کاربران از طریق کیف پول های دیجیتال خود به طور مستقیم با قراردادهای هوشمند در ارتباط هستند.
• تجربه کاربری انعطاف پذیر: از رابط کاربری برخی از dapp ها خوشتان نمی آید؟ مشکلی نیست، می توانید رابط کاربری خود را تغییر دهید. قراردادهای هوشمند مانند API باز هستند و هر کسی می تواند برنامه مختص خود را ایجاد کند.
• تعامل پذیری: برنامه های جدید دیفای می توانند با ترکیب سایر محصولات دیفای ساخته شوند. به عنوان مثال استیبل کوین ها، صرافی های غیرمتمرکز و بازارهای پیش بینی می توانند با هم ترکیب شوند تا محصولات کاملاً جدیدی را ارائه دهند.

در حال حاضر دیفای یکی از سریعترین بخش های در حال رشد در زمینه کریپتو می باشد. متخصصان دیفای برای محاسبه کشش بازار از یک معیار و اصطلاح جدید استفاده می کنند. این معیار «ارزش قفل شده در دیفای» نامیده می شود. در حال حاضر، کاربران بیش از 7 میلیارد دلار در این قراردادهای هوشمند سپرده گذاری کرده اند.

برای اتصال به این برنامه های غیرمتمرکز به یک کیف پول ارز دیجیتال با مرورگر داخلی dapp (مانند کیف پول کوین بیس) نیاز دارید.

هنوز در روزهای اولیه ظهور dapp ها به سر می بریم، بنابراین کاربران دیفای باید تحقیقات خود را در مورد محصولات و خدمات جدید انجام دهند. مانند هر کد رایانه ای، قراردادهای هوشمند می توانند در برابر خطاهای ناخواسته برنامه نویسی و هک های مخرب آسیب پذیر باشند.

آینده دیفای چگونه است؟

پول و دارایی از زمان طلوع تمدن بشری به شکل های گوناگون در دسترس عموم بوده است. ارزهای دیجیتال جدیدترین نوع آن هستند. در سال های آینده، ممکن است تمام خدمات مالی که در سیستم فیات امروزی از آن استفاده می کنیم، در اکوسیستم ارزهای دیجیتال نیز استفاده شود. ما تاکنون شاهد صدور و مبادله دارایی، وام گرفتن، قرض دادن، حق حضانت و اوراق مشتقه در ارز های رمزنگاری بوده ایم. اقدام بعدی چیست؟

نسل اول برنامه های غیرمتمرکز دیفای به شدت به وثیقه جهت ایجاد امنیت نسبت به بازپرداخت وام متکی هستند. یعنی شما باید از قبل ارز دیجیتال داشته باشید و از آن به عنوان وثیقه استفاده کنید تا بتوانید ارز دیجیتال بیشتری وام بگیرید. اکثر وام های سنتی بدون وثیقه به یک سیستم هویتی نیاز دارند، به طوری که وام گیرندگان می توانند اعتبار ایجاد کنند و مقدار وام گیری خود را افزایش دهند، دقیقاً مانند امتیازات امروزی SSN و FICO. برخلاف سیستم های هویتی و اعتباری امروز، یک هویت غیرمتمرکز باید هم جهانی و هم دارای حریم خصوصی باشد.

ما همچنین شاهد نوآوری در فضای بیمه هستیم. بسیاری از وام های دیفای امروزه دارای وثیقه بیش از حد هستند (به این معنی که وام ها به دلیل ارزش بسیار بیشتر دارایی وثیقه، اساسا امن به نظر می رسند). اما قراردادهای هوشمند در دیفای آسیب پذیر نیز هستند. اگر هکری در کد متن باز برنامه های غیرمتمرکز اشکالی پیدا کرده و از آن سو استفاده کند، میلیون ها دلار می تواند در یک لحظه خالی شوند. تیم هایی مانند Nexus Mutual در حال ساخت بیمه غیرمتمرکزی هستند که در صورت هک شدن قرارداد هوشمند، دارایی کاربران را به صورت کامل به آنها بازگرداند.

روند دیگری که شاهد آن هستیم تجربه کاربری برتر است. نسل اول dapp ها توسط علاقه مندان به بلاک چین ساخته شده بود. این dapp ها در نمایش امکانات جدید و هیجان انگیز دیفای کار بزرگی انجام دادند. آخرین نسخه برنامه های دیفای بر طراحی و سهولت استفاده به منظور جلب مخاطبان بیشتر  اولویت گذاری شده است.

در آینده انتظار داریم که کیف پول های کریپتو درگاهی برای فعالیت تمام دارایی های دیجیتال باشند، درست مانند مرورگر اینترنت که امروز درگاهی برای اخبار و اطلاعات جهان محسوب می شود. داشبوردی را تصور کنید که نه تنها دارایی های شما بلکه مقدار ارزش قفل شده در پروتکل های مختلف مالی مانند وام ها، استخرها و قراردادهای بیمه را نشان می دهد.

در اکوسیستم دیفای، ما شاهد حرکت به سوی عدم تمرکز و قدرت تصمیم گیری هستیم. علیرغم کلمه "غیرمتمرکز" در دیفای، بسیاری از پروژه های امروزی دارای کلیدهای اصلی (master keys) هستند که توسعه دهندگان می توانند از طریق آن برنامه های غیرمتمرکز را خاموش یا غیرفعال کنند. این ویژگی به منظور امکان بروزرسانی آسان و قطع اضطراری شبکه در صورت وجود کد دارای اشکال فراهم شده است. جامعه دیفای در حال آزمایش روش هایی است که به سهام داران امکان رای دهی از طریق سازمان های خودمختار غیرمتمرکز مبتنی بر بلاکچین (DAO) را می دهد.