فرض کنید به شما پیشنهاد میشه سهام یک شرکت رو بخرید. این پیشنهاد رو یکی از نزدیکانتون بهتون داده که خیلی هم برای شما عزیزه و از نظر شما این شخص پیشنهاد های سرمایه گذاری جذابی هم میده.
قبل از خریدن اون سهام با خودتون میگید بهتره که یک بررسی هم خودم روی این سهم داشته باشم تا با خیال راحت تر بخرم. فکر میکنید چقدر احتمال داره که بدون قضاوت قبلی این بررسی رو انجام بدید؟
سوگیری تاییدی یکی از رایج ترین خطا‌های شناختیه که میتونه خیلی روی کیفیت تصمیم‌گیری هاتون اثر بذاره.
همه ما تمایل داریم اطلاعاتی رو که با انتظارات و باور های قبلی ما همخونی دارن پررنگ تر ببینیم و بیشتر بهشون توجه کنیم و اطلاعاتی که با باور های قبلی ما ناسازگار هستن و اونارو نقض میکنن کم اهمیت جلوه میدیم و به مرور فراموش میکنیم. این همون سوگیری تاییدی (Confirmation Bias) هست.
سوگیری تاییدی توی فرآیند تصمیم گیری برای سرمایه گذاری یا معامله گری میتونه به شکل های مختلف و توی قسمت های مختلف از این فرآیند نشون بده.
ممکنه پیشفرض ذهنی شما این باشه که یک سهمی برای سرمایه گذاری مناسبه. توی این شرایط مایلید که همه اطلاعاتی که نشون میدن این سهم خوبه رو بیارید توی فرآیند تصمیم‌گیری خودتون.
مثلا اگه گزارش های مالی شرکت خوب باشن اما شاخص های کلان اقتصادی مثل نرخ بهره و موارد دیگه وضعیت مناسبی رو برای سرمایه گذاری روی سهام نشون ندن، شما کلا توجهی به شاخص های کلان اقتصادی نمیکنید و این اطلاعات رو توی همین مرحله اول حذف میکنید و میپردازید به بررسی بیشتر همون گزارش های مالی چون وضعیت مناسب تری دارن.
حالا فرض کنید که فیلتر اول رو گذروندید. علاوه بر مشکل بالا که کلا یک سری اطلاعات اولیه رو حذف کردید، مشکل دیگه ای که وجود داره اینه که اطلاعات موجود رو هم باز با سوگیری تاییدی تفسیر میکنید.
گزارش های مالی رو باز میکنید و شروع میکنید به تجزیه و تحلیل. می‌بینید که شرکت نسبت به دوره گذشته فروش بیشتری داشته و رشد خوبی توی این فاکتور کرده. اما هزینه های شرکت هم بزرگ تر شدن و اتفاقا نرخ رشد هزینه ها نسبت به فروش به مراتب بالاتر بوده و این یه اتفاق بد برای اون شرکته. اما شما بازم خریدارید و پیشفرض ذهنی شما خیلی قوی روی خرید تنظیم شده. توی این مرحله شما توجهی به هزینه ها نمیکنید و از نظرتون اهمیت زیادی نداره و همین که فروش شرکت بیشتر شده کافیه برای سرمایه گذاری.
توی این مرحله شما سهام این شرکت رو خریدید و حالا دارید آب رفتن سرمایه خودتون رو تماشا میکنید! جالبه که حتی توی این مرحله هم اسیر این خطای شناختی یعنی سوگیری تاییدی میشید. اینجا با خودتون میگید بازار نمیدونه داره چیکار میکنه و فروشنده ها نمیدونن چه جواهریو دارن میفروشن. در حالی که کل این فرآیندی که شما طی کردید یک خطای ذهنی بزرگ بوده که متوجهش نبودید.
