گسکت در لغت به معنای درزبند یا واشر صنعتی آبندی می باشد. برای ساخت این محصول از متریال مختلفی استفاده می شود. اما در اصل و از لحاظ فنی به چه چیزی گسکت می گویند؟ در ادامه این مطلب شما را با گسکت و کاربردهایش بیشتر آشنا خواهیم کرد؛ پس با ما همراه باشید.
اتصال فلنج نیز ابزاریست برای متصل کردن لوله ها به یکدیگر یا به سایر تجهیزات مثل شیرآلات. علاوه بر اتصال از فلنج ها برای تغییر قطر لوله ها و یا تغییر مسیر آنها نیز استفاده می شود. این اتصالات به راحتی از طریق پیچ و مهره باز و بسته می شوند و برای جلوگیری از نشت در بین آن ها، گسکت به کار می رود.
گسکت (Gasket)چیست؟
گسکت یک درزگیر مکانیکی است که به گونه ای ساخته شده تا در فضا های خالی میان دو شی که تحت فشار هوا یا آب می باشند، قرار بگیرد تا از نشتی جلوگیری کند. این نوع تجهیزات معمولا در همه ی صنایع از جمله صنایع غدایی و دارویی، پتروشیمی، آب و گاز و ... کاربرد دارند.
یکی از روش های متصل کردن شیرآلات به لوله ها و یا اتصال لوله ها به یکدیگر، به کارگیری از فلنج ها می باشد. یک سر فلنج به لوله ها یا شیر متصل می شود و سر دیگر آن از طریق پیچ و مهره به فلنج دیگر وصل می شود. فلنج ها دارای مدل های مختلفی مثل فلنج کور، فلنج گردن جوشی، اسلیپون و ... هستند. به منظور اینکه میان دو فلنج، آب بندی به شکل کامل انجام شود؛ از قطعه ای به نام گسکت استفاده می کنند. انواع فلنج ها عبارتند از:
فلنج گلودار (Welding Neck Flange): این نوع فلنج از گردنی مخروطی شکل برخوردار است که در مقابل فشار و دما ی بالا مقاوم است.
فلنج کور (blind flange): به منظور مسدود کردن جریان عبور سیالات، از فلنج در انتهای خطوط لوله استفاده می شود.
فلنج اسلیپون : این فلنج رایج ترین نوع فلنج در صنعت می باشد که به وسیله ی جوشکاری به لوله ها وصل می شوند.
فلنج تخت (FLAT FACE): این نوع فلنج دارای سطحی ساده و بدون شیار است و به اصلاح تخت می باشد.
فلنج نر و ماده (Male & Female) (M&F): این فلنج ها به وصورت جفت تولید می شوند و بر روی سطح یکی از آنها برآمدگی و دیگری فرورفتگی دارد.
فلنج با سطح برجسته (RF) (RAISED FACE): سطح اتصال این فلنج ها دارای برجستگی می باشد.
اوریفیس فلنج (Orifice Flange): این نوع فلنج دارای گردنی کوتاه بود و به منظور کاهش فشار و بستن جریانات استفاده می شود.
فلنج جوشی سوکت دار (Socket Weld Flange): از این فلنج برای لوله های با فشار بالا و قطر کم استفاده می شود.
فلنج رزوه‌ای (Threaded Flange): این فلنج ها دارای رزوه ای هستند که می توان آنها را بدون جوشکاری به یکدیگر متصل کرد.
فلنج حلقه مشرک (RTJ) (Ring-Type joint): سطح این فلنج حلقوی می باشد و برای متصل کردن لوله های دما و فشار بالا کاربرد زیادی دارد.
فلنج لبه دار (lap joint flange): این فلنج دارای لبه می باشد و با سطح سیال تماس بر قرار نمی کند، به همین خاطر دچار در معرض خوردگی و زنگ زدگی قرار نمی گیرد.
تَه کوب (Stub End): از این نوع فلنج برای متصل کردن لوله هاب فشار پایین و غیر حساس استفاده می شود و هیچ گونه تماسی با سیال داخل لوله ندارد.
فلنج جوشی آهنی: از این فلنج ها برای اتصال بین اقلام تاسیساتی و پایپینگی استفاده می شود.
بنابراین گسکت ها برای آب بندی کامل میان دو اتصال فلنج به هم استفاده می شوند. این قطعه در مدل های مختلف و جنس های متفاوتی در بازار وجود دارد. برخی از مواد سازنده ی این محصول عبارتند از:
• لاستیک
• چوب پنبه یا کاغذ
• فلز
• مس
• فوم
همانطور که گفته شد این قطعه در انواع مختلفی تولید می شود. مدل های آن عبارتند از:
گسکت فلزی
گسکت کامپوزیت یا نیمه فلزی
گسکت غیر فلزی
گسکت رینگی
گسکت اسپیرال
گسکت شانه ای
گسکت گرافیکی
گسکت ژاکتی
گسکت تفلون
گسکت لاستیکی
گسکت جکت دار
گسکت کیت عایقی
گسکت سخت
نشتی در لوله و اتصالات در بسیاری از صنایع می تواند فاجعه به بار آورد. نشت موجب از بین رفتن انرژی و محصول می شود. همین طور هیچ تولید کننده ای دوست ندارد با نشت مواد خطرناک و سمی، به انسان و محیط زیست آسیب وارد کند. می توان توسط گسکت یک آب بندی مطمئن ایجاد کرد. بدون وجود این وسیله در واقع کارایی دستگاه مختل می شود. عملکرد درست این قطعه به این صورت است که به شکل کافی بین اتصالات فشرده می شود تا مانع هر گونه نشتی شود.
گسکت ها با توجه به جنس، کیفیت، عملکرد و نوع ساختارشان در قسمت های مختلف مورد استفاده قرار می گیرند. معمولا در بیشتر صنایع از گسکت ها برای آب بندی و همین طور درزبندی میان لوله ها و فلنج ها استفاده می شود.
به کارگیری گسکت در میان دو لوله علاوه بر آبندی و جلوگیری از نشتی، مانع لرزش و ارتعاشات دو لوله می شوند. این قطعه باید از جنسی تولید شود که هم انعطاف پذیر باشد و هم در برابر فشار و دما در مدت زمان زیاد تحمل زیادی داشته باشند. تعدادی از صنایع که از این محصول استفاده می کنند عبارتند از: انواع معادن، صنایع مواد غذایی و دارویی، صنایع نظامی، صنایع دریایی، صنایع هوا و فضا، صنایع نفت و گاز، صنایع برق، پتروشیمی، صنایع برق، خودروسازی، آب و فاضلاب و تصفیه خانه ها، همه سیستم های پایپینگ.
همنطور که گفته شد گسکت ها دارای نقش بسیار مهمی در خطوط لوله کشی دارند. این قطعه دارای انواع مختلفی می باشد، به همین خاطر بایستی در زمان انتخاب به یکسری نکات توجه کرد. نحوه انتخاب صحیح آنها علاوه بر اینکه موجب افزایش طول عمر سیستم های لوله کشی می شود، از وارد شدن خسارت های سنگین نیز جلوگیری می کند. نکاتی که در زمان انتخاب نوع گسکت برای بهتر شدن عملکرد آنها مهم است و باید در نظر گرفت عبارتند از:
1. برسی گسکت: این قطعه بایستی کاملا تمیز، سالم و خشک باشد و همین طوری مدت زمانی که در انبار نگهداری شده با زمان استاندارد نگهداری آن در انبار مطابقت داشته باشد. نوع گسکتی که انتخاب می شود اول از همه بایستی با توجه به نوع فلنج و عوامل محیطی باشد.
2. مقاوم در مقابل خوردگی: واشر ها بایستی در مقابل خودرگی ناشی از مواد شیمیایی مقاومت داشته باشند و علاوه بر این مورد ، جنس آنها نباید به شکلی باشد که موجب خوردگی فلنج ها شود.
3. دمای سیالات: دمای سیالات موجود در خطوط لوله کشی جزو عوامل مهم در تعیین نوع گسکت انتخابی می باشد. زیرا اگر دمای مربوط به سیال موجود با واشر انتخابی ما همخوانی نداشته باشد، کل سیستم دچار مشکل می شود.
4. چک کردن سطح آبندی فلنج: سطحی که قرار است آب بندی شود، بایستی تمیز، بدون زنگ زدگی، تخت و همین طور بدون هر گونه آسیبی باشد. در شرایطی که خراش یا نشانه هایی از فشار وجود دارد، بهتر است سطح فلنج به شکل دقیق تری مورد برسی قرار بگیرد و یا به وسیله ی مواد مخصوصی بازسازی شود تا برای نصب گسکت مناسب باشد.
5. انتخاب صحیح موارد اتصالی: پیچ و مهره هایی که برای متصل کردن فلنج ها به یکدیگر استفاده می شود؛ بایستی تمیز، مناسب، سالم و بدون زنگ زدگی باشد. پیشنهاد می شود که از پیچ و مهره های شبیه به هم استفاده کنید و همینطور در سطوح پر اصطحکاک روغن کاری کنید. نکته ی دیگری که باید توجه کنید این است که جنس واشر ها نیز نباید به صورتی باشد که تحت فشار میان دو فلنج، نازک شوند و یا از بین بروند.
6.محکم کردن گسکت ها: اول از همه باید پیچ و مهره ها خوب با دست سفت کنید و سپس به وسیله ابزارآلات مخصوص آنها را به شکل پیوسته محکم کنید. توجه داشته باشید که این موارد را با رعایت اصول مونتاژ صحیح انجام دهید.
انتخاب درست گسکت برای فلنج ها موجب می شود که طول عمر سیستم لوله کشی بیشتر شود و همین طور از وارد شدن خسارت نیز جلوگیری می شود؛ پس حتما به نکات فوق را در زمان خرید گسکت ها توجه کنید.
منبع: انواع فلنج و گسکت
