قلاویز و حدیده از پرکاربردترین ابزارهای صنعتی هستند که برای دندانه کردن قطعات مختلف و رزوه زنی مورداستفاده قرار می‌گیرند. این دو ابزار نسبت به آچار آلات کمتر استفاده می‌شوند.
اما در صنایع مختلف مانند ساخت‌وسازهای صنعتی، ساخت انواع مصنوعات فلزی، صنایع خودروسازی و جهت تعمیر ناوگان حمل‌ونقل بسیار مورداستفاده قرار می‌گیرند. قلاویز و حدیده در کارگاه‌های صنعتی نیز جزو ابزارهای پرکاربرد محسوب می‌شوند. در ادامه به‌صورت جداگانه هر یک از این ابزارها را معرفی می‌کنیم تا با کاربرد و انواع آن‌ها آشنا شوید.
قلاویز ابزاری است که به‌منظور ایجاد رزوه در قطعات ماده و برای دندانه کردن مورداستفاده قرار می‌گیرد. شاید برای شما سؤال پیش بیاید که منظور از قطعات ماده چیست؟ قطعات ماده بیشتر به قسمت‌های داخلی قطعات گفته می‌شود.
یکی از این نمونه‌ها مهره است و با استفاده از قلاویز می‌توان قسمت‌های داخلی قطعات ماده را تراشید و با ایجاد کردن رزوه، دندانه‌هایی را در قسمت‌های داخلی این سطوح ایجاد کرد. سطوح مختلفی که از قلاویز برای دندانه کردن آن‌ها استفاده می‌شود، شامل چوب، پلاستیک و فلز هستند. فرایندی که طی آن رزوه در سطح قطعات ماده ایجاد می‌شود، فرایند قلاویز کاری است.
قلاویز ماشینی برای انجام قلاویز کاری یا ایجاد دندانه همه کارها توسط خود قلاویز انجام می‌شود. این ابزار هم به‌صورت تکی و هم به‌صورت سری دوتایی در بازار موجود است. قلاویز ماشینی دارای یک قسمت رزوه دار است که اندازه بلندتری دارد و می‌توان تمام مراحل سوراخ‌کاری و رزوه زنی را توسط آن انجام داد. انواع قلاویز ولکل آلمان قلاویزهای باکیفیت و پرکاربرد موجود در بازار هستند که هم دارای قلاویز ماشینی و هم قلاویز دستی است.
پیش از استفاده از قلاویز دستی ابتدا سوراخ‌کاری مناسب با قطر موردنیاز توسط دریل روی سطح موردنظر انجام می‌شود و در مرحله بعد از قلاویز برای ایجاد کردن دندانه در داخل سوراخ ایجادشده استفاده می‌شود.
قلاویز دستی در قسمت انتهایی یک قسمت چهارگوش دارد و به همین خاطر به‌راحتی می‌توان آن را در دست گرفت. حرکت دورانی این ابزار با استفاده از این قسمت ساده‌تر می‌شود. انواع قلاویزهای دستی دارای سری‌های سه‌گانه هستند که در هنگام رزوه کاری معمولاً از هر سه نوع سری‌های قلاویز دستی استفاده می‌شود.
قسمت‌های مختلف قلاویز در قلاویز ماشینی با قلاویز دستی متفاوت هستند. قلاویز دستی در قسمت انتخاب چهارگوش است. این قسمت به نام بخش آچارخور شناخته می‌شود. بعدازاین قسمت طول دنباله قرار دارد و در انتهای قلاویز طول دندانه، تیغه و لبه برنده قرارگرفته است.
دسته قلاویز یکی از قسمت‌های مهم آن است که هنگام خرید قلاویز باید به آن توجه داشته باشید. با توجه به کاربرد قلاویز، دسته قلاویز در انتخاب آن تأثیر دارد. معمولاً قسمت دسته قلاویز از پیچ و مهره ساخته‌شده که دارای شکاف‌هایی می‌باشد و از طریق این شکاف‌ها دسته قلاویز مقاوم می‌شود و می‌توان به‌راحتی آن را به کارگرفت.
حدیده برخلاف قلاویز یکی از ابزارهای صنعتی است که به‌منظور ایجاد رزوه در قطعات نر مورداستفاده قرار می‌گیرد. قسمت‌های خارجی برخی از سطوح مانند پیچ به نام قطعات نر شناخته می‌شوند و زمانی که شما قصد تراشیدن و دنده کردن قسمت‌های خارجی سطوح را داشته باشید می‌توانید از حدیده استفاده کنید.
معمولاً این فرآیند را پیچ تراشی یا فرآیند رزوه تراشی می‌گویند. حدیده معمولاً از آلیاژهایی مانند مس آلومینیوم برنج فولاد شدن و استیل ساخته می‌شود.
با توجه به اینکه از حدیده برای رزوه تراشی چه قطعه‌ای استفاده می‌کنید، می‌توانید یکی از انواع مختلف حدیده را انتخاب نمایید. انواع حدیده دستی و ماشینی در فروشگاه‌های عرضه‌کننده عمده محصولات صنعتی موجود هستند. حدیده دستی خود شامل حدیده گرد شکافدار، حدیده دو و نیم و حدیده شش‌گوش می‌شود. حدیده های ماشینی نیز انواع متعددی دارند که می‌توان با استفاده از آن‌ها قطعات مختلف را رزوه زنی کرد.
قسمت‌های مختلف حدیده شامل موارد زیر می‌شوند.
در زمان قلاویز کاری باید به ازای هر نیم دور چرخش ابزار به سمت راست، 1/4 نیز به سمت چپ بچرخد. تا براده‌های کنده‌شده به‌راحتی از داخل لبه‌های برنده آزاد شوند.
به‌هیچ‌وجه نیرویی زیاد اعمال نکنید، چراکه موجب شکستن ابزار و همچنین خراب شدن قطعه موردنظر می‌شود. هنگام دنده کردن قطعات فولادی به ابزار روغن بزنید. برای دنده کردن قطعات آلومینیومی از نفت استفاده کنید. هنگام دنده کردن آلیاژهایی مانند چدن یا برنج در قطعات کوچک نیازی به استفاده از روغن نیست؛ اما برای قطعات بزرگ باید از روغن استفاده کنید.
قلاویز و حدیده جز ابزارهای پرکاربرد صنعتی برای رزوه کاری و دندانه‌دار کردن پیچ و مهره هستند. برند ولکل آلمان یکی از برندهای تولیدکننده قلاویز و حدیده است که تولیدات خود را از طریق گروه‌های صنعتی و فروشنده‌های معتبر این برند در ایران عرضه می‌کند.
