می خواهیم در مورد مهارت های پایان نامه نویسی با دانشجویان عزیز صحبت کنیم. بهتر است بدانیم پایان نامه چیست؟ و چگونه دفاع پایان نامه انجام می شود. کمی اطلاعات خود را در زمینه انجام پایان نامه و مهارت های نوشتاری پایان نامه بالا ببریم.
مهارت های پایان نامه نویسی ، مهارت ها، عموما به سه دسته تقسیم می شوند:
این نوع مهارت ها، برای انجام دادن امور یا وظایف کلی یک شغل به کار گرفته می شوند؛
این مهارت ها به یک حرفه خاص محدود می شوند؛ مانند کتاب داری که کتاب دارها عهده دار آنند و یا تصحیح و نمره گذاری اوراق امتحانی که به وسیله معلم ها انجام می شود؛
اینها صفات ویژه یا خصلت های شخصی هستند. توانایی یادگیری سریع، پرداختن به جزئیات دقیق، وظیفه شناسی، خودگردانی، سازگاری و حس همکاری و لذت معنوی، نمونه هایی از مهارت های انطباقی اند.
همانطور که در عرصه های گوناگون زندگی، به یادگیری و مهارت افزایی نیاز داریم، در تدوین و نگارش یک پایان نامه مطلوب نیز به داشتن یک سری مهارت های پایه ای نیازمندیم. چگونه است که برخی از دانش پژوهان از همان مواد، محتوا و ابزار نوشتاری استفاده می کنند، اما در مقایسه با کسانی که از مهارت های ویژه پایان نامه نویسی برخوردارند، ناکام می مانند و نمی توانند محصول مقبول و پر جاذبه ای را ارائه کنند. با توجه به این مهم، برای اخذ مدرک تحصیلی در یکی از سطوح آموزشی حوزوی یا داتشگاهی به روش شناسی و کسب مهارت نیاز داریم. در حقیقت، بدون داشتن مهارت و توانایی های مورد نیاز و نیز آمادگی قبلی، نمی توان به چنین اهدافی دست یافت.
چگونه ممکن است از پایان نامه ای که مهر و نشان علمی هر دانش پژوهی را به همراه دارد، آسان و گذری عبور کرد و کارنامه علمی خود را سطحی پنداشت!؟ همانطور که گفتیم، پایان نامه وسیله سنجش علمی طلاب و نشان دهنده اهمیت و اهتمام دانش پژوه به رسالت علمی – تحصیلی خویش است.
رساله می تواند حلقه ای از زنجیره علمی تولید فکر و اندیشه باشد که جز با تکلیف گرایی و عزم جدی برای همراه شدن با کاروان علم و دانش، به سرانجام نخواهد رسید. جز این، هر اقدامی آسیب فردی و اجتماعی جدی ای را باری نویسنده رساله، به همراه خواهد داشت. هر گونه سهل انگاری، از یک سو کارنامه علمی نگارنده را سست و بی اعتبار می سازد و از سوی دیگر، کاروان علمی بشری که برای رشد و بالندگی خود به تلاش علمی افراد نیاز دارد و این آثار، از سرمایه های دانشی او محسوب می شودرا بهره می سازد.
بنابراین، سزاوراست که طلاب و دانشجویان، برای تعالی علمی خود مددرسانی به قافله علمی بشری از هیچ کوششی فروگذار نباشد. یکی از عواملی که می تواند آنها را در دست یابی به این مهم یاری رساند، آشنایی با این اصول و مهارت های پایان نویسی است. با یادگیری این فنون ومهارت ها، میتوان در پرتو وجدان علمی و تلاش جهاد گونه، اثری وزین و گران سنگ از خویش به یادگار گذاشت و در آینده نیز مدال علمی خوبش را با افتخار، بر تارخ اندیشه خود مزین ساخت. با یادگیری مهارت ها می توانیم دانش، نگرش و ارزش های وجودی مان را به توانایی های واقعی و عینی تبدیل کنیم و در واقع، یکی از بهترین روش های استفاده از زمان و کنترل آن و جلوگیری از مسامحه کاری، بهره مندی از برنامه ریزی است.
پس از شهادت (آیت الله دکتر بهشتی)، تقویم به جا مانده از ایشان، نکته عجیبی را آشکار کرد؛ این شهید عزیز، برای شش ماه آینده خود، برنامه ریزی کرده بود. به عبارت دیگر، برای فعالیت های احتمالی، دیدارها و برنامه های خود، وقت های معینی تعیین کرده بود. بنابراین، با برنامه ریزی طراحی دقیق تحقیق و آینده نگری، به اهداف پایان نامه نویسی، بهتر و کارآمد تر دست خواهیم یافت.
بدین ترتیب، با برنامه ریزی درست و همه جانبه، مسیر پایان نامه ها به سوی تحقیقات بنیادی و کاربردی رهنمود شده و به معنای واقعی، به تحقیق و پژوهش نزدیک می شود. در واقع، پژوهش به فعالیت های جست و جوگرانه ای اطلاق می شود که بر اساس یک روش معتبر انجام می گیرد و هدف از آن، کشف حقیقت و یا دست یابی به علوم و کشف علوم مجهول است.
در تعریف های پژوهش، دو رویکرد عمده وجود دارد: الف) رویکرد توصیفی؛ ب) رویکرد هدفی.
(رویکرد توصیفی) در صدد است تا توصیف دقیقی از آنچه در خارج به عنوان پژوهش انجام می گیرد، ارایه کند. به عبارت دیگر، می خواهد مشخص کند که در شکل گیری این فرآیند چه نوع فعالت هایی باید انجام شود و چگونه باید آنها را انجام داد تا نتیجه، کارآمد و اثربخش تر باشد. در این رویکرد، روش و مراحل انجام پژوهش، بسیار مهم است. در مقابل، (رویکرد هدفی) در صدد است تا هدف یا نتیجه فعالیت پژوهشی را معرفی کند.
در مجموع می توان گفت که تحقیق، یک فعالیت منظم و مدونی است که هدف از آن، کشف و گسترش دانش و حقیقت است و حاصل پژوهش، دست یابی به آن چیزی است که برای دیگران مجهول است و یا اطلاع اندکی از آن دارند. البته اشکال این تعاریف آن است که نوع خاصی ا پژوهش را در بر می گیرد. به همین دلیل، برای عبور از این چارچوب، باید فعالیت عام تری را در نظر گرفت. به عبارتی، به هر گونه فعالیت منسجم و خلاقی که در جهت افزایش سطح دانش انسانی، فرهنگی، اجتماعی، طبیعی و استفاده از این دانش ها، برای کاربردهای جدید، انجام گیرد، پژوهش گفته می شود.
در حقیقت، پژوهش کوششی است علمی و سنجیده که با طرح و برنامه ای همراه و برای کشف حقیقتی مجهول است.
اما در تعریفی جامع تر، می توان گفت که تحقیق و پژوهش، فعالیت منظم و مدونی است که به دست یابی مسائل معین، کشف و گسترش دانش و حقیقت می انجامد و حاصل آن می تواند بنیادی یا کاربردی باشد.
باید دانست که پژوهش واقعی از جایی شروع می شود که تحقیقات پیشین، به آنجا ختم شده اند. در مسیر تحقیق، تلاش می شود تا نتیجه تحقیق به تولید فکر و اندیشه بینجامد. البته پژوهش های توصیفی و تبیینی نیز خالی از فایده نیستند و می توانند جایاه خود را در رتبه های بعدی حفظ کنند.
امید که طلاب ارجمند، زمان پایان نامه نویسی را فرصتی مناسب برای سنجش دانستنی های خود و همچنین ظهور و بروز توانمندی های علمی خود بدانند و از این فرصت گران بها، در تولید فکر و اندیشه ای پویا و خلاق استفاده کنند و نیک بدانند که امروزه، نیازهای فراوانی در ساحت نظام و میهن اسلامی و به طور کلی، در جهان اسلام وجود دارد و تبیین درست معرفت شناسی اسلام، تفکر اخلاقی و معنوی، تفکر فلسفی، اجتماعی، اقصادی و ... بسیار لازم است که باید دقیق، علمی، قانع کننده و با توجه به اندیشه های رایج جهان معاصر انجام گیرند و همه اینها، رسالت اساسی حوزه هاست که بی شک، تنها در پرتو حرکت جهادی – اجتهادی محقق خواهد شد.
در تامین این نیازها، نباید مصرف کننده دانش باشیم بلکه باید از طریق پژوهش، تطبیق، تحلیل، نقد و نظر، کاوش و بازآفرینی، آزمایش، شهامت و مهارت، گامی در جهت تولید علم و دانش برداریم.
انسان در زندگی روزمره و عادی خود، اگر به وضع موجود خو بگیرد و در چرخه تکرار و آرامش طلبی حرکت کنند، به سر منزل مقصود نمی رسد. بنابراین باید بدانیم که (هر کس که قصد فتح دریا را داشته باشد، باید جرات و جسارت ترک ساحل را نیز داشته باشد).
باید حرکت و کوشش نمود تا به نوآوری و بالندگی رسید وگرنه: (از جویبار کوچک که آب آن به چاله ای می ریزد، کسی مروارید، گرانبها صید نخواهد کرد).
واپسین سخن اینکه، پژوهش های علمی در هر جامعه ای، بدون به کار گیری و همت نسل جوان، امکان پذیر نیست. تجربه جوامع پیشرفته نشان می دهد که نسل جوان، با انرژی زیاد و توانایی و امکان تمرکز بیشتر و تحت حمایت و هدایت پژوهشگران خبره و با سابقه و با آموزش صحیح و روشمند، می تواند تحول آفرین، نوآفرین و آینده ساز باشد.
