برنامه نویسی مهارتی جذاب و پر تقاضاست که تقریباً در هر صنعتی کاربرد دارد. در سالیان اخیر، انواع زبان های برنامه نویسی برای کسب و کارهای گوناگون با ویژگی های مختلف و متناسب با پروژه مورد نظر ایجاد شده اند.
در این مقاله سعی کردم در ابتدا انواع زبان های برنامه نویسی را به طور جامع و با بیانی ساده شرح بدهم، سپس به بررسی هرکدام از این زبان های برنامه نویسی همراه با کاربرد و مزایای آن ها در بازار کار بپردازم و در انتها نیز منابع آموزشی برای شروع حرفه برنامه نویسی را معرفی کنم.
برنامه نویسی حوزه های متنوعی دارد که افراد می توانند بر حسب علاقه و استعداد خود یکی از این مسیرها یا انواع حوزه های برنامه نویسی را انتخاب کنند. به طور کلی می توان انواع حوزه های اصلی برنامه نویسی را به این صورت دسته بندی کرد:
1. برنامه نویسی کامپیوتر (برنامه نویسی ویندوز)
2. توسعه و برنامه نویسی وب (Web Development)
3. برنامه نویسی و توسعه موبایل
4. توسعه و برنامه نویسی علم داده
5. برنامه نویسی بازی های کامپیوتری
که در ادامه به معرفی انواع این حوزه ها می پردازیم.
زبان هایی که برای ایجاد و توسعه نرم افزارهای تحت ویندوز مورد استفاده قرار می گیرند. و برای اجرا نیاز به مرورگر ندارند و مستقیماً روی سیستم عامل اجرا می شوند. زبان برنامه نویسی ویندوز یا دسکتاپ گفته می شود. و برنامه هایی که با استفاده از این زبان ها نوشته می شوند تنها روی سیستم عامل ویندوز قابل اجرا هستند. زبان های زیر پرکاربردترین زبان های این دسته هستند:
سی (C)، سی پلاس پلاس (C++)، سی شارپ (C#) ،PHP، جاوا (Java)، پایتون (Python)، دلفی (Delphi)، فاکس پرو (Fox Pro)، ویژوال بیسیک (Visual Basic)، پرل (Perl)، روبی (Ruby)، گو یا گولنگ (Golang/ Go)
در حوزه برنامه نویسی دسکتاپ Desktop Programming، ساخت برنامه‌های کاربردی و نرم افزار برای سه سیستم عامل اصلی ویندوز، مک (macOS) و لینوکس (Linux) انجام می شود.
اگر بخواهید برای مرورگرها برنامه ای طراحی کنید (مانند فرم های ثبت نام آنلاین) باید یکی از زبان های برنامه نویسی تحت وب را یاد بگیرید. البته باید بدانید زبان های تحت وب هم به دو دسته سمت کاربر (Front-End) و سمت سرور (Back-End) تقسیم می‌شوند. که در ادامه هر دو را شرح خواهیم داد:
در این نوع برنامه نویسی چگونگی ظاهر سایت یا همان نمایش رنگ ها، آیکون ها و تصاویر مشخص می شود. علاوه بر این در توسعه فرانت اند به طور پیوسته روی نحوه نمایش وب سایت در تمام دستگاه ها از کامپیوتر گرفته تا تبلت و گوشی هوشمند تمرکز می کند. توسعه دهندگان فرانت اند Front-End Developers با استفاده از روش های پیشرفته علمی در طراحی و توسعه وب از بهینه بودن وب سایت ها برای کاربران و موتورهای جستجو اطمینان حاصل کنند.
انواع زبان‌های برنامه نویسی وب برای بخش فرانت اند شامل:
HTML، CSS، جاوا اسکریپت (JavaScript)، جی کوئری (jQuery)
در برنامه نویسی بک اند، فرآیند تولید و نگهداری کدهایی که برای اتصال به سرور و تبادل اطلاعات با آن و اجرای سایر قابلیت های عملکردی نوشته شده، انجام می شود. در واقع در برنامه نویسی بک اند مواردی انجام می شود که از دید کاربران پنهان هستند و در پشت پرده رخ می دهند. اما برای کارکرد صحیح یک وب سایت یا وب اپلیکیشن بسیارمهم و ضروری هستند.
کدهای وارد شده، وب سایت را به سرور متصل می کنند و باعث می شوند که داده ها به درستی پردازش و وارد وب سایت شوند. PHP، جاوا و MySQL وNode.jsاز جمله زبان های برنامه نویسی رایج در حوزه بک اند محسوب می شوند. زبان های برنامه نویسی Python و Golang نیز از جمله زبان های جدیدتر این حوزه محسوب می شوند.
اگر بخواهید برای موبایل با سیستم عامل اندروید یا IOS، اپلیکیشن طراحی کنید، باید یکی از زبان های زیر را یاد بگیرید.
C#، Python، JAVA، SWIFT، Ruby، JavaScript، Perl، Objective-C
فرآیندی است که طی آن، اپلیکیشن هایی برای سیستم عامل اندروید طراحی می شوند. سیستم عامل اندروید توسط شرکت گوگل توسعه داده شده است. گوگل اعلام کرده است که اپلیکیشن های اندروید را میتوان با استفاده از کیت توسعه نرم افزار اندروید (SDK) و زبان های برنامه نویسی جاوا، کاتلین (Kotlin) و ++C ایجاد کرد. البته از زبان های برنامه نویسی دیگر نیز برای توسعه اپلیکیشن های اندروید می توان استفاده نمود.
اندروید، پلتفرمی نشأت گرفته از لینوکس است. این پلتفرم به وسیله شرکت گوگل و بعضی از توسعه دهندگان اصلی سخت افزار و نرم افزار (مانند اینتل،eBay ،ARM ، HTC) پشتیبانی می شود.
سیستم عامل اندروید به دلیل منبع باز بودن، انعطاف پذیری بالا و امکان توسعه کاربردهای سمت سرور، طرفداران بسیاری پیدا کرده و بخش بزرگی از بازار برنامه نویسی موبایل را تسخیر کرده است.
توسعه iOS، زیر مجموعه ای از توسعه نرم افزار می گویند که با برنامه نویسی اپلیکیشن‌هایی برای آیفون‌ها و iPad های قدیمی تر سر و کار دارد. به عبارت دیگر، فرآیند مصورسازی، ایجاد و انتشار برنامه های iOSدر اپلیکیشن فروشگاه است. برنامه نویسی iOS زمینه ای تخصصی است و نیازمند ابزارهای مخصوص آن پلتفرم است که توسط شرکت اپل توسعه یافته و منتشر شده اند. همچنین، فروشگاه اپلیکیشن رسمی در نظر گرفته شده برای این نوع از توسعه، برخلاف App Storeهای غیررسمی که اعتبار پایینی دارند، بسیار معتبر است.
زبان برنامه نویسی Objective-C و Swiftشرکت اپل، دو زبان برنامه نویسی محبوب برای توسعه iOSمحسوب می‌شوند. در حال حاضر Swift به عنوان زبان رسمی این زمینه به کار میرود. بسیاری از ویژگی های سوئیفت مانند خوانایی ذاتی، ساختار نحوی، نگهداری آسان فایل کد، امنیت بالاتر و سرعت اپلیکیشن های ساخته شده با آن، به برتری سوئیفت نسبت به زبان Objective-C افزوده است.
به طور خلاصه علم داده ترکیبی از روش های علمی، ریاضی و آمار، برنامه نویسی تخصصی، تجزیه و تحلیل پیشرفته و هوش مصنوعی (AI) به حساب می آید. علاوه بر این، علم داده شامل گزارش هایی می‌شود که دانشمند علم داده Data scientist باید از آن ها استفاده کند تا بینش های تجاری پنهان شده در داده‌ها را کشف نموده و آن ها را به ذی نفعان رائه دهد.
برای فعالیت در زمینه علم داده، زبان های برنامه نویسی بسیاری وجود دارد که نیازمند تسلط برنامه نویس بر آن‌هاست. دیتا ساینتیست ها باید بتوانند برای ایجاد مدل ها، کدهایی بنویسند و اجرا کنند.
سه زبان برنامه نویسی اصلی برای علم داده، زبان پایتون، زبان برنامه نویسی R و «متلب» (MATLAB) هستند. آشنایی با زبان های برنامه نویسی دیگر مانند جاوا، جاوا اسکریپت، اسکالا (Scala) و سایر زبان ها نیز می تواند در علم داده مفید باشد.
یکی از جذاب ترین حوزه های برنامه نویسی، ساخت بازی‌های کامپیوتری است. توسعه بازی کامپیوتری ، نوعی از برنامه نویسی است که نتیجه آن یک نرم افزار بازی کامپیوتری خواهد بود. این به معنای نوشتن کدهایی است که محیط، کاراکترها و اقداماتی را ایجاد می کند که در نهایت، کاربر میتواند آن‌ها را ببیند.
در بازی سازی، مراحل عمومی وجود دارد که در بسیاری از پروژه های بازی دنبال می شوند. این مراحل شامل پیدا کردن ایده، طراحی بازی، ساخت بازی، آزمایش آن، نهایی سازی بازی و انتشار آن است. ابزارهای گوناگونی برای توسعه بازی های کامپیوتری وجود دارد که پرطرفدار ترین آن ها استفاده از موتور بازی سازی (Game Engine) است. از متداول ترین زبان های برنامه نویسی برای کدنویسی در موتورهای بازی سازی میتوان به C++ ، C#، JAVA و RUSTاشاره نمود.
اگر به لیست زبان هایی که تا الان برای شما شرح دادیم دقت کرده باشید، متوجه تکرار چند زبان تکراری خواهید شد. به آن ها زبان های برنامه نویسی چندمنظوره (General-Purpose Language) گفته می شود.
شما با یادگیری یکی از این زبان ها می توانید برای پلتفرم های گوناگون (ویندوز، وب، اندروید و iOS و بازی سازی) برنامه طراحی کنید. زبان هایی که در این دسته قرار می گیرند شامل: C، C++، C#، Python، Ruby، JAVA، Go، Scala می باشند.
در این مقاله باهم به آشنایی کلی و مختصر هر یک از حوزه های برنامه نویسی پرداختیم. پس حتما با مقالات بعدی من همراه باشید تا با انواع زبان های برنامه نویسی و کاربردهای تک تکشان آشنا شویم.
