در ظاهر جنگ در باطن تحول
همه ما در دبیرستان درس تاریخ را با نمرات درخشانی گذرانده‌ایم و تا حدی می‌دانیم آخرین جنگ‌جهانی موسوم به جنگ‌جهانی‌دوم، ناشی از حمله ناگهانی آلمان به لهستان بود. در حداقل دو سال اخیر هم کاندید مهم‌ترین جنگ در جریان به تقابل روسیه و اوکراین میرسد. نبردی که شاید در ظاهر فرسایشی شده باشد اما تاثیرات جانبی آن بر دنیا چیزی در مقیاس همان کلمه‌ی درست "جنگ جهانی" است. در این مقاله در حال فوت کردن شمع یک‌سالگی این نبرد بوده و بررسی کوتاهی را پیشکش نگاه‌تان کرده‌ام.
دنیای ورزش، شاید سیاسی باشد!
شاید اکثریت مردم موافق این موضوع باشند که ورزش از سیاست جدا یا دست‌کم باید این‌گونه باشد. اما وقایعی که اخیرا حادث شده، از عدم صحت این گزاره خبر می‌دهد. اتفاقاتی از قبیل لغو میزبانی شهر سن‌پترز‌بورگ برای بازی فینال اروپا و حذف پرچم تیم‌ملی بلاروس و روسیه و عدم پخش سرود‌ملی آنها در میادین بین‌المللی که مهم‌ترین واکنش‌ها بوده‌اند. در این بین واکنش‌های دیگری از جمله اینکه فدراسیون بین‌المللی جودو ریاست افتخاری پوتین را لغو کرد در حالی که وی دارای دان8 در این رشته است. یا در حیطه مسابقات جایزه‌بزرگ فرمول‌یک، میزبانی از شهر سوچی گرفته‌شده و تیم امریکایی "هاس" نیز به‌نوبه خود شراکتش را با اسپانسر روسی‌اش "اورال‌کالی" به حالت تعلیق درآورد و نشان این شرکت را از روی خودروهایش حذف کرد. از همه مهم‌تر اقدامات مستقیم تیم‌ها بود . رومن آبراموویچ الیگارش روس و مالک قبلی باشگاه چلسی استعفا داد و چلسی را به مدیران بنیاد خیریه چلسی سپرد. یا در اقدامی، باشگاه شالکه آلمان هم نام و لوگو "گازپروم" را از روی پیراهن فوتبالیست‌های خود حذف نمود.
بحران همیشگی غذا
روسیه و اوکراین روی‌هم‌رفته حدود یک‌سوم گندم و جوی دنیا و بیش‌از ۷۰ درصد از روغن آفتاب‌گردان دنیا را صادر کرده و از عرضه‌کنندگان بزرگ ذرت هستند. روسیه بزرگ‌ترین تولیدکننده کودهای شیمیایی در دنیاست.
روند افزایش قیمت مواد غذایی در دنیا پس‌از جنگ اوکراین شدت گرفته و حدود ۲۰ میلیون تن از غلات اوکراین راهی برای رسیدن به خاورمیانه، آفریقای شمالی و بخش‌هایی از آسیا ندارند.
هفته‌ها مذاکره در مورد ایجاد مسیرهای ایمن برای خارج کردن غلات از بنادر اوکراین در دریای سیاه پیشرفت چندانی نداشته و فوریت آن با فرارسیدن فصل برداشت تابستان افزایش‌یافته است. اگر این کار طی یکی دو ماه آینده انجام نشود، پیامدهای فاجعه‌باری خواهد داشت.
۴۰۰ میلیون نفر در سراسر دنیا به عرضه غلات اوکراین وابسته هستند. سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) پیش‌بینی می‌کند ۱۸۰ میلیون نفر در ۴۱ کشور دنیا در سال جاری میلادی با بحران غذایی و گرسنگی مواجه شوند.
۹۰ درصد از گندم و سایر غلات اوکراین از طریق دریا به بازارهای دنیا می‌رسند. اما بسته شدن سواحل دریای سیاه توسط روسیه مانع خارج شدن این محموله‌های غذایی از اوکراین می‌شود.
این تنها بخشی از مشکلات ایجاد شده در راستای غذا به دلیل جنگ روسیه و اوکراین است.
دنیای اقتصاد
بر اساس گزارش بانک جهانی، اقتصاد اوکراین تا ۴۵ درصد سقوط خواهد کرد که عمدتا اقتصادهای نوظهور اروپا و آسیای مرکزی را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
به این ترتیب، اثرات جانبی به اصطلاح «عملیات ویژه نظامی» روسیه در اوکراین در نقاط مختلف جهان احساس خواهد شد. پیامدهای این درگیری نظامی بر قیمت جهانی نفت مشهود بوده و بر اقتصادهای مختلف به ویژه کشورهای وابسته به نفت روسیه تاثیر گذاشته است. کشورهای اروپای غربی و شرقی که به طور یکسان به گاز سیبری وابسته هستند نیز هدف تاثیرات جنگ اوکراین قرار گرفته‌اند.
شماری دیگر از کشورها وجود دارند که به شدت تحت تاثیر کاهش تولید برخی محصولات کشاورزی تولیدی اوکراین و روسیه از جمله گندم و ذرت قرار گرفته‌اند. سازمان تجارت جهانی تخمین می‌زند که قیمت گندم به دلیل برداشت ناموفق در اوکراین تا ۸۵ درصد افزایش خواهد یافت.
تولید کود، دیگر محصول سیستم تولید جهانی خواهد بود که در صورت اختلال در تولید و عرضه آن، تاثیر زیادی بر روند کاشت محصولات کشاورزی در سراسر جهان به ویژه قاره آمریکا خواهد داشت. آنچه مسلم است اینکه مطمئنا کاهش تولید وجود خواهد داشت و به دنبال آن شاهد کاهش عرضه و افزایش قیمت‌ها خواهیم بود. کمبود کود در مکزیک، قیمت این محصول را تا ۳۰۰ درصد افزایش داده‌است. طبق گزارش‌ها، بیشتر کودهایی که به مکزیک وارد می‌شوند از اوکراین می‌آیند.
صنعت نظامی فاخر
همزمان با ادامه‌دار شدن جنگ روسیه علیه اوکراین و تلاش کشورهای مختلف برای کمک تسلیحاتی به اوکراین، صنایع تسلیحاتی این کشورها بر سرعت تولیدات نظامی خود افزوده‌اند بطوریکه این فرصت برای آنها در سی سال گذشته بی سابقه بوده است.
در ده ماه گذشته، کشورهای متحد کی‌یف سعی کرده‌اند تا با ارسال مهمات و تجهیزات نظامی به اوکراین بخشی از نیاز آن را تامین کنند، حال آن‌که ذخایر نظامی خودشان رفته رفته کاهش می‌یافت.
به طور ویژه، کشورهای اروپای شرقی از این موضوع متاثر هستند و صنعت تسلیحات آنها با سرعتی که از زمان جنگ سرد تاکنون دیده نشده است، در حال تولید و تکمیل کمبودهای خود و تامین نیاز تسلیحاتی اوکراین هستند.
براساس جدیدترین داده‌های «موسسه کیل برای اقتصاد جهانی»، کشورهای ایالات متجده آمریکا و بریتانیا در صدر فهرست کمک‌کنندگان مستقیم نظامی به کی‌یف بوده‌اند. لهستان، آلمان، نروژ، دانمارک، لتونی، کانادا و جمهوری چک در رده‌های بعدی این فهرست قرار دارند.
گاهی آموزش گاهی دانشگاه
یکی از حوزه‌هایی که شاید بتوان گفت تاثیر زیادی از جنگ گرفته است، آموزش عالی و حوزه‌های علمی و پژوهشی مختلف بوده است. به‌طورکلی بررسی‌هایی که در دانشگاه کالج لندن روی تاثیر جنگ بر علم و فناوری انجام شده، حکایت از آن دارد که محققان حتی در زمان جنگ هم اهمیت زیادی به حفظ جریان آزاد دانش می‌دهند، اما نکته‌ای که در این بین وجود دارد، تغییر اولویت‌هاست که بسته به شرایط برای کشورهای مختلف ایجاد می‌شود. تغییراتی که حوزه‌های علمی روسیه و اوکراین رخ داده که موجب شده هم دانشگاه‌‌ها و هم دانشجویان بومی و بین‌المللی تحت تاثیر قرار بگیرند.
به گزارش تایمز، جنگ روسیه و اوکراین و نابسامانی‌هایی که در آموزش عالی اوکراین ایجاد کرد، باعث شد دانشجویانی که در این کشور تحصیل می‌کردند، این کشور را ترک کرده و لهستان را به‌عنوان جایگزین قرار دهند. بیشتر دانشجویان بین‌المللی اوکراین را دانشجویان آفریقایی و آسیایی تشکیل می‌دادند و با توجه به اینکه اروپای شرقی نقشی هر‌چند جزئی در آموزش عالی بین‌الملل ایفا می‌کند، به‌دلیل پایین بودن تعداد دانشجویان بومی به فکر استفاده از فرصت ایجاد شده و رونق دانشگاه‌های خود افتاده‌اند. شمار دانشجویان بومی در اروپای شرقی از یک‌میلیون و 800 هزار نفر در سال 2010 به یک‌میلیون و 200 هزار نفر در سال 2020 کاهش داشته است. تعداد دانشجویان بین‌المللی لهستان در سال 2020 حدود 84 هزار و 700 نفر بود اما در سال 2021 به‌دنبال جنگ روسیه و اوکراین و ورود دانشجویان خارجی به لهستان، شمار آنها به رکورد 89 هزار و 400 هزار نفری در سال 2022 رسید. بیش از 40 درصد از این تعداد دانشجوی خارجی از اوکراین وارد لهستان شده بودند. آمارها نشان می‌دهد تعداد دانشجویان آفریقایی و آسیای مرکزی در دانشگاه‌های لهستان رو به افزایش است. جذب دانشجو از ازبکستان نیز از 300 به 3000 نفر طی 5 سال افزایش یافته است. از سال 2020، دانشجویان خارجی ورودی به دانشگاه‌های لهستان علاوه‌بر منطقه اروپای غربی، از هند، پاکستان و بنگلادش را هم دربرگرفت. اما در یک‌سال گذشته، ثبت‌نام و جذب دانشجویان خارجی از 40 کشور رشد داشته که نیمی از آنها خارج از اروپا هستند. اما دانشگاه‌های لهستان برای سال تحصیلی 2023 بیش از آفریقا، روی جذب دانشجو از آسیای جنوب شرقی و اروپای غربی تمرکز کرده‌اند.
این تنها بخشی از حواشی بود
فعلا
