انواع روش های واکسیناسیون طیور

یکی از موارد بسیار مهم در طی پرورش دام و طیور واکسیناسیون می باشد که از مهمترین راه های پیشگیری از بیماری های ویروسی و باعث فعال شدن سیستم ایمنی بدن طیور در برابر بیماری است. طرح ریزی انجام واکسن در زمان مناسب به عوامل مختلفی از جمله واکسناسیون گله مادر، نوع واکسن ها، هزینه اجاره آن ها و شیوع بیماری ها در محیط پرورش بستگی دارد. دقت در تمامی مراحل انجام واکسیناسیون بسیار ضروری است چرا که کم توجهی در فرآیندهای حمل و نقل، نگهداری و تزریق و نحوه استفاده از آن امکان وارد نمودن خسارات اقتصادی به گله را خواهد داشت.

باید توجه داشت در مواقع حمل واکسن ها، نباید در معرض نور مستقیم یا در معرض آفتاب قرار گیرند و همواره در کیسه های سرد نگهداری شوند، در حالیکه یخ زدن واکسن ها و نگهداری آن در بسته های بسیار سرد نیز به واکس ها آسیب جدی خواهد زد. از موارد توصیه شده در این خصوص نگهداری واکسن در پلاستیک های حباب دار و قرار دادن آن در کنار بسته های یخ است. در صورت نگهداری واکس ها در یخچال نیز قرارگیری در طبقات میانی یخچال نیز مناسب خواهد بود. دمای ۲ الی ۸ درجه سانتیگراد بهترین دمای مناسب جهت نگهداری واکسن می باشد. در ادامه در یکی دیگر از مقالات دامیران به بررسی تمامی ابعاد واکسیناسیون می پردازیم.

• آشامیدن واکسن
  از ساده ترین و اقتصادی ترین روش های واکسیناسیون آشامیدن می باشد که برای واکس های آنسفالومیلت و کامبورو بسیار مناسب است. در این روش باید شرایط آب و هوا قبل از خوراندن واکسن مد نظر خواهد بود و زمانی حدود ۳۰ الی ۶۰ دقیقه در آب و هوای گرم و همچنین ۶۰ الی ۹۰ دقیقه در شرایط آب و هوایی خنک در محرومیت آب قرار گیرند. زمان توصیه شده برای آشامیدن واکسن صبح زود است. برای مواردی چون خنثی کردن کلر و یون های سنگین و همچنین تثبیت PH از قرص های جوشان سوامیون میتوان استفاده کرد. از شیرخشک و یا شیر بدون چربی نیز می توان چیزی حدود ۵۰۰ گرم در هر لیتر استفاده کرد. جنس تمامی آبخوری ها باید از پلاستیک باشد و از ظروف فلزی که موجب خنثی سازی واکسن می شوند خودداری نمود.
  جهت محلول واکسن در آب نیز برای سنین مختلف در طیور متفاوت می باشد. همچنین آب مورد نیاز برای هر ۱۰۰۰ دوز واکسن بسته به شرایط آب و هوا و سن طیور متفاوت خواهد بود.
  درب واکسن ها باید مستقیما درون آب باز شوند. پس از اینکه محلول داخل ویال انجام شد به درون ظرف واکسن انتقال دهیم و سپس با وسایل پلاستیکی تمیز و مناسب مخلوط کنیم. در طول انجام واکسیناسیون باید از واکسینه شدن تمامی جوجه اطمینان حاصل کنیم و مرتبا در سالن جوجه هایی که از خوردن آب امتناع می کنند را در معرض خوردن آب قرار دهیم. محلول واکسیناسیون حداقل یکساعت باید در دسترس تمامی مرغ ها قرار گیرد. برای استفاده محلول واکسن نیوکاسل حداقل ۲ ساعت و برای گامبورو نیز حداکثر ۴ ساعت زمان نیاز خواهیم داشت. این روش مزایای بسیاری مثل استفاده از نیروی کمتر و استرس کم در حین انجام واکسیناسیون دارد. واکنش واکسن در بدن طیور در این روش نیز آهسته بوده و به مراتب تلفات کمتری نیز دارد. از معایت این روش نیز می توان به احتمال واکسینه نشدن یکدست طیور اشاره نمود و احتمال بروز بیماری در پرندگانی که از محلول استفاده نکرده اند را بالا می برد و امنیت ضعیف می باشد.

• استفاده از قطره چشمی واکسن
  از موثرترین روش های واکسیناسیون در طیور قطره چشمی است. قطره چشمی جهت واکسن های زنده همانند برونشیت، نیوکاسل، لارنگوتراکئیت صورت می پذیرد. در این روش حجم مناسب برای سرم فیزیولوژی و یا آب معدنی ۳۰ الی ۳۵ میلی لیتر برای هر ۱۰۰۰ پرنده بمنظور تهیه واکسن می باشد. نو سالن در هنگام واکسیناسیون باید کم باشد. از معایبی که در این روش مشاهده شده زمان زیاد و اتلاف وقت و استرس بیشتر آن جهت گرفتن طیور می باشد. قطره چشمی در سنین بالا در مرغ ها استفاده کمتری دارد.

• اسپری کردن واکسیناسیون
  از کارآمدترین روش های واکسیناسیون در بیماری هایی مثل برونشیت عفونی و نیوکاسل استفاده از اسپری واکسن است. در بیماری نیوکاسل در مراحل اول دریافت پاسخ از غده هاردرین در چشم و دستگاه تنفسی فوقانی از این روش استفاده می شود. بهترین فشار دستگاه میزان ۲ بار برای اسپری کردن است.میزان قطرات واکسن باید در حین واکسیناسیون کاملا کنترل شود زیرا در این مرحله قطرات ریز ممکن است بخار شوند و قطرات درشت هم چکه کنند و هدر روند. فواصلی که برای اسپری کردن واکسن توصیه شده است ۲۰ الی ۳۰ سانتیمتر است که باید از بالای سر جوجه انجام بگیرد. و میزان استفاده از واکسن هم ۴ الی  لیتر درهر ۱۰۰۰ جوجه مناسب خواهد بود.

• تزریق واکسن
  این روش نیز یکی از پرکاربردترین و ساده ترین راه های انجام واکسیناسیون می باشد که در آن جهت تنظیم دوز واکسن از سرنگ های اتوماتیک استفاده می شود. سر سوزن ها باید بعد از هر ۲۰۰ تزریق تعویض گردد. تزریق واکسن می تواند به روش های مختلفی انجام گیرد از جمله در ران و سینه، عضلانی و یا در گردن بصورت زیرجلدی.

هنگام واکسیناسیون بطری های حاوی واکسن باید تقریبا ۶ ساعت قبل از شروع واکسینه کردن طیور از یخچال خارج شوند و همچنین آن ها را ۳۰ الی ۶۰ دقیقه در آب با دمای ۳۵ تا ۲۸ درجه سانتیگراد قرار داد. تکان دادن بطری ها و یکنواخت کردن تمامی محلول ها قبل از انجام واکسیناسیون نیز از اهمیت ویژه ای برخودار است.

موارد منع واکسیناسیون

در مواردی نظیر بیماری های کوکسیدیوز، بیماری های انگلی، بیماری های تنفسی که گله را درگیر می کند انجام واکسیناسیون باید زیر نظر پزشک مربوطه به تعویق بیافتد.

منبع: دامیران - پایگاه پیشرو و فراگیر دامپروری و دامپزشکی

ادامه این مقاله را در این لینک بخوانید.