بستر مرغداری و وضعیت آن در محل پرورش طیور، موضوع مهمی است. این بستر باید به نحوی باشد که ضمن فراهم نمودن جایگاهی نرم و راحت برای جوجه، کیفیت خوبی نیز داشته، خشک، نرم و بدون گرد و خاک باشد. جنس، نوع و کیفیت بستر باید به گونه ای باشد که منجر به نقص و ضایعات اندام ها و قسمت های مختلف نگردد.
بستر در واقع عایقی برای کف آَشیانه می باشد و رطوبت رابه خود جذب می نماید ضخامت بستر در تابستان باید ۳ تا ۵ سانتی متر و در زمستان ۵ تا ۸ سانتی متر در نظر گرفته شود، این ضخامت در نواحی گرم و خشک می تواند کمتر باشد.
یک بستر خوب باید عاری از کپک، مواد اضافی و هر نوع آلودگی باشد، اگر محل زندگی مرغ ها و جوجه ها مناسب نباشد، باعث بروز بیماری های طیور و مشکلاتی بسیاری خواهد شد.
بستر مرطوب، باعث میشود فضولات پرنده چسبناک گردد و توسط طیور به راحتی جابجا شود. این نوع بسترها باعث لغزش طیور، کثیف شدن پرهای آنها، افزایش حشرات در سالن، افزایش باکتری ها در سطح سالن، افزایش بیش از حد گازهای سمی و بد بو همچون گاز آمونیاک، ایجاد جراحات و آسیب های فیزیکی و … میشوند.
ایده آل ترین میزان رطوبت برای بستر مرغداری ۲۵ الی ۳۵ درصد می باشد، در مرغداری ها عوامل زیادی می تواند باعث افزایش رطوبت بستر شود که در این مقاله به شرح تمامی آنها و راهکار مقابله با آن پرداخته ایم.
در فصل سرما مانند یک عایق عمل کند.
از تماس مرغ و جوجه با زمین سرد سالن جلوگیری کرده و مانع از سرما خوردگی آنان شود.
بستر طیور باید نرم باشد تا مانع از بروز تاول های سینه ای و مشکلات در اندام های حرکتی مرغ ها شود.
بستر مناسب طیور از جنسی است که رطوبت را به خوبی به خود جذب کند.
بستر طیور از جنسی باشد که گرد و غبار تولید نکند.
بستر مرغداری باید قابل فشرده شدن باشد.
نباید خیلی مرطوب باشد، رطوبت ۲۰ تا ۲۵ درصد مناسب است.
از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد.
ذرات تشکیل دهنده بستر طیور باید اندازه ی مناسبی داشته باشند و خیلی ریز یا خیلی درشت نباشند.
مطمئنا تغذیه و جیره غذایی پرندگان یکی از مهمترین فاکتورها در امر پرورش طیور می باشد. آب آشامیدنی و مصرفی طیور رابطه مستقیمی با تغذیه آنها دارد. در تغذیه پرندگان اگر درصد مواد معدنی همچون کلسیم، منیزیم و نمک و … بیش از اندازه باشد، پرنده نیاز بیشتری به آب پیدا میکند. با مصرف زیاد آب، فضولات پرنده نیز آبکی شده و پرنده دچار اسهال میگردد.
همچنین اگر خوراک مورد مصرف طیور کپک زده باشد، پرنده دچار مسمومیت غذایی میشود، در این شرایط دستگاه گوارش پرنده آب بیشتری دفع خواهد کرد و فضولات آن بیش از حد آبکی خواهد بود.
در نتیجه رطوبت بستر مرغداری افزایش پیدا میکند و این بستر مرطوب مرغداری زمینه بسیاری از بیماری ها را فراهم می نماید. لذا به هنگام دان دهی و تغذیه پرنده ها باید دقت نمود که هیچ نوع آلودگی و مشکل کپک زدگی در آن وجود نداشته باشد.
برای جلوگیری از کپک زدن غذای طیور و عدم مسمومیت قارچی در آنها، رعایت بهداشت، استفاده از غذاهای با کیفیت، ضد عفونی تجهیزات مرغداری همچون دانخوری ها، آبخوری ها، دستگاه آسیاب و غیره امری ضروری است.
عامل دیگر پروتئین خوراک میباشد که کنجاله سویا یکی از منابع تامین پروتئین میباشد، سویا نیز میتواند بستر را با مقدار زیاد پتاسیم خود تحت تاثیر قرار دهد.
اگر سویا بیش از ۲۰ درصد در جیره به کار برود باعث دفع آب از مدفوع میشود. پودر گوشت و استخوان نیز به دلیل داشتن چربی بستر را تحت تاثیر میگذارد و نباید در جیره از ۵ درصد تجاوز کند.
در پودر ماهی نیز به دلیل وجود آمین های بیوژنیک موجب افزایش رطوبت میشود که با اضافه کردن کربنات سدیم در هر لیتر آب این مشکل برطرف میشود.
آبخوری ها و دانخوری ها باید بصورت یکنواخت بر روی بستر چیده شوند و بطوریکه جوجه با طی حداقل مسافت (نیم متر) به آبخوری و دانخوری دسترسی داشته باشد.
در سالن های مرغداری برای پوشش کف سالن و بستر از مواد مختلفی استفاده میشود. اما بهترین مواد برای بستر مرغداری ماده ای است که هیچ نوع گاز سمی از خود ایجاد نکند و به راحتی قابلیت جذب آب و دفع آن از طریق تبخیر را داشته باشد.
اگر سطح بستر با موادی پوشش داده شود که قابلیت جذب آب و یا آزاد نمودن آن در هوا و اتمسفر را نداشته باشد، کف سالن مرغداری همیشه مرطوب خواهد بود.
استفاده از کاه ، خاک اره ، مقوای خرد شده ، پوسته برنج و پوشال چوب در مرغداری ها برای پوشش بستر می تواند مفید واقع گردد. اما از میان تمامی این مواد پوشال چوب بهتر از سایر مواد در دفع و جذب آب عمل میکند.
پیشگیری از مرطوب شدن بیش از حد، معقولانه و به صرفه ترین راهکار است، و سایر راهکارها نیز بصورت زیر است:
بعد از تمام شدن دوره ی جوجه ریزی، بستر را به طور کامل تخلیه و از مکان خارج کنید، دمای را تا حدی بالا ببرید که سالن گرم باشد.
تصویه هوا و هواکش ها را حتی زمانی که سالن خالی است، خاموش نکنید، درزهای سالن را که در فصل سرما باعث ورود هوای سرد به داخل می شوند را ببندید.
سیستم های آبخوری مرغ ها را از نظر ارتفاع و فشار آب داخل آن ها بررسی کنید، زیرا ممکن است باعث چکه کردن، لبریز شدن و نشتی آب شوند.
پاشیدن آهک زنده بر روی بستر می تواند موثر باشد، از مواد صنعتی که رطوبت را جذب می کنند، مانند زئولیت نیز می توان استفاده کرد.
ادامه مقاله شرایط ایده آل بستر مرغداری را در این لینک مطالعه نمایید.
منبع: دامیران - پایگاه پیشرو و فراگیر دامپروری و دامپزشکی
