📌 تحلیلی بر مفهوم تمکین در حقوق خانواده ایران
تمکین؛ یکی از مفاهیم کلیدی در حقوق خانواده است که در قانون مدنی ایران بهعنوان وظیفهی زن در برابر شوهر تعریف شده. مادههای ۱۱۰۲ و ۱۱۰۸ قانون مدنی، تمکین را الزامآور میدانند، اما اجرای این حکم در عمل با چالشهای جدی روبهروست.
💔 بسیاری از دعاوی تمکین در دادگاهها، نه از سر اختلاف حقوقی، بلکه بهدلیل نبود امنیت روانی، خشونت خانگی یا بیاعتمادی میان زوجین شکل میگیرند. در چنین شرایطی، اجبار به تمکین نهتنها راهحل نیست، بلکه میتواند آسیبزا باشد.
🧠 اجرای حکم تمکین نیازمند بررسی دقیق شرایط زندگی مشترک است. آیا منزل مشترک امن و مناسب است؟ آیا رفتار شوهر با معیارهای اخلاقی و قانونی همخوانی دارد؟ این پرسشها در روند رسیدگی قضایی نقش تعیینکننده دارند.
📎 از سوی دیگر، برخی مردان از دعوای تمکین بهعنوان ابزار فشار استفاده میکنند. این رفتار، مفهوم تمکین را از یک تعهد حقوقی به یک ابزار کنترل بدل میسازد—و این دقیقاً نقطهایست که قانون باید از «الزام» عبور کرده و به «عدالت اجرایی» نزدیک شود.
👩⚖️ دادگاهها تلاش میکنند میان حفظ بنیان خانواده و رعایت حقوق فردی تعادل برقرار کنند. اما این تعادل، بدون بازنگری در مفهوم تمکین و توجه به شرایط اجتماعی امروز، ممکن نیست.
💞 تمکین، اگر بدون احترام و مشارکت باشد، نهتنها زندگی مشترک را تقویت نمیکند، بلکه آن را به میدان اجبار و قضاوت بدل میسازد. بازخوانی مفهوم تمکین در حقوق خانواده، ضرورتیست برای رسیدن به عدالت، نه فقط اجرای قانون.
✍️مریم گنجی وکیل پایه یک دادگستری
