حضانت فرزند
حضانت به معنای سرپرستی و نگهداری فرزند است و حضانت فرزند بر عهده پدر و مادر می باشد. طبق ماده 1168 قانون مدنی، حضانت فرزند هم حق و هم تکلیف والدین است، همچنین طبق ماده ۱۱۷۲ قانون مدنی، هیچ یک از ابوین حق ندارند در مدتی که حضانت طفل به عهده آنها است از نگهداری او امتناع کند و در صورت امتناع یکی از ابوین حاکم باید به تقاضای دیگری یا تقاضای قیم یا یکی از اقربا و یا به تقاضای مدعی العموم (دادستان) نگهداری طفل را به هر یک از ابوین که حضانت به عهده اوست الزام کند و در صورتی که الزام ممکن یا موثر نباشد نگهداری را به خرج پدر و هرگاه پدر فوت شده باشد به خرج مادر تامین کند.
طبق ماده 40 قانون حمایت خانواده، هرکس از اجرای حکم دادگاه در مورد حضانت طفل استنکاف کند یا مانع اجرای آن شود یا از استرداد طفل امتناع ورزد. حسب تقاضای ذی نفع و به دستور دادگاه صادرکننده رای نخستین تا زمان اجرای حکم بازداشت می شود.
همچنین ماده 54 قانون حمایت خانواده، در خصوص حضانت فرزند چنین مقرر می دارد، هرگاه مسئول حضانت از انجام تکالیف مقرر خودداری کند یا مانع ملاقات طفل با اشخاص ذی حق شود، برای بار اول به پرداخت جزای نقدی درجه هشت و در صورت تکرار به حداکثر مجازات مذکور محکوم می شود.
برای دریافت راهنمایی و مشاوره در خصوص کلیه دعاوی طلاق (حضانت فرزند) با وکلای طلاق موسسه حقوقی دادآرمان تماس بگیر. (02122904873-02122904874-09128400921-09336267676-09336267878)
حضانت فرزند پس از طلاق
طبق ماده 1169 قانون مدنی، حضانت فرزند پسر و دختر پس از طلاق تا 7 سالگی با مادر و پس از آن، حضانت تا رسیدن فرزند به سن بلوغ شرعی با پدر خواهد بود و پس از آنکه فرزند به سن بلوغ شرعی که برای فرزند دختر 9 سال تمام شمسی و برای فرزند پسر 15 سال تمام شمسی است، رسید می تواند خودش انتخاب کند که با کدام یک از والدینش زندگی کند.
همچنین در طلاق توافقی نیز زوجین خودشان در خصوص حضانت فرزند مشترک تعیین تکلیف می کنند و باید با توجه به مصلحت فرزند یکی از والدین طبق توافق حضانت او را بر عهده بگیرد.
براساس ماده 41 قانون حمایت خانواده، هرگاه دادگاه تشخیص دهد توافقات راجع به ملاقات، حضانت، نگهداری و سایر امور مربوط به طفل برخلاف مصلحت او است یا در صورتی که مسئول حضانت از انجام تکالیف مقرر خودداری کند و یا مانع ملاقات طفل تحت حضانت با اشخاص ذی حق شود، می تواند در خصوص اموری از قبیل واگذاری امر حضانت به دیگری یا تعیین شخص ناظر با پیش بینی حدود نظارت وی با رعایت مصلحت طفل تصمیم گیری نماید.
دستور موقت حضانت فرزند
طبق ماده 7 قانون حمایت خانواده، دادگاه می تواند پیش از تصمیم گیری در مورد اصل دعوی به درخواست یکی از طرفین در اموری مانند حضانت، نگهداری و ملاقات فرزند و نفقه زن و محجور که تعیین تکلیف آنها فوریت دارد بدون دریافت تامین، دستور موقت صادر کند. این دستور بدون نیاز به تایید رئیس حوزه قضایی قابل اجرا است. چنانچه دادگاه ظرف شش ماه راجع به اصل دعوی تصمیم گیری نکند، دستور موقت باطل و از آن رفع اثر می شود، مگر آنکه دادگاه دوباره دستور موقت صادر کند.
با توجه به آنچه در ماده 7 گفته شد، در صورتی که زوجین برای طلاق به دادگاه مراجعه کنند، از آنجایی که ممکن است پروسه طلاق طولانی شود، بنابراین تا زمانی که دادگاه در خصوص پرونده طلاق رای صادر کند و برای مسائل مربوط به طلاق مانند حضانت فرزند تصمیم گیری نماید، برای نگهداری و مراقبت از طفل در این مدت، دادگاه حضانت را به صورت موقتی به یکی از والدین واگذار می کند و به این منظور دستور حضانت موقت صادر می شود تا یکی از والدین طبق دستور موقت صادر شده تا زمان تعیین تکلیف نهایی در خصوص حضانت فرزند از او نگهداری کند.
درخواست حضانت موقت فرزند
هرگاه زوجین از دادگاه خانواده درخواست طلاق نمایند و دارای فرزند مشترک باشند، اما برای نگهداری از فرزند تا زمان صدور رای نهایی طلاق و تعیین تکلیف در خصوص حضانت فرزند با هم توافق نداشته باشند، باید برای تصمیم گیری در بابت نگهداری فرزند در این مدت، طبق ماده 310 آیین دادرسی مدنی، درخواست صدور دستور موقت حضانت را به دادگاه تقدیم کنند تا زمانی که حکم نهایی در خصوص حضانت فرزند مشخص شود، اما اگر برای حضانت موقت فرزند درخواستی ثبت نشده باشد، می توانند در حین جلسات رسیدگی به پرونده طلاق از قاضی دادگاهی که دادخواست طلاق را به او ارائه کرده اند تقاضا کنند، برای نگهداری و مراقبت از طفل، دستور موقت حضانت را صادر کند و حضانت طفل را به یکی از والدین واگذار کند.
براساس ماده 312، درخواست دستور موقت ممکن است کتبی یا شفاهی باشد. درخواست شفاهی در صورت مجلس قید و به امضای درخواست کننده می‌گردد.
طبق ماده 311 قانون آیین دادرسی مدنی، مرجع صالح برای صدور دستور موقت حضانت فرزند و یا اعتراض به دستور موقت، دادگاه خانواده ای است که مسئولیت رسیدگی به اصل دعوا (طلاق) را بر عهده دارد.
مدت اعتبار دستور موقت حضانت
آیا دستور موقت حضانت دارای مدت اعتبار است و پس از پایان مدت باطل می شود یا خیر؟
در پاسخ به این سوال باید گفت، دستور موقت حضانت دارای مدت اعتبار محدودی است و همان طور که گفته شد طبق ماده 7 قانون حمایت خانواده مصوب 91، چنانچه دادگاه ظرف شش ماه راجع به اصل دعوی تصمیم گیری نکند، دستور موقت باطل و از آن رفع اثر می شود، مگر آنکه دادگاه دوباره دستور موقت صادر کند.
کلام آخر
فرزند از بدو تولد نیاز به توجه و نگهداری از سوی والدین خود دارد و پدر و مادر بهترین کسانی هستند که می توانند نیازهای مالی، عاطفی و جسمانی فرزند خود را برطرف نمایند و فرزند تنها در سایه خانواده و توجه والدین خود می تواند به رشد و شکوفایی جسمانی و روانی دست یابد، از این رو به دلیل نقش مهمی که والدین در پرورش، رشد و رفع نیازهای فرزند خود دارند، حضانت به یکی از مهمترین مسائل حقوقی تبدیل شده است و قانون گذار توجه ویژه ای به حضانت و حقوق اطفال نموده است و با تصویب قوانین حضانت به طور خاص به این موضوع پرداخته است، خصوصا حضانت فرزند پس از طلاق والدین که قانون گذار سعی کرده است با وضع قوانین حضانت با توجه به مصلحت کودک در رفع نیازهای او در شرایطی که کودک از بودن در کانون خانواده به همراه پدر و مادر خود به دلیل طلاق والدین محروم شده است کمک بسزایی نماید.
