آنچه بارها در فیلم‌ها و سر زبان مردم دیده و شنیده‌ایم این عبارت است که پدری به فرزند خود می گوید از ارث محرومت می‌کنم؛ اما آیا جمله اجازه محروم کردن وراث از ارث از نظر قانونی صحیح است؟ آیا واقعاً پدر اختیار و اجازه محروم کردن وراث خود از ارث را دارد؟ در این قسمت از مجموعه نکات حقوقی امور خانواده دادمان به این مورد می پردازیم.
باید بیان داشت مسائل مربوط به ارث مربوط به نظم عمومی جامعه بوده که هر نوع توافق و یا مقاومت اشخاص در برابر اجرای آن بلا اثر خواهد بود.قانونگذار در ماده ۸۳۷ قانون مدنی صراحتاً بیان داشته است که اگر کسی به موجب وصیت یک یا چند نفر از وراث خود را از ارث محروم کند، وصیت مزبور نافذ نیست.
از طرفی دیگر مطابق ماده ۸۴۳ از همان قانون وصیت به زیاده بر ثلث ترکه نافذ نیست، مگر به اجازه وراث و اگر بعض از ورثه اجازه کند فقط نسبت به سهم ایشان نافذ است.بنابراین هرگاه پدر بیان نماید که فلان فرزندم از ارث محروم است چنین وصیتی به حکم قانون باطل و فاقد اثر قانونی خواهد بود.
به عبارتی دیگر چنانچه وصیت کننده وارثی را مستقیماً ار ارث محروم کند خواه نسبت به یک سوم اموال یا تمام آن،وصیت مزبور باطل می باشد،اما چنانچه همان پدر بیان نماید یک سوم اموالم به فلان پسرم برسد، چنین وصیتی صحیح خواهد بود، هرچند که نتیجه آن در عمل محروم شدن سایر وراث از آن بخش می باشد،به عبارتی دیگر اینکه پدر تصمیم گرفته است یک سوم اموالش به فلان فرزندش برسد، به معنای محروم ساختن باقی وراث است، اما نمی توان به واسطه قبح ممنوع کردن سایر وراث، چنین وصیتی را صحیح ندانست،چه اینکه به موجب قانون موصی له وصیت می تواند(کسیکه وصیت به نفع او می گردد)هر شخص ولو احد از وراث وصیت کننده باشد.
اما در فرض اخیر و احراز صحت و اصالت وصیت مزبور،وصیت کننده صرفاً تا ثلث مجاز بوده و نسبت به مازاد بر آن در صورتی صحیح خواهد بود که وراثی که در عمل از ماترک محروم گردیده اند این عمل را تنفیذ نمایند.البته باید توجه داشت هر زمان امکان رجوع موصی(وصیت کننده ) از وصیت مزبور وجود خواهد داشت.
