موسسه حقوقی سروش نافع دادمان
موسسه حقوقی سروش نافع دادمان
خواندن ۷ دقیقه·۴ سال پیش

اعسار چیست و شرایط و قوانین طرح دادخواست اعسار در پرداخت هزینه چه می باشد؟

اعسار به معنی رنج، سختی و نداشتن است و اعسار یا ناتوانی مالی در پرداخت هزینه در اصطلاح حقوقی، زمانی است که یک فرد به نوعی تمکن مالی ندارد یا دارای اموال و سرمایه ای است اما در وضعیتی قرار دارد که امکان دسترسی به آن ها را ندارد، این فرد دچار اعسار از پرداخت محکوم به حکمش شده و قادر به پرداخت بدهی هایش نیست.

طبق ماده یک قانون اعسار «معسر کسی است که به واسطه نداشتن دارایی یا دسترسی نداشتن به مالش توانایی پرداخت هزینه محاکمه (هزینه دادرسی) یا دیون خود را ندارد». با توجه به این قانون ممکن است این فرد برای احقاق حقش قادر به پرداخت هزینه دادرسی نباشد و حتی نتواند وکیلی برای انجام کارهایش انتخاب کند که می تواند با مراجعه به مراجع قضایی، تقاضای وکیل معاضدتی کند.

دلایل ناتوانی مالی در دادرسی مالی

اعسار از پرداخت هزینه دادرسی ، در دو صورت به وجود می‌آید :

۱. علت اینکه دارایی شخص کفاف پرداخت هزینه دادرسی را نمی‌کند.

۲. به علت اینکه شخص به‌ طور موقت، به‌ دلیل عدم دسترسی به مال خود قادر به پرداخت هزینه‌ دادرسی نیست؛ مثلا مال طرف در رهن بانک است.

به عبارتی هر فردی نمی‌تواند به ادعای اینکه دچار اعسار می‌شود به دادگاه دادخواست اعسار یا ناتوانی مالی دهد. ادعای اعسار در پرداخت هزینه مقید به این شرایط است:

۱.     شخص بدهکار باشد

۲.     اقامه دعوا از طرف مدعی و طلبکار

۳.     اثبات ادعای (اعسار یا ناتوانی مالی) وی و صدور حکم به نفع طلبکار

۴.     صدور رأی قطعی بر محکومیت بدهکار

۵.     صدور اجرائیه از طرف دادگاه

بعد از تحقیق شرایط یاد‌شده، مدعی اعسار از پرداخت محکوم به ،  می‌تواند با ارائه دادخواست در پی اثبات آن باشد.

اعسار مطلق و نسبی چیست؟

اعسار به دو صورت مطلق و نسبی محقق می شود؛ اعسار مطلق وقتی است که شخص به طورکامل از پرداخت محکوم به یا هزینه دادرسی عاجز و ناتوان بوده و یا درحال حاضر هیچگونه دسترسی به اموال و دارایی خود ندارد. خواه یکجا باشد و خواه به صورت اقساط.

چنانچه فرد به طور یکجا و یک باره تمکن پرداخت محکوم به و یا هزینه دادرسی را نداشته باشد ولی قادر به پرداخت قسطی آن باشد گفته می شود که معسر نسبی است.

برای اثبات ادعای اعسار، مدعی باید حداقل چهار شاهد به دادگاه معرفی کند و شهود می بایست از وضع معیشتی و زندگی او مطلع باشند.

مزایای ثبوت اعسار

اگر شخص بتواند اعسار خود را در دادگاه ثابت کند، می تواند از مزایای معافیت از تمامیت یا قسمتی از هزینه دادرسی و استفاده از وکیل مجانی استفاده کند.ضمنا اگر معسر در دعوی مطروحه خود محکوم له واقع شود ( حکم به نفع او صادر گردد)، مکلف به پرداخت هزینه دادرسی می شود.

تکلیف ورثه معسر

چنانچه مدعی اعسار حین دعوی فوت کند، ورثه وی نمی توانند از حکم اعسار مورث خود استفاده نمایند زیرا وضعیت اعسار قائم به شخصی است و چه بسا ورثه، خود توانایی پرداخت هزینه دادرسی را داشته باشند؛ بنابراین مکلف هستند در صورت داشتن تمکن مالی، هزینه دادرسی را در مرحله ای از رسیدگی بپردازند.ورثه زمانی می توانند هزینه را نپردازند که خودشان نیز معسر باشند و بتوانند این مساله را در دادگاه ثابت کنند که در این صورت، از معافیت پرداخت هزینه دادرسی استفاده خواهند کرد.

طریقه اعسار و رسیدگی به دعوا

شرایط و مقررات حاکم بر تقدیم دادخواست اعسار از محکوم‌به با اعسار از هزینه دادرسی مشترک است. البته برای اعسار در خصوص محکوم‌به، مدعی اعسار یا ناتوانی مالی باید شهادت کتبی حداقل دو نفر از اشخاصی را که از وضع معیشت و زندگی او مطلع باشند، به شهادت‌نامه خود ضمیمه کند.

در شهادت‌نامه مزبور باید نام، شغل و نحوه گذران زندگی و تمکن او برای پرداخت محکوم‌به یا دین با تعیین مبلغ آن تصریح شود.حضور طرف دعوای اصلی در جلسه اعسار بلامانع است و این به دلیل آن است که فرد ممکن است توضیحاتی برای رد دادخواست اعسار ارایه کند. باید توجه داشت که دعوای اعسار چه اعسار از محکوم‌به باشد و چه اعسار از هزینه دادرسی، یک دعوای مستقل شمرده می‌شود و دعوای اعسار قابل تجدید نظر است.

https://dad-man.ir/%d8%af%d8%b1%d8%ae%d9%88%d8%a7%d8%b3%d8%aa-%d9%85%d8%b4%d8%a7%d9%88%d8%b1%d9%87-%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82%db%8c/

طرح دادخواست اعسار از محکوم‌به قبل از صدور حکم

در دعوای مطالبه مهریه معمولا دادگاه حکم به نفع زوجه صادر و زوج را مکلف به پرداخت مهریه می‌کند. بعد از آن زوج دادخواست اعسار به دادگاه تقدیم می‌کند و با توجه به ناتوانی مالی، درخواست تقسیط مهریه می دهد که دادگاه به این درخواست رسیدگی می‌کند و با در نظر گرفتن شرایط و دلایل، مهریه را قسط‌ بندی می‌کند. حالا فرض کنید زوج منتظر صدور حکم نشود و برای صرفه‌جویی در وقت پیش از آنکه حکم به نفع زوجه و به ضرر خودش صادر شود، دادخواست اعسار و تقسیط مهریه بدهد.

تشریفات رسیدگی به دعوای اعسار

کسی که دعوای اعسار از پرداخت محکوم به طرح می‌کند، مثل همه کسانی که در محاکم طرح دعوا می‌کنند، باید مراحلی را پشت‌ سر بگذارد. مدیر دفتر دادگاه، ظرف دو روز از تاریخ وصول دادخواست اعسار، باید پرونده را به نظر قاضی برساند. چنانچه قاضی شهادت شهود را در دادگاه ضروری بداند، به مدعی اعسار اخطار می‌کند که در روز مقرر آنان را حاضر کند. ممکن است دادگاه به همان شهادت‌نامه تفصیلی که ضمیمه دادخواست شده است اکتفا کند و ممکن است از مدعی اعسار بخواهد که شهود خود را حاضر کند.در این میان ذکر چند نکته ضروری است:

۱. معافیت از هزینه دادرسی برای هر دعوا باید جداگانه دریافت شود، مگر آنکه چند دعوا، به‌ طور همزمان علیه یک نفر مطرح شده باشد که در این صورت، قبولی اعسار در یک دعوا در دعاوی دیگر نیز قابل استفاده است.

۲. رای دادگاه در خصوص قبول اعسار، «حضوری» محسوب می‌شود، یعنی اگر خوانده اعسار در دادگاه حاضر نشود و هیچ لایحه‌ای هم نفرستد و در نتیجه از جلسه رسیدگی اطلاع حاصل نکند، حکم باز هم حضوری است؛ حتی اگر اخطاریه هم در شکل«ابلاغ قانونی» باشد.

شخصی بودن حکم اعسار

اگر محکمه، حکم به اعسار یا ناتوانی مالی شخصی صادر کرد، این حکم فقط در مورد شخص «مُعْسر» است و در مورد جانشینان او جاری نمی‌شود. پس اگر معسر فوت کند، ورثه نمی‌توانند از حکم اعسار هزینه دادرسی مورث استفاده کنند. فوت مورث، در هر یک از دادرسی‌های نخستین و تجدیدنظر و فرجام، مانع جریان دادرسی در آن مرحله نیست و هزینه دادرسی از ورثه مطالبه می‌شود، مگر آنکه ورثه نیز اعسار خود را ثابت کنند.

فرق اعسار با ورشکستگی

چنانچه تاجری، وضع مالی مناسبی نداشته و مدعی اعسار باشد، باید با توجه به مقررات قانون تجارت، دادخواست ورشکستگی دهد و تنها در صورت اثبات این ادعا، می‌تواند از معافیت پرداخت هزینه دادرسی استفاده کند. نپذیرفتن اعسار از تاجر، به این دلیل است که رسیدگی به وضع مالی او نیاز به بررسی دقیق‌تری دارد و به‌طور‌کلی در مورد تاجر باید سخت‌گیری بیشتری کرد.

قوانین اعسار در پرداخت هزینه


‌فصل اول – اعسار در مورد مخارج محاکمه
‌فصل دوم – اعسار در مورد محکوم‌به
‌فصل سوم – مقررات جزائی
‌فصل چهارم – مقررات مختلفه

برای مطالعه و آگاهی از مواد قانونی 4 فصل بالا به آدرس مراجعه کنید:


https://dad-man.ir/%d8%a7%d8%b9%d8%b3%d8%a7%d8%b1-%d8%af%d8%b1-%d9%be%d8%b1%d8%af%d8%a7%d8%ae%d8%aa-%d9%87%d8%b2%db%8c%d9%86%d9%87/
دادگاه خانوادهدادرسی
سروش نافع دادمان یک موسسه حقوقی می‌باشد که جهت ارائه مشاوره حقوقی و امور قراردادی و درخواست وکیل برای پیگیری و طرح پرونده ها و دعاوی حقوقی و کیفری برای هر قرارداد در بستر اینترنت فراهم گردید.
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید