پس از صدور حکم مهریه، زوج این امکان را دارد که از دادگاه تقاضا نماید با توجه به توانایی مالی او پرداخت مهریه تقسیط شود و یا می‌تواند با درخواست اعسار مهریه از دادگاه تقاضای مهلت نماید. قانونگذار برای تعدیل اقساط مهریه شرایطی در نظر گرفته که در این نوشتار از مجله حقوقی دادمان به بررسی آن می پردازیم.
در قوانین مربوط به پرداخت مهریه و نحوه قسط بندی مهریه میزانی برای اقساط مشخص نشده است. حتی ملاک و معیاری هم برای تعیین آن مشخص نگردیده و در این باب تماما اختیار و اراده قاضی رسیدگی کننده، تعیین‌کننده مبلغ اقساط مهریه است
در گذشته مهریه قابلیت تعدیل نداشت و اگر مردی توان پرداخت اقساط مهریه را نداشت به ناچار به زندان می‌رفت. اما هم اکنون وضعیت تغییر کرده و چنانچه زوج پس از دادخواست اعسار و تقسیط مهریه هم‌چنان قادر به پرداخت اقساط نباشد چاره‌ای دیگر نیز دارند و آن دادخواست تعدیل اقساط است.
مطابق با تبصره ماده ۱۱ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی امکان تقدیم دادخواست تعدیل برای محکوم علیه و محکوم‌له وجود دارد.
به‌صورتی‌که اگر مرد توان مالی پیدا کند زن می‌تواند دادخواست تعدیل بدهد و مهریه خود را یک‌جا یا با اقساط بیشتری دریافت کند یا اگر مرد اوضاع مالی‌اش روبه کاهش برود می‌تواند دادخواست تعدیل قسط مهریه دهد و اقساط مهریه را کم کند.
وضعیت اقتصادی کنونی و روبه افزایش بودن هر روزه قیمت سکه، باعث شده دادخواست تعدیل اقساط مهریه در مدت اخیر به شدت افزایش یابد. با توجه به این شرایط اغلب با تعدیل اقساط در دادگاه موافقت می‌گردد.
به دادخواست تعدیل اقساط باید استشهادیه نیز ضمیمه گردد. این استشهادیه توسط چهار نفر شاهد و گواه به احوال اقتصادی خواهان تعدیل اقساط، تهیه می‌شود. چنانچه تغییر در فیش حقوقی خواهان هم صورت گرفته باشد علاوه بر استشهادیه، آن نیز ضمیمه دادخواست اصلی می‌گردد و تقدیم به دادگاه صالح می‌گردد.
پس از ثبت و ارجاع و تعیین شعبه، تعیین وقت صورت می‌گیرد و وقت رسیدگی به طرفین ابلاغ می‌گردد.
در جلسه رسیدگی طرفین دعوی باید با ارائه مدارک خود و شهود خود خواسته خود را از دادگاه بخواهند.
شهود باید در محضر دادگاه سوگند بخورند و در مورد اوضاع و احوال اقتصادی شهادت دهند. در این حالت خوانده حق این را دارد که خواستار سوگند یاد کردن از تک تک شهود شود. پس از تمام این مراحل و اتمام جلسه رسیدگی رای صادر می‌گردد و به طرفین ابلاغ می‌شود.
نکته: اگر دعوای اعسار در دادگاه رد شود، دادگاه علاوه بر حکم به رد دعوا مدعی اعسار را به پرداخت وجوه زیر محکوم می‌نماید.
