تعهد وکیل و موکل در قبال هم و وظایف وکلا در قبال موکلشان از اصطلاحات بکار رفته در علم حقوق بوده و ناظر به رابطه‌ای حقوقی است و براساس آن شخص ملتزم به انتقال و تسلیم مال یا انجام دادن یا ندادن کاری می‌شود، در این حال اسباب ایجاد چنین رابطه‌ای می‌تواند عقد، ایقاع و یا الزامی قهری باشد.
موضوع تعهدات وکبل و موکل، چه ناشی از عقد و چه خارج از عقد، و هرگونه ضمانات قهری، ۳ مبحث انتقال اعیان خارجی، انجام دادن فعل، و یا ترک فعل را شامل می‌شود.
همچنین تعهد به دو قسم ابتدایی و ضمنی تقسیم می‌شود:
تعهد ابتدایی تعهد مستقیمی است که از لحاظ صیغه و شرایط، در عقود جای می‌گیردتعهد ضمنی غیر مستقیم بوده و ضمن تعهدات ابتدایی واقع شده، و غالباً تحت عنوان شروط بررسی می‌شوند.
در ادامه بحث به طور جداگانه به تعهدات موکل و تعهدات وکیل در قبال همدیگر صحبت میکنیم:
موکل در برابر وکیل باید تعهداتی را انجام دهد در قانون مدنی در مواد ( ۶۷۴ تا ۶۷۷ ) به تعهدات موکل اختصاص داده شده است .
موکل باید تمام تعهداتی را که وکیل در حدود قرارداد وکالت خود کرده است را انجام دهد و اگر وکیلی در جایی تعهداتی داده است که از حدود اختیارات وی خارج بوده است موکل برای انجام آن تعهد هیچ الزامی ندارد . حدود وظایف و اختیارات وکیل طبق قانون و عقد وکالتی که منعقد شده است معین می شود .
نکته:
موکل تمام مخارجی را که وکیل برای انجام وکالت پرداخت کرده است و همچنین اجرت وکیل را باید بدهد مگر اینکه در قرار داد وکالت طور دیگری توافق شده باشد.
وکالت از لحاظ لغوی به معنای تفویض و واگذار کردن است و در اصطلاح حقوقی، وکالت عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین، طرف دیگر را برای انجام امری نایب خود می‌کند. وکالت‌دهنده را موکل و کسی که وکالت به او اعطا می‌شود را وکیل می‌گویند.
۱_ هرگاه از تقصیر وکیل خسارتی به موکل متوجه شود که عرفاً وکیل مسبب آن محسوب می‌گردد مسئول خواهد بود.
۲– وکیل باید در تصرفات و اقدامات خود مصلحت موکل را مراعات نماید و از آن چه که موکل بالصراحه به او اختیار داده یا بر حسب قرائن و عرف و عادت داخل اختیار اوست، تجاوز نکند.
۳– وکیل باید حساب مدت وکالت خود را به موکل بدهد و آن چه را که به جای او دریافت کرده است به او رد کند.
۴– هر گاه برای انجام یک امر، دو یا چند نفر وکیل معین شده باشد هیچ یک از آن‌ها نمی‌تواند بدون دیگری یا دیگران دخالت در آن امر بنماید مگر این که هر یک مستقلاً وکالت داشته باشد، در این صورت هر کدام می‌تواند به تنهایی آن امر را به جا آورد.
۵– در صورتی که دو نفر به نحو اجتماع ، وکیل باشند به موت یکی از آن‌ها وکالت دیگری باطل می‌شود.
۶– وکالت در هر امر، مستلزم وکالت در لوازم و مقدمات آن نیز هست مگر این که تصریح به عدم وکالت باشد.
۷– وکیل در امری نمی‌تواند برای آن امر به دیگری وکالت دهد مگر این که صریحاً یا به دلالت قرائن، وکیل در توکیل باشد.
۸– اگر وکیل که وکالت در توکیل نداشته، انجام امری را که در آن وکالت دارد به شخص ثالثی واگذار کند هر یک از وکیل و شخص ثالث در مقابل موکل نسبت به خساراتی که مسبب محسوب می‌شود مسئول خواهد بود.
آشنایی با انواع وکالت، از وکالت «مطلق» تا وکالت «مفید و …
وکالت مطلق
وکالت مقید
وکالت قضایی
وکالت غیر قضایی
وظایف و حدود اختیارات وکیل در تعهدات وکیل و موکل
حدود وکالت
امور وکالت
در حقوق انگلیس، تعهدات و وظایف وکیل در برابر موکل به دو دسته تقسیم می شوند:
الف ) تعهدات ناشی از توافق وکیل و موکل.
ب ) تعهدات ناشی از ماهیت امانی رابطه وکیل و موکل
در حقوق ایران علاوه بر لزوم ایفاء تعهد وکیل به حسب شروط و تعهدات ضمن عقد وکالت، صرف تحقق وکالت نیز موجب مسؤولیت وکیل و الزام او به ایفاء تعهداتی در برابر موکل می گردد. مهم ترین تعهداتی که به واسطه ذات وکالت به ذمه وکیل قرار می گیرد (تعهدات اصلی وکیل و موکل) عبارتند از:
۱- تعهد وکیل به انجام مورد وکالت.
۲- تعهد وکیل به رعایت مصلحت موکل.
۳- تعهد وکیل به حفظ اسرار موکل.
۴- تعهد وکیل به تقدیم حساب دوران وکالت و استرداد اموال و اسناد موکل.
لوازم و مقدمات عقد وکالت در تعهد وکیل و موکل بر دو قسم است:
لوازم و مقدمات ذاتی وکالت
لوازم و مقدمات قانونی و عرفی وکالت
برای مطالعه جزییات سرفصل های بالا و همچنین خواندن متن کامل مقاله به لینک زیر مراجعه کنید:
