دادخواست مطالبه خسارت یک نوع درخواست برای دریافت خسارت ناشی از جرم است، در این مقاله از مجموعه نکات حقوقی مجله دادمان قصد داریم به بررسی موضوعات زیر بپردازیم:
قانون قضایی برای امور مختلف که باعث لطمه به جان یا مال افراد دیگر باشد، مجازاتی را تعیین نموده است که به مطالبه خسارت نام گرفته است، که بر اساس قانون، یک تکلیف است.
این تکلیف قانونی زمانی بر فرد واجب می شود که به صورت عمد یا سهو و یا بی احتیاطی عملی را انجام دهد که سبب ضرر به سایر افراد باشد، این ضرر می تواند زیانی باشد که در راستای سلامتی، مال، آزادی، حیثیت یا شهرت تجارتی یا هر حق دیگری باشد.
در واقع می توان گفت زیان به افراد به هر شکلی که باشد، مشمول قانون مطالبه خسارت می شود که باید مطابق قانون حکم آن اجرا شود، این حکم به جهت اجرای حقیقی موجب اعاده حق شده و خواهان حکم دادخواهی خود را از طریق قانون اعلام کرده و حق مورد نظر از خوانده دریافت می شود.
به طور کلی هر ضرری که وجهه مادی و یا معنوی داشته باشد، مطالبه خسارت را به خود خواهد گرفت و فرآیند قانونی آن باید شکل گیری گردد، مسئولیت جبران خسارت ایجاد شده باید از سوی خوانده انجام شود و مسئولیت یا تعهد آن بر وی حاکم است، با این شرایط خوانده می بایست مطالبه و حق خواهان را به صورت تمام و کمال پرداخت نماید.
لازم به ذکر است که زیان می تواند شکل های مادی یا معنوی باشد و در حالت هایی که تعهد یا مسئولیتی هم به شخص واگذار شده باشد، قصور در انجام آن ها موجب ضرر و زیان می شود که خواهان نسبت به آن درخواست قانونی را گزارش داده و خوانده باید نسبت به جبران و پرداخت حق مطالبه پاسخگو باشد.
واژه خسارت به معنای طلب خواستن نسبت به وجود یک زیان است، زمانی که شخص یک رفتار زیان آور از خود بروز دهد، مرتکب جرم می شود و به رفتار مجرمانه نام می گیرد، این ضرر می تواند علاوه بر یک شخص، شخص ثالث را نیز تهدید نماید،
در واقع ضرری که متحمل شخص زیان دیده شده باشد، وی را به یک مدعی خصوصی تبدیل می کند و می تواند آن زیان را به صورت ممکن الحصول از مجرم مطالبه نماید، مطالبه از مجرم، مطالبه از خوانده ناشی از جرم است که جبران زیان را به صورت مادی یا معنوی متناسب با واقعه رخ داده باید پرداخت نماید.
لازم به ذکر است، مطالبه و درخواست آن باید با اثبات جرم صورت گیرد، در واقع شرایط مطالبه خسارت بایستی توسط مدعی خصوصی آن یعنی خواهان دادخواست به اثبات برسد، این شرایط بر اساس منافع ممکن الحصول با تعهد یا مسئول حادثه یا جنایت قابل پیگیری می باشد، بنابر این موضوع دادخواست مطالبه باید از سوی خواهان ثابت شده و از خوانده دریافت گردد.
هر اقدامی که خواهان برای دادخواست دارد، به لحاظ قانونی شیوه خاص خود را طلب می کند، برای این اقدام ماده قانونی آیین دادرسی مدنی شرایط دادخواست را بیان می کند، ماده ۴۸ این قانون، به دعوی مطالبه خسارت ایجاد شده از سوی مجرم را به مرجع قانونی تقدیم می کند.
برای تقدیم دادخواست مطالبه خسارت باید تشریفات قانونی را مطابق با قانون آیین دادرسی مدنی انجام دهید، در این خصوص دعوی وارده که منجر به دادخواست می شود، به صورت جزئی در ماده ۱۵ آیین دادرسی مدنی ذکر نمایید، در واقع خسارت های ایجاد شده از سوی مجرم مستلزم جبران برای خواهان است.
خواهان شخصی است که از جانب خوانده متحمل زیان و ضرر شده است، این ضرر منجر به دعوای میان خواهان و خوانده می شود، در واقع مسئول یا مسبب یا مجرم دعوا را با ایجاد زیان برای خواهان شکل داده است که باید با روش قانونی آن را حل و فصل نمود، این شیوه برای ارائه دادخواست به مراجعه قانونی، نیاز به شیوه تنظیم خواسته دعوا دارد.
خواسته ای که خواهان در متن دادخواست مطالبه خسارت قید می کند، باید علل دعوا و مبلغ جبران را در تاریخ مورد نظر بیان نماید، حقیقت تقاضای الزام خوانده نیاز به پرداخت یک هزینه دارد، این هزینه علاوه بر خسارت تأخیر تأدیه خواهد بود و هزینه نهایی نیز به هزینه های دادرسی و حق الوکاله وکیل مضاعف می شود.
جزئیات نگارش در نمونه دادخواست مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم، شامل موارد متعددی می باشد که ملزومات اثبات جرم را از سوی خواهان برای خوانده مشخص می سازد،
به عنوان مثال مشخصات طرفین قید می شود، طرفین دادخواست مطالبه خسارت، خواهان، خوانده و یا وکیل هر یک از آن دو می باشد که به صورت مشخصات نام و نام خانوادگی، سن، شغل و حتی محل اقامت ثابت هر کدام از طرفین در آن ذکر می شود، اگر هر یک از طرفین یک وکیل را برای دعاوی خود انتخاب نمایند، مشخصات آن ها نیز به صورت جزئی مشابه طرفین دعاوی قید می شود.
بخش مهمی که در این دادخواست وجود دارد، مربوط به خواسته دعوا می باشد، خواسته همان موضوعی است که منجر به اختلاف دو طرف شده است،
در این بخش موضوع جرم به صورت دقیق ذکر می شود، این جرم با ضرر و زیان ایجاد شده یک مبلغی را به عنوان هزینه برای خسارت قانونی جرم تعیین می کند، مبلغ این خسارت از سوی کارشناس مربوطه به انضمام خسارت قانونی از جرم مقوم یک مبلغ تعیین می کند.
بخش دیگر که به صورت ضمیمه ای به دادخواست مطالبه خسارت اضافه می شود، پیوست های ملحق شده به قانون ضرر و زیان ایجاد شده است که می تواند دلایل و ضمایم که به صورت دادنامه های کیفری، تأمین دلیل، استشهاد محلی و گزارش های پلیسی است را ذکر می کند،
این موارد به صورت مستند برای اضافه به دادخواست مطالبه مورد نیاز است و برای تکمیل بهتر مطالبه خسارت یک نیاز اصلی به شمار می رود.
در بخش انتهای این دادخواست مخاطب موضوع ریاست دادگاه عمومی حقوقی است که به صورت نامه اداری و کتبی به وی اعلام می کنیم تا اثبات جرم مشخص گردد، خوانده، شخص مجرم است که به دلایل مادی یا معنوی منجر به زیان شده است و این زیان، خسارت یا تخریبی است که به خواهان وارد نموده است،
این شرح به منزله شکایت نام می باشد و در دادسرا های انقلاب اسلامی مطرح می شود، پیگیری پرونده از شماره پرونده مندرج در این دادخواست می باشد و از ریاست دادگاه کیفری محکومیت جرم صادر می شود تا در صورت ادامه روند قانونی آن، شرایط تجدید نظر در آن ابرام و تأیید گردد، اقدامات بیان شده در یک حکم با شماره مشخص صادر می شود.
لازم است، بدانید که اجرای حکم محکومیت کیفری خسارت وارد شده به خواهان را در پیگیری قانونی دنبال می کند، این جبران خسارت اگر از سوی خوانده پرداخت نشود، خسارت دادنامه کیفری را متضرر می شود،
در این میان نظر کارشناس اثبات جرم و دادگاه تقاضای رسیدگی و صدور حکم برای جرم ایجاد شده نیاز به انضمام خسارت می شود و هزینه های دادرسی را تقاضا می کند، خسارات قانونی وارد شده با تقاضای رسیدگی خواهان بر خوانده قانون مند می شود و پیگیری قانونی خواهد داشت.
در ادامه این دادخواست مطالبه محل امضاء مطالبه خسارت به همراه مهر و اثر انگشت ذکر می شود، برای تکمیل بیشتر این دادخواهی می بایست شماره و تاریخ ثبت دادخواست، به همراه نام و نام خانوادگی ارجاع دهنده مشخص شود، این روال برای تقدیم به ریاست شعبه دادگاه مورد نظر قید می شود.
شایان ذکر است که جزئیات پر کردن فرم دادخواست مطالبه خسارت با توجه به نوع ضرر و زیان ایجاد شده مختلف است و با توجه به موارد تعیین شده در بخش دلایل و منضمات، می تواند در بخش نامه اداری به ریاست دادگاه عمومی حقوقی تفاوت داشته باشد، آن چه مهم است، ذکر مشخصات دقیق و قانونی اختلاف ناشی از جرم است که به صورت دقیق بیان می شود.
زمانی که دعوا یا اختلافی میان دو نفر ایجاد شود، در صورتی که زیان وارده به یکی از طرفین انجام شود، آن شخص می بایست جبران مافات نماید،
برای این منظور نوع مالی یا غیر مالی بودن دعوا می تواند، بر نحوه جبران خسارت تنین انداز باشد، به عنوان مثال دعوای مطالبه خسارت در صورتی که مالی باشد، خواهان زیان دیده می تواند خواسته خود را به همراه ۳ درصد هزینه دادرسی از خوانده مطالبه نماید.
لازم به ذکر است که ماده ۲۳ قانون تکلیف شورای حل اختلاف در مصوبه سال ۱۳۹۴ خواسته را این گونه بیان نموده است که باید با صلاحیت شورا و منطبق با آن باشد، در این میان تصویر زیر بیانگر اصل ماده ۲۳ می باشد که قانونگذار می بایست مطابق با آن و طبق دادخواست مطالبه خسارت عمل نماید، متن ماده در تصویر زیر آمده است:
شایان ذکر است که دادرسی یا تأخیر تأدیه در صورتی که به صورت مستقل اقامه گردد، شرایط پرداختی را به گونه ی دیگر رقم می زند،
به عنوان مثال می بایستی زمان و میزان مقرر قانونی هزینه دادرسی را طبق ماده های ۶۱ و ۶۲ که در سال ۱۳۷۹ تعیین گردید، پرداخت نماید.
نکته بسیار مهم در خصوص مطالبه خسارات قانونی و اجرایی آن است که این قانون در سال ۱۳۷۹ مشتمل بر هزینه حق الوکاله وکیل، هزینه دادرسی، هزینه کارشناسی و هزینه مطالبه خسارت تأخیر تأدیه می باشد،
این جا مطالبه باید با اصل خواسته هماهنگ باشد و پرداخت هزینه های مربوطه نیازمند عینیت هزینه ها با یکدیگر دارد، توجه داشته باشید که خسارات ناشی از قرار داد یا اجرت المثل بودن مبالغ آن باید در تاریخ مقرر طبق هزینه دادرسی و هزینه های عنوان شده پرداخت شود.
در نظر داشته باشید، هر اقدامی که به صورت قانونی انجام می شود، تقدیم دادخواست نام می گیرد، طرح دعوا مستلزم تشریفات مشخصی است که درخواست افراد در آن قید می شود، در این بین اصطلاح طرح دعوا یا همان دادخواست به واژه «عرض حال» تعبیر می شود،
این واژه همان برگه ای است که اشخاص مدعی حقی آن درخواست می باشند که به خواهان نام خواهند گرفت، این برگه رسیدگی به درخواست و احقاق حقوق است که طرف معارض با دادرسی از طریق اقاله دعوی حقوقی مستلزم تأیید از سوی مراجع قضایی حکم را صادر می کند.
لازم به ذکر است که این برگه ای که به مراجع قضایی تحویل داده می شود، یک برگ دادخواست است که به صورت مخصوص چاپ می شود و جدولی است که ستون های آن خواهان، خوانده، خواسته (موضوع مطالبه خسارت) و نیز ستونی برای دلایل و منضمات و محلی بودن تشریح دعوا یا اختلاف ایجاد شده، می باشد و برای بیان دقیق زیان وارد آمده از سوی فرد زیان رسان یا خوانده و طرف دیگر آن یعنی فرد زیان دیده یا خواهان نیاز به تشریح جزئیات آن دارد.
نکات مهمی که در یک دادخواست مطالبه خسارت ذکر می شود، موارد متعددی است که برای مطالبه خسارت از خوانده در متن دادخواست مطالبه باید بیان گردد،
در نظر داشته باشید، دادخواستی که قرار است، به بخش قانون گذار جامعه یعنی دادگاه و یا شورا های حل اختلاف برسد باید بسیار دقیق باشد تا برگشت دادخواست نداشته باشید و کار در روال عادی به جریان خود ادامه دهد،
این اقدام، جزئیات دقیق را به بیان نکات خلاصه می کند که عبارت هستند، از:
⊗بیان دقیق نام و نام خانوادگی، نام پدر، اقامتگاه یا آدرس محل سکونت، شغل خواهان و هر اطلاعاتی که برای شناسایی بهتر خواهان نیاز است، باید قید گردد تا اطلاعات هویتی خواهان به دست آید.
⊗مشابه مورد اول باید اطلاعات هویتی را این بار برای خوانده که زیان وارد کرده است، بیان کنید، این اقدام برای شناسایی درست خوانده مورد نیاز است که شرایط صدور حکم به وی اطلاع داده شود.
توجه داشته باشید، در صورت کلی عموماً شخص خواهان که ضرر متوجه وی شده است، متن دادخواست را نگارش می کند، از این رو دادخواست این فرد می تواند توسط فرد دیگر ارسال شود، فرد دیگر همان وکیل مدافع فرد خواهان است که در صورت عدم توانایی یا در صورت دلخواه از سوی خواهان وی را معرفی نموده است.در این زمان رونوشت سمت دادخواست دهنده باید پرونده خسارت و مطالبه را به عنوان پیوست به مرجع قضایی تحویل نماید، این شخص در زمانی که وکالت خواهان برگه دادخواست را از سوی قیم وی برای دادگاه تقدیم می نماید،
⊗وکالت نامه به عنوان رونوشت یا قیم نامه به دادگاه تقدیم شود
⊗همزمان با اقدام مطالبه گری باید وکالت نامه وی هم به عنوان رونوشت یا قیم نامه به دادگاه تقدیم شود، این اقدام توسط وکیل به دادگاه داده می شود که در قیم نامه مشخصات کامل و اطلاعات هویتی وکیل مشابه خواهان در آن بیان شده است.
⊗موضوع مهم بعدی شرح خواسته مطالبه خسارت می باشد که به همراه میزان ارزش زیان وارد آمده در بخش مربوطه در متن دادخواست بیان می شود،
لازم به ذکر است که تعیین بها باید از سوی کارشناس مطالبه خسارت تعیین گردد، زیرا تشخیص دقیق میزان ارزش خواسته معنوی تنها با تجربه و دانش کارشناس امکان پذیر است که باید از سوی دادگاه تعیین شود، زیرا نیاز است که بهای اصلی خواسته بعد از بررسی به اطلاع خواهان و خوانده رسانده شود.
⊗تعهداتی که به موجب آن، مطالبه را از سوی خواهان مستحق می داندف باید به صورت واضح و شفاف بیان شود تا شرح خواسته و تعهدات آن به درستی تعیین گردد.
⊗گاهی اوقات برخی پیوست ها برای اثبات بهتر و بیشتر خواسته مطالبه مورد نیاز است، این عبارت بیان می دارد که برخی از تعهدات و جهاتی که خواهان آن را در برگه دادخواست قید نموده است، نیاز به استناد های کتبی دیگری دارد که شفافیت بیشتر موضوع را برای دادگاه تشریح می کند، به عنوان مثال اجاره رهن، نکاح و غیره برای موضوعات دعاوی مسکن و ازدواج مورد نیاز است.
⊗در زمان نگارش دادخواست کمال دقت و توجه را مبذول نمایید
توجه داشته باشید که در زمان نگارش دادخواست کمال دقت و توجه را مبذول نمایید و جزئیات موجود را به صورت کامل، دقیق، شفاف و روشن بیان نمایید تا منجر به عودت دادخواست، هدر رفتن وقت و انرژی نشود و در زمان معمول خود کار دادخواهی به سرانجام خود نائل آید وگرنه روال دادخواست پیچیدگی می یابد و ممکن است، مدت ها این روال به طول بینجامد، در حالی که نوشته دادخواهی بدون نقص این روال را عادی کرده و هیچگاه خواسته خواهان رد نخواهد شد.
⊗شرح دقیق دادخواست یکی از مهم ترین ستون هایی است که باید در بخش دادخواست پر گردد، وسایلی که خواهان برای اثبات ادعای خود نیاز دارند، در اسناد، نوشته ها، شهود و مشابه آن نیاز به ارائه خواهد داشت.
⊗امضای فرد درخواست کننده که دادخواست را ارائه نموده است، باید وارد شود، برای قانونی شدن بیشتر آن باید اثر انگشت خواهان نیز موجود باشد.
موارد فوق نکات و الزاماتی است که باید در نگارش یک دادخواست مطالبه وجه انجام شود تا صورت قانونی آن وجه خود را حفظ کرده و فرآیند دادخواهی با سرعت مطلوب خود پیش رود، با نوشتن یک دادخواست درست می توان خواهان را در رسیدن به استحقاق حقوق خود یاری رساند،
البته این استحقاق مستلزم اثبات حق ضایع شده به لحاظ زیان وارد آمده می باشد که مسبب آن ضرر خوانده دادخواست مطالبه خسارت بوده است.
در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، دعوای میان افراد در دعاوی مطالبه خسارت معنوی چالش هایی را پیش رو دارد که تاکنون در روال قضایی مراجع قانونی استحکام قطعی برای آن بیان نشده است، برای استحکام ایجاد شده این خسارت معنوی، چالش هایی وجود دارد که در تقسیم بندی کلی به دو گونه خواهد بود:
چالش اول بیان می کند که خسارت معنوی بدون شک لطمات، روحی و روانی را بر فرد ایجاد می کند، این در حالی است که در خسارات مادی، در صورتی که جسم مورد ضرر قرار گیرد، می توان از فرد زیان آور، دیه آن را درخواست نمود، ولی در خسارت معنوی چنین نیست،
به عنوان مثال اول در جراحی فردی که از ناحیه بینی دچار مشکل و ضرر شده است، حتی پس از عمل نیز افسردگی بر بیمار غالب خواهد آمد، به گونه ای که دیه بینی نمی تواند این فرد را راضی نماید، زیرا خسارت معنوی به لحاظ شکل ظاهری در وی ایجاد شده است،
مثال دوم فردی که کسی را به قتل رسانده است، دیه قتل نمی تواند خسارت معنوی ایجاد شده بر فرزند مقتول را راضی کند، در این حالت می توان بیان نمود که دعاوی مطالبه مصادیقی از خواسته های ضرر و زیان ناشی از جرم مجرم می باشد که تا حدود زیادی با هیچ روشی جبران نخواهد شد.
چالش دوم خساراتی است، معنوی که در آن صدمات غیر جسمی در آن حتی با دیه جبران مافات نمی شود، خواه این ضرر ناشی از جرم باشد و یا ناشی از جرم نباشد .
به عنوان مثال برخی از این خسارات معنونی عبارت هستند، از:
آیا در خسارت های معنوی می توان هر ادعایی را پذیرفت؟ توجه داشته باشید که خسارت های معنوی ایجاد شده از سوی فرد مجرم باید به اثبات برسد تا بتوان وی را به عنوان خوانده خطاب قرار داد و خسارت مادی یا معنوی را از وی دریافت نمود،
⊗اگر به هر دلیلی این دعا اثبات نشود، آن شخص نمی تواند یک مجرم باشد، بنابراین ذکر نکاتی پیرامون این موضوع برای وی اهمیت دارد که عبارت هستند، از:
به طور کلی ضرر و زیان قابل مطالبه می باشد، اما باید ضرر ایجاد شده به صورت مستقیم بوده و از جرم نشأت بگیرد،
به عنوان مثال چنانچه فردی قرار بوده که در یک مسابقه دو میدانی شرکت نماید و با فرض این که با شرکت در این مسابقه می توانست نفر اول باشد، نمی تواند از فردی که در چند روز قبل وی را در بازداشتگاه قرار داده است و از او شکایت نموده است،
به عنوان فردی که به او زیان رسانده، ادعای خسارت برنده شدن در مسابقه را داشته باشد، پس هر ادعایی باید ثابت شود و هیچ فرض محتمل بر آن صادق نمی باشد.
⊗شخصی که به وی زیان وارده شده است، با ارائه دادخواست می تواند درخواست خود را به مراجع قانونی ارائه نماید و در صورتی که این ادعا با تشریفات قانونی مانند مهر و تمبر و هزینه داد رسی نباشد، قانونی تلقی نخواهد شد و وجه رسمی بودن این دادخواست لغو خواهد شد، در حالی که حکم می تواند متهم را به پرداخت خسارت مجبور نماید.
دادخواست نوشته شده باید قبل از اعلام ختم داد رسی به دادگاه تقدیم شود
⊗دادخواست نوشته شده باید قبل از اعلام ختم داد رسی به دادگاه تقدیم شود و در صورتی که فرد بدون هماهنگی در جلسه دادخواهی حضور یابد و هیچ برگه ای مبنی بر درخواست مطالبه خسارت با خود نداشته باشد، نمی تواند از خود دفاع نماید و سخن وی در مرجع قانونی و قضایی نظام، قابل قبول خواهند بود، پس اهمیت این دادخواست برای خواهان در زمان دادخواهی بسیار مهم می باشد.
⊗در پیشامد هایی که سرقت و کلاهبرداری های قانون به قاضی داور این حادثه تکلیف شود، متهم می بایست نسبت به پرداخت وجه متهم موظف بوده و دادخواست به جریمه نیازی ندارد،
⊗همچنین بسیاری از پرونده های کیفری با خسارت های خصوصی متهم را در ارتکاب جرم گناهکار با تشخیص مراجع قضایی محتاج به تحقیقات بیشتر خواهد کرد تا رسیدگی به صورت واضح و شفاف برای آنان میسر گردد.
شرح وقایع می تواند در نوشتن یک دادخواست مطالبه خسارت از هر نوعی که باشد، یاری دهد تا خواهان در اثبات حقوق مستحقی خود کمال دقت را داشته باشد و به دادخواهی مطلوب دست یابد، گاهی اوقات هم می توان برای جلوگیری از هر اشتباهی از مشاوره های وکلای تخصصی موضوع خسارت کمک گرفت تا طرح دعوا با زمان و هزینه درست انجام شود.
از اینکه تا انتهای این مقاله همراه ما بودید متشکریم و امیدواریم که از خواندن مطالب آن بهره لازم را کسب کرده باشید.در صورت نیاز به دریافت مشاوره با کارشناسان و وکلای موسسه حقوقی دادمان روی لینک زیر کلیک کنید:
