دیه مو در قانون مجازات اسلامی شامل دیه موی سر ، دیه ریش و دیه موی ابرو به شرح زیر می باشد :
۱ – کندن و یا از بین بردن تمام موی سر یا ریش مرد، در صورتی که دیگر نروید، دیه کامل دارد و اگر دوباره بروید، نسبت به موی سر، ارش و نسبت به ریش یک سوم دیه کامل ثابت است. در این حکم فرقی میان موی کم پشت و پرپشت و کودک و بزرگسال نیست.
۲ – کندن و یا از بین بردن تمام موی سر زن، در صورتی که دیگر نروید، موجب دیه کامل زن و اگر دوباره بروید، موجب مهرالمثل است. در این حکم فرقی میان موی کم پشت و پرپشت و کودک و بزرگسال نیست ، اگر مهرالمثل بیش از دیه کامل زن باشد فقط به مقدار دیه کامل زن، پرداخت می شود.
۳ – چنانچه قسمتی از موی سر مرد یا زن یا ریش مرد طوری از بین برود که دیگر نروید، باید به نسبت، دیه پرداخت شود و اگر دوباره بروید، در موی سر مرد، ارش و در ریش به نسبت از یک سوم دیه کامل و در موی سر زن به همان نسبت از مهرالمثل، باید دیه مو در قانون مجازات اسلامی پرداخت شود.
۴ – کندن موی سر زن یا مرد یا ریش مرد، چنانچه با رضایت شخص یا در مواردی که اذن شخص معتبر نیست، با رضایت ولی او باشد یا به جهت ضرورت های پزشکی لازم باشد، دیه یا ارش ندارد.
۵ – تشخیص روییدن و نروییدن مو با کارشناس مورد وثوق است. چنانچه نظر کارشناس بر نروییدن باشد و دیه پرداخت شود، ولی پس از آن خلاف نظر او ثابت گردد، باید مازاد بر ارش یا یک سوم دیه و یا مهرالمثل، حسب مورد به پرداخت کننده دیه، مسترد شود و اگر نظر کارشناس بر روییدن باشد و ارش یا یک سوم دیه و یا مهرالمثل، حسب مورد پرداخت شود ولی خلاف نظر او ثابت گردد، باید مابه التفاوت آن پرداخت شود.
۶ – کندن و یا از بین بردن هر یک از ابروها، اگر بدون رضایت شخص یا ولی او در مواردی که اذن شخص معتبر نیست و یا بدون ضرورت تجویزکننده باشد یک چهارم دیه کامل دارد و اگر دوباره بروید، موجب ارش است و اگر مقداری از آن بروید نسبت به مقداری که روییده، ارش و نسبت به مقداری که نروییده، دیه با احتساب مقدار مساحت، تعیین می شود.
۷ – اگر مقداری از موی سر، ریش و ابرو پیش از جنایت از بین رفته باشد، زائل کردن باقیمانده آنها، حکم از بین بردن قسمتی از مو را دارد.
۸ – هرگاه با از بین بردن عضو یا پوست و مانند آن، موی سر، ریش یا ابرو از بین برود، علاوه بر دیه مو یا ریش یا ابرو، حسب مورد دیه مو در قانون مجازات اسلامی یا ارش جنایت نیز پرداخت می شود.
۹ – از بین بردن تمام یا قسمتی از موی پلک یا سایر موهای بدن در صورت بروز عیب و نقص موجب ارش است، خواه بروید خواه نروید و چنانچه با از بین بردن عضو یا کندن پوست و مانند آن باشد، تنها دیه یا ارش محل مو پرداخت می شود.
۱۰ – هرگاه موی سر مرد یا زن یا ریش مرد که از بین رفته است با عیب و نقص بروید مانند آنکه رنگ یا حالت طبیعی آن تغییر کند یا کم پشت بروید، ارش ثابت است. مقدار ارش مزبور در مورد ریش باید بیشتر از یک سوم دیه کامل و در مورد موی سر مرد، بیشتر از ارشی باشد که درصورت رویش بدون عیب تعیین می شود. در مورد موی سر زن نیز علاوه بر ارش یا ثلث دیه یا مهرالمثل حسب مورد باید ارش دیگری برای عیب حاصله پرداخت شود.
۱۱ – ملاک مسؤولیت صدمه به مو، از بین بردن آن است و شیوه از بین بردن مانند کندن یا سوزاندن، تأثیری در حکم ندارد.
در رابطه با دیه موی سر زن طبق قانون مجازات اسلامی میبایست این موارد را تفکیک نمود:
الف) کندن موی سر کامل زن، چنانچه دیگر نروید : مستحق دیه کامل میباشد.
ب) کندن کامل موی سر زن چنانچه دوباره بروید: مستحق مهر المثل می باشد.
ج) از بین بردن بخشی از موی سر زن، چنانچه دیگر نروید: به همان مقداری ک کنده شده از دیه کامل کم می شود
د) دیه از بین بردن بخشی از موی سر زن چنانچه دوباره بروید: به همان نسبت از مهرالمثل کم می شود.
در تعیین دیه موی سر در قانون مجازات اسلامی ، فرقی میان موی کم پشت و پرپشت وجود ندارد و دیه در هر دو صورت، به همان میزانی است که بیان شد.در خصوص مهرالمثل، چنانچه میزان آن پس از محاسبه، بیشتر از دیه کامل شود، همان دیه کامل پرداخت می شود.
تشخیص این مساله که آیا مو دوباره می روید یا خیر نظر با کارشناس رسمی دادگستری می باشد . چنانچه نظر کارشناس بر این باشد که موی سر دیگر نمی روید میبایست دیه پرداخت شود. حال در صورتیکه پس از مدتی خلاف نظر کارشناس اثبات شود و مو دوباره بروید میبایست مقدار اضافی بر ارش پرداخت شود.
بنابر ماده ۵۷۹ قانون مجازات اسلامی، چنانچه شخص به کندن موی سر خود رضایت داده باشد و همچنین در مواردی که بنا به تشخیص پزشک ضرورت دارد، دیه یا ارش تعلق نمیگیرد.
در ارتباط با دیه موی سر مرد نیز طبق قانون مجازات اسلامی میبایست، این موارد را تفکیک نمود:
الف) دیه از بین بردن موی سر مرد، چنانچه دیگر نروید: یک دیه انسان کامل می باشد.
ب) دیه از بین بردن موی سر مرد چنانچه دوباره بروید: مستحق ارش میباشد.
ج) دیه از بین بردن قسمتی از موی سر مرد، چنانچه دیگر نروید: به همان میزان بر حسب دیه کامل محاسبه میشود.
د) دیه از بین بردنب خشی از موی سر مرد، در صورتیکه دوباره بروید: به همان میزان از ارش کم می شود.
نکاتی که در ارتباط با موی سر زن بیان کردیم، از جمله عدم تفاوت در کم پشت بودن و پرپشت بودن و رضایت … در خصوص موی سر مرد نیز جاریست.
بنابر ماده ۵۷۹ قانون مجازات اسلامی، چنانچه شخص به کندن موی سر خود رضایت داده باشد و همچنین در مواردی که بنا به تشخیص پزشک ضرورت دارد، دیه یا ارش تعلق نمی گیرد.
به سبب ماده ۵۸۵ قانون مجازات اسلامی چنانچه موی سر مرد یا زن یا ریش مرد که از بین رفته است با عیب و نقص بروید مثل اینکه رنگ یا حالت طبیعی آن تغییر کند یا کم پشت بروید اَرش ثابت می شود میزان ارش نیز در خصوص ریش باید بیشتر از یک سوم دیه کامل و در موی سر مرد باید بیشتر از میزان ارشی باشد که در صورت روییدن بدون عیب تعیین می شد. درارتباط با موی سر زن نیز علاوه بر ارش یا یک سوم دیه یا مهرالمثل حسب مورد، باید ارش دیگری نیز بابت عیب حاصله پرداخت شود.
ملاک مسئولیت صدمه به مو، از بین بردن آن است و شیوه از بین بردن مانند کندن یا سوزاندن، تأثیری در حکم ندارد.
