آبرو و شرافت اشخاص یکی از مسائل کلیدی و حساس برای تمامی افراد یک جامعه است. گاهی امکان دارد افراد به دلیل بیم از ریخته شدن آبرو و حفظ آن، از مراجعه به مراجع قضایی جهت احقاق حقشان صرفه نظر نمایند. بهتر است بدانید که تهدید افراد به ریختن آبرو و هر اقدامی جهت بردن آبروی کسی، بسته به نوع آن، جرم تلقی و مجازات های متفاوتی هم برای جرم بی آبرو کردن افراد هست و لازم است افراد مسائلی را که منجر می‌شود آبرو و شرافت آنها لکه دار شود، به مراجع مربوطه اعلام و پیگیری نمایند. هرچند که در مواردی قانون مجازات اسلامی در این خصوص بسیار ضعیف عمل کرده و تناسبی بین عمل و آثار وارد بر آن و مجازات قانونی جرم بی آبرو کردن افراد دیده نمی شود.در این نوشتار از مجله حقوقی دادمان قصد داریم به جرائم مرتبط علیه آبرو و حیثیت اشخاص بپردازیم. همراهمان باشید.
برخی مواقع ممکن است فردی بدون اینکه به ضررهای جسمی و نفسانی دچار شود، مورد تهدید افراد دیگری قرار بگیرد. مثلا فردی، دیگری را تهدید می‌کند که در صورت انجام ندادن خواسته‌هایش، آبرو و حیثیت وی را با اقداماتی که متعاقبا انجام میدهد از بین می‌برد و به حیثیت و اعتبار او لطمه وارد می‌کند. افراد سودجو معمولا از این موضوع کاملا مطلع هستند که مردم به خاطر حفظ آبرو و حیثیت خود، اگر گاهی تهدید هم شوند، پیگیر موضوع نخواهند شد. بنابراین مرتکبین جرم بی آبرو کردن افراد با داشتن اطلاعات و نقاط ضعف شخصی دیگر، که دیگری تمایل ندارد دیگران از آن اطلاعات با خبر شوند، اقدام به تهدید وی می‌کند.
برای مجازات تهدید لفظی، حتی اگر جرمی هم از سوی تهدید کننده انجام نشده باشد نیز ، عمل تهدید کننده جرم تلقی می‌شود و شخص مجرم مجازات خواهد شد.
ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی که به مجازات تهدید لفظی اشاره دارد چنین بیان داشته:
هر کسی دیگران را به هر نحو ممکن به قتل یا ضررهای جانی و شرافتی یا مالی یا به افشای اسرار او، نسبت به خود او یا بستگان او تهدید کند، حتی اگر به این واسطه، تقاضای وجه یا تقاضای انجام عملی یا ترک عملی را کرده یا نکرده باشد، به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه یا زندان از دو ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.
از شایع ترین جرائمی که معمولا باعث هتک آبرو و حیثیت اشخاص می شود جرم توهین است.
ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی مقرر می دارد:
توهین به اشخاص همچون فحاشی و بکاربردن الفاظ رکیک، اگرموجب حد قذف نباشد، مرتکب در صورت اثبات جرمش،به مجازات جزای نقدی معادل بیش از بیست میلیون ریال تا هشتاد میلیون ریال محکوم می شود.
قذف از دسته جرائمی است که هرچند توهین محسوب و باعث هتک آبرو خواهد شد، ولی لطمات و صدمات بیشتری نسبت به موضوع جرم ماده ۶۰۸ دارد و نسبت به آن شدید تر محسوب می شود.
ماده ۲۴۵ قانون مجازات اسلامی بیان داشته:
نسبت دادن جرایم زنا یا لواط به اشخاص دیگر هرچند آن شخص مرده باشد قذف محسوب می شود. بنابراین اگر کسی جرم رابطه نامشروع بدون زنا را به دیگری نسبت دهد، او را قذف نکرده است. همچنین اگر نسبت دادن زنا و لواط از طریق فضای مجازی اتفاق افتاده و محقق هم شده باشد، جرم قذف ثابت میگردد. طبق قانون مجازات جرم قذف، هشتاد ضربه شلاق است.
متاسفانه امروزه فضاهای مجازی از اهداف اصلی خود که به نوعی ایجاد ارتباط بین اعضا جامعه می باشد دور شده و به بستری برای نمایش خشم و بیان هرگونه توهین و ناسزا به اشخاص مبدل گردیده است. متاسفانه در قانون جرائم رایانه عنوان مستقل و مجزایی درباره جرم انگاری آن مقرر نشده است .
ولی با استناد به ماده ۶۴۱ قانون مجازات که بیان می دارد:
هر گاه فردی به وسیله تلفن یا دستگاه های مخابراتی، برای دیگران مزاحمت ایجاد نماید علاوه بر اجرای مقررات خاص شرکت مخابرات، مرتکب به حبس از یک تا شش ماه محکوم خواهد شد، می‌توان آبرو ریزی و هتک حیثیت دیگران در این فضا را جرم انگاری نمود.
آنچه تا کنون ذکر شد، لطمه به اعتبار و آبرو اشخاص صرفا از طریق به کار بردن الفاظ رکیک و ناپسند بود. اما افترا یا تهمت زدن به افراد هم می تواند صدمات زیادی به آبرو، حیثیت وشهرت اشخاص وارد می سازد.
ماده ۶۹۷ قانون مجازات بیان می دارد :
هر فردی به وسیله اوراق چاپی یا خطی یا به وسیله انتشار مطلبی در روزنامه و جرائد یا بوسیله سخنرانی در مجامع یا به هر وسیله دیگر، به دیگری امری را صریحاً نسبت دهد یا آن مطلب را منتشر نماید که طبق قانون آن امر جرم محسوب می‌شود و نتواند صحت ادعاهای گفته شده را ثابت نماید، جز در مواردی که موجب حد است به جزای نقدی معادل بیش از بیست میلیون ریال تا هشتاد میلیون ریال محکوم می شود.
در بعضی مواقع مجرم برای لطمه به حیثیت و آبرو افراد بسیار بی پروا شده و پا را فراتر هم میگذارد و قصد دارد با متهم نمودن دیگری، او را فردی مجرم و خلافکار معرفی نماید، که دراین خصوص مقرره ذیل ملاک عمل خواهد بود.
ماده ۶۹۹ قانون مجازات در این باره بیان می دارد:
هر کس با علم وعمد و به قصد متهم نمودن فرد دیگری، آلات و ادوات جرم یا اشیایی را که یافت شدن آن در تصرف یک نفر موجب اتهام او میگردد بدون اطلاع آن شخص در منزل یا محل کسب یا جیب یا اشیایی که متعلق به او است بگذارد یا مخفی کند یا به نحوی متعلق به او قلمداد نماید و در اثر این عمل، شخص مذکور مورد تعقیب قرار گیرد، پس از صدور قرار منع تعقیب و یا اعلام برائت قطعی آن شخص، مرتکب این اعمال، به حبس از شش ماه تا سه سال و یا تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
گاهی این تهمت زدن ها و نسبت دادن برخی رفتارها به اشخاص، جنبه گسترده تری نسبت به جرم افترا پیدا می کند و به اعتبار و آبروی اشخاص در سطح گسترده تری خدشه وارد می شود.
ماده ۶۹۸ قانون مجازات در این خصوص مقرر داشته است:
هر فردی به قصد ضرر زدن به دیگری یا تشویش اذهان عمومی اکاذیبی را اظهار نماید، یا مقامات رسمی کشور به وسیله نامه یا شکواییه یا مراسلات یا عرایض یا گزارش یا توزیع هرگونه اوراق چاپی یا خطی با امضاء یا بدون امضاء اکاذیبی را اظهار ومنتشر نمایند، یا با همان مقاصد اعمالی را برخلاف واقعیت، راساً یا به عنوان نقل‌قول به اشخاص دیگر یا مقامات رسمی صراحتاً یا تلویحاً نسبت دهد، اعم از اینکه از طریق مزبور به نحوی از انحاء ضرر مادی یا معنوی به غیر وارد شود یا نه، علاوه بر اعاده حیثیت در صورت امکان، باید به حبس از دو ماه تا دو سال و یا شلاق تا (۷۴) ضربه محکوم شود.
گاهی ممکن است بردن آبرو از طریق انتشار قطعه شعر یا تصویر و کاریکاتور صورت پذیرد.
ماده ۷۰۰ قانون مجازات اسلامی بیان داشته:
هر کس با نظم یا نثر یا به صورت کتبی یا شفاهی کسی را مسخره یا هجو کند و آن را منتشر نماید به حبس از یک تا شش ماه محکوم می‌شود.
در فضاهای مجازی، امروزه کمتر فردی به اخلاقیات پایبند است و از طریق همین فضا جرمهای مختلفی به وقوع می پیوندد. از مواردی که منجر به بی اعتبار و لطمه به آبروی اشخاص می شود، انتشار فیلم و تصاویر خانوادگی افراد بدون کسب رضایت آنها است.
ماده ۱۷ قانون جرائم رایانه ای در این باره مقرر داشته:
هر فردی با رایانه یا وسایل مخابراتی، صوت یا تصویر یا فیلم خصوصی یا خانوادگی یا اسرار دیگری را بدون کسب رضایت او منتشر کند یا در دسترس دیگران قرار دهد، به نحوی که موجب ضرر یا عرفاً موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
همچنین ماده ۱۶ همان قانون بیان می دارد:
هرکس به وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی، فیلم یا صوت یا تصویر دیگری را تغییر دهد یا تحریف کند و آن را منتشر یا با علم به تغییر یا تحریف منتشر کند، به نحوی که عرفاً موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
سخن آخر
در این مقاله سعی شد که در مورد مجازات تهدید به آبروریزی و جرم بی آبرو کردن افراد ، اطلاعات کافی را در اختیار شما قرار دهیم. ما امیدواریم که شما دچار اینگونه تهدیدات نشوید. ولی اگر زمانی دچار این تهدیدات شدید سریعا موضوع را از طریق مراجع قضایی پیگیری کنید، تا فرد خاطی به مجازات خود برسد.
