یکی از مهمترین کاربردهای قرارداد صلح، صلح عمری است که مزایای زیادی به همراه دارد. یکی از مواردی که خیلی مورد توجه قرار گرفته است بحث صلح عمری راه حلی برای انتقال اموال قبل از فوت می باشد که موضوع این نوشتار از مجله حقوقی دادمان می باشد.
در اجتماع صلح یکی از امور سفارش شده و مورد پسند است که افراد به آن مبادرت میکنند. صلح در حقوق زمانی به کار میرود که دو نفر برای اختلافی که دارند با هم قرارداد صلح میبندند و از طریق آن با یکدیگر آشتی و سازش نموده یا بابت اختلاف احتمالی که ممکن است در آینده رخ بدهد، با هم به توافق میرسند. اما کاربرد صلح امروزه بسیار بیشتر از گذشته شده است و افراد با انعقاد قرارداد صلح برای امور مختلف، دامنه حقوقی این نوع قرارداد را گسترش دادهاند. یکی از این موارد، قرارداد صلح عمری برای انتقال اموال قبل از فوت است.
قرارداد صلح عمری یک قرارداد خاص با قواعد خاص است که این روزها مورد توجه بسیاری از افراد قرار گرفته است. در تعریف صلح عمری برای انتقال اموال میتوان گفت که این قرارداد به این ترتیب است که مالک یک ملک، آن را در شرایط بخصوصی به دیگری صلح میکند؛ به اینصورتکه:
اولا: مالک شرط میکند تا زمانیکه زنده است، منافع ملک متعلق به خود او باشد مثلا بتواند آن را اجاره بدهد.
دوما: بعد از فوت مالک یا همان مصالح ( کسی که ملک خود را به صلح میدهد)، متصالح ( کسی که صلح به نفع او شده است ) بهطور شش دانگ مالک مال و منافع آن شود. به این نوع قرارداد، قرارداد صلح عمری میگویند.
برای مثال پدری خانه خود را طی یک قرارداد رسمی به صورت صلح عمری به فرزند خود منتقل میکند. پدر ضمن این قرارداد شرط میکند که تا زمانیکه زنده است بتواند از منافع ملک خود استفاده کند؛ مثلا بتواند آن را اجاره بدهد.
همچنین شرط میکند که بعد از فوت او عین ملک و منافع آن بهطور کامل متعلق به فرزندش باشد. البته مالک در عقد صلح عمری برای انتقال اموال قبل از فوت میتواند حق فسخ نیز برای خود در نظر بگیرد.
طبق قانون، افراد میتوانند برای تعیین تکلیف اموالشان بعد از فوت، وصیتنامه تنظیم کنند.
با این حال نکته مهمی که در این خصوص وجود دارد آن است که افراد تنها میتوانند تا یک سوم اموال خود را برای بعد از فوت وصیت کنند. بنابراین، در این حالت دو سوم مابقی ارث بر اساس قانون ارث تقسیم میشود.
به همین دلیل، کسانی که مایلاند تمام اموال را منتقل کنند باید سند رسمی انتقال تنظیم کنند.
از جمله مزیتهای صلح عمری برای انتقال اموال قبل از فوت این است که مالک مال ضمن انتقال سند حق استفاده از مال را تا پایان عمر برای خودش حفظ میکند.
بنابراین مزایای صلح عمری برای انتقال اموال به شرح ذیل است:
اولا: صلح عمری باعث انتقال کل مال به متصالح میشود.
دوما: اموال بعد از فوت متوفی به متصالح منتقل میشود و مالک در دوران حیات حق استفاده از آن را برای خود حفظ میکند.